بدترين يارند روز احتياج
هرگز از ايشان نشد دردى علاج

خود گرفتم من كه بر زعم شما
از چه رو اينك، به ديگر مسلمين
بار گمراهى من برداشتيد
من گنه كردم، چرا بر ديگرى
تيغتان در كف بجا و نابجا
پيشتان فرقى ميان خلق نيست
يادتان باشد، رسول كردگار
ليك وقت دفن او خواندى نماز
گر قصاص قاتلى را مى نمود
گر چه دست دزد خائن را بريد
ليك دادى سهم بيت المالشان
هر دو آزادانه در خاك وطن
گرچه، زد چوب جزا بر پشتشان
سهمشان را داد هم چون سايرين
بدترين خلقيد اكنون در وطن
خويشتن در وادى حيرت گميد
زود باشد تا در اين آشفته راه
دسته اى آن گونه در مهرم غريق
ديگرى هم، دشمن تفريط گر
هر كسى پويد طريق اعتدال
پس چو مى جوئيد آئين صواب
با جماعت هست دست كردگار
هر كه شد دور از جماعت مرده است
چون ز گله دور ماند گوسفند
هر كسى خواند به سوى خارجين
گرچه باشد زير اين عمامه ام
داوران كرديم تعيين روز جنگ
تا هر آن چيزى كه قران زنده كرد
يا هر آن چيزى كه قرآن مرده خواند
هست احياء كتاب اين يك سخن
مرگ قرآن نيز افتد اتفاق
ما مطيعيم ار كه قرآن حكم راند
پس كنون اى گمرهان اى ناكسان
كى شما را شد ز من شرى نصيب
كى نهان گردانده ام زير نقاب
خويشتن بر خويشتن جستيد ننگ
عهد بگرفتيد كز حكم كتاب
رشته ى ايمان در آنها بود سست
گمرهان بودند و گمره ساختند
دور گشتند از طريق راستى
شرط ما بهر اطاعت بود اين
ليك چون هر يك از آن دو، خلف داد
هرگز از آن نيست لازم رهروى
كى كنيم از حكم باطل پيروى؟

گوئيا او را ببينم با سپاه
شيهه ى اسبان از آن نايد به گوش
چون شتر مرغان كه بگذارند گام
واى بر اين كوچه ها وين خانه ها
سايبانهايش چو بال كركس است
آب روهايش بود خرطوم پيل
كس نريزد اشك بهر كشتگان
من كه دنيا را فكندم از نظر
پس به چشمى بنگرم در روزگار
در ادامه ى اين سخنان به تاتار اشاره مى كند.
چهره هائى بس خشن سرشار خشم
اسبهائى چابك و قلبى دلير
زنده ى زخمى، رود بر كشته، راه
كز اسيران كمتر آيد در شمار
علم غيبت داده است آيا خدا؟
با تلطف بر مريد خويش گفت:)
گر كنم دعوى آن، عيبست عيب
بارهاى معرفت زو توختم
ايزد آگاهست از آن بى شك و ريب
»علم رستاخيز باشد نزد من«
نقش مردان دارد او يا كه زن است
خود جوانمرد است يا خوارى بخيل
يا كنار مرسلين دارد گذر
نيست رازش هيچكس را آشكار
علمهائى، وانگه او گفتى مرا
تا بگيرم هر چه را فرمود ياد
اى خلايق بشنويد اين گفتگو
همچو مهمانيست كو در منزلى
وامدارانيد و راحت خفته ايد
آن كه عقل از يادش آيد در شگفت
اى بسا كوشنده اى كو شد تباه
گشته ايامى كنون كه مرد دهر
ليك زشتى، اسب خود را كرده زين
تيز كرده اهرمن دندان آز
دور گشته دور شيطان پليد
وه چه راحت اوفتد صيدش بدام
چشم هر سو مى دود با خيرگى
يا فقيرى را ببينى تيره بخت
يا كسى كه صاحب مال و سراست
دست بخشش را برد در آستين
مى كند انديشه ها از بذل مال
بار ديگر ديده را ميدار باز
سركشى كه گوش عقل او كرست
اى دريغا نيك مردان شما
چون شدند آزادگان راستين
پس چه شد آن ملت پرهيزكار
هست آيا واقعيت غير از اين
زين سراى پست بربستند رخت
شيرها رفتند و روبه مانده ايد
آن قدر خرديد و بى مقدار و خوار
سينه خواهد، بسترد از لوح دل
ما ز يزدانيم و سوى او رويم
دست اهريمن نقاب از رخ گشاد
نيست كس باقى كه با شوق درون
نيست هرگز عابدى، عاقل صفت
باز آيا با همه عيب سرشت
يا طمع داريد كه پروردگار
خام سودا را ز سر بيرون كنيد
جز به نقد طاعت و سيم قبول
آمر معروف كو سازد رها
نهى از منكر به مردم مى كنند
خويش را در بطن آن گم مى كنند

چون خشمت بوده بهر كردگار
مردم از دنياى خود ترسيده اند
ليك گر تو دست از ايشان شسته اى
كار دنيا را بديشان واگذار
مردمان محتاج اين پندند باز
زود مى بينى كه برد از آن كيست
روز عقبى كه رضا مهمان توست
گر ببندند آسمان و تيره خاك
باز مى بينى كه يزدان روى مهر
مونسى جز حق مبادت در كنار
پيش مردم مى شوى آنگه عزيز
آن زمان در چشمشان گردى امين
كه كشى بهر جهان دامن ز دين

غوطه ور در اختلافيد و پريش
مردمانى كه از آنها اين زمان
سوى حق خوانم وليكن مى رميد
همچو دامى كو رمد از بانگ شير
كى به ياريتان توان دل خوش نمود
راست گردانم كژيهاى طريق
بار الها خويش مى دانى ز ما
نه بدى از اشتياق قدرتى
سعى ما همواره بد اصلاح كار
سايه ى امنيت افتد بر عموم
بار الها من نخستين مومنم
اولين كس كو به سويت رو نمود
گوى كرنش را كس از من، كى ربود؟
آگهيد اينك بخيل دل سياه
چون بدستش اوفتد ناموس و جان
مى ربايد هوش او را دزد آز
ور كه نادانى بگردد ناخدا
ور ستمكارى زمام آرد بدست
بى عدالت مال را سازد تلف
خائنى كو مى نمايد ارتشاء
چون قلم بر خط سنت مى كشد
خلق را سوى هلاكت مى كشد

شكر آن كه بيخ خلقت را نشاند
روى انسانها در احسان گشود
هر چه پوشيدست ميداند خدا
آگه از رازى كه دل در خود برد
غير يزدانى كه جان را آفريد
شاهدم كه مصطفى از بد بريست
اين گواهى داده ام فاش و نهان
دل در اين تاييد همدست زبان

نيست بازى، گفته اى باشد درست
تندر مرگ است كاورده خروش
كاروان مرگ ميراند به پيش
الحذر، گر خلق آيد گرد تو
چون بگردى غره بر اين تاج و تخت؟
پيش از اين ديدى كه خام انديش خوار
آرزوهاى درازى پروراند
گرچه مى پنداشت مرگ از خويش دور
دور كرد از موطن و از مامنش
همدمانش برده با جوش و خروش
چشم بگشائيد تا بينيد باز
آرزوها پرورانده بس بزرگ
مالها در خانه ها انباشتند
خانه هاشان دخمه ى تاريك گور
وارث آمد، جام مالش سر كشيد
نه توان دارد كه در ميزان داد
نز براى كارهاى ناپسند
هر كه ترسيد از خدا و كرد خير
پس بكوشيد و به اميد بهشت
آن كه جان آدمى را آفريد
شد گذرگاهى جهان تا بگذريد
چون ببايد زين سرا بنديد بار
كار نيكو هست، اسبى راهوار

دينى و عقبى مطيع ايزدند
هم كليد خاكدانها دست اوست
سبز پوشان طبيعت صبح و شام
وانگهى از شاخه هاى سبزتر
ميوه ها را آب افتد زير پوست
تا كند شاداب، چشمى كه بر اوست

هست جاويدان، كتاب كردگار
خانه اى باشد، ستونش پابجاست
عزتى دارد كه چون همت ببست
ادامه ى خطبه:
كاسب دوران، سياهى مى فروخت
هر كسى دل بر طريقى مى نهاد
ختم شد پيغمبرى با آن كريم
بر جهاد با عدو همت ببست
فطرتش سرشار از شرك و خطاست
فطرتش سرشار از شرك و خطاست