حکمت 064 - شرح نهج البلاغه نسخه متنی

حکمت 064

(از بخشش اندك شرم نكن، زيرا نوميد ساختن كسى اندكتر از آن است). مقصود امام (ع) (از اندكتر بودن) كم اعتبار و كم ارزش بودن آن است. توضيح آن نااميد كردن، نبخشيدن چيزى است كه شايسته ى بخشش باشد، و اين مطلب، قابل شمارش و از مقوله ى كميت نيست تا قابل كم و زياد باشد. امام (ع) از شرم داشتن نسبت به بخشش اندك به وسيله ى قياس مضمرى برحذر داشته است كه صغراى آن جمله ى:

(فان الحرمان اقل منه). و كبراى مقدر آن نيز چنين است:

و هر چه كه نااميد ساختن بى ارزشتر از آن باشد، شايسته است كه از آن شرم نكنند، بلكه بايد از نوميد كردن شرم داشت كه از آن بى ارزشتر است.

حکمت 065

(پاكدامنى زينت تهيدستى است). قبلا معلوم شد كه پاكدامنى فضيلت قوه ى شهويه است، و فقير اگر شهوت خود را به وسيله ى عقل از خواستهاى طبيعى خود، باز دارد، نفسش با فضيلت پاكدامنى كمال مى يابد و تهى دست اش را در انتظار اهل بينش به فضيلت خود آراسته مى گرداند و اگر خواسته هاى خود را به حال خود يله و رها گذارد او را به زشتيها وامى دارد، و به حرص و آز و بخل و حسد و دريوزگى مى كشاند و بدان وسيله زشتترين چهره را به خود خواهد گرفت.

حکمت 066

(هرگاه به خواسته ى خود نرسيدى، در هر حال باكى نداشته باش). يعنى هرگاه در موردى به هدف خود نائل نشدى، در هر حالى كه نسبت به آن كار هستى اهميت نده، مفهوم اين سخن، جلوگيرى از اهميت دادن و افسوس خوردن نسبت به كارهايى است كه انجام نشده، با اين توضيح كه افسوس خوردن براى از دست رفتن هدف، غم و اندوه است و اين در حال حاضر زيانى است كه هيچگونه فايده اى بر آن مترتب نمى باشد، بنابراين مرتكب شدن چنين كار زيانبارى از نادانى است.