حکمت 076 - شرح نهج البلاغه نسخه متنی

حکمت 076

(حكمت را بياموز، در هر جا كه باشد، زيرا حكمتى كه در سينه ى شخص منافق باشد مضطرب و ناآرام است، تا اين كه از دل او بيرون آيد و در سينه ى مومن، صاحب اصلى حكمت قرار گيرد). امام (ع) دستور داده است تا حكمت را در هر جا كه باشد- هر چند از منافقان- بياموزند، و كسانى را كه شايد از فراگيرى از بعضى موارد (از منالقان) نفرت دارند با قياس مضمرى وادار كرده است تا حكمت را هر جا بيابند فراگيرند، كه صغراى قياس جمله ى:

فان الحكمه است. و با كلمه ى تلجلج و يا اختلاج بنا به دو روايتى كه نقل شده، اشاره به بى ثباتى حكمت و مضطرب بودن حكمت در سينه ى منافق فرموده است، به اين ترتيب كه سينه ى منافق جاى مناسب حكمت نيست و حكمت در آن جا ناآرام است تا به جاى مناسب خود يعنى سينه ى مومن وارد شود و در سينه ى صاحبان اصلى كه جاى حكمتهاست، قرار گيرد، و كبراى مقدر آن نيز چنين است:

و هر چه اينطور باشد بر مومن فراگرفتن آن و نهادن در جاى مناسب و بيرون آوردن از جاى نامناسب لازم و واجب است.

حکمت 077

(حكمت گم شده ى مومن است، پس حكمت را فراگير هر چند كه از شخص منافق باشد). كلمه ى ضاله (گم شده) را براى حكمت نسبت به مومن، از آن جهت استعاره آورده كه حكمت خواسته ى مومن است و او در پى آن است، و مى جويدش چنان كه صاحب هر گم شده اى، گم شده ى خود را مى جويد.

حکمت 078

(ارزش هر كسى به چيزى است كه آن را خوب مى داند). هدف از اين سخن، تشويق در حد اعلاى آن به كسب كمالات نفسانى و فراگيرى صنعتها و نظاير آنهاست. ارزش شخص، مقام وى در نظر ارباب خرد، و جايگاه او در دل آنان و شايسته بودن به تعظيم و بزرگداشت و يا تحقير و ناقص شمردن اوست. بديهى است كه تمام اينها در گرو چيزى است كه خوب مى شمارد و كمالات نامبرده اى است كه به دست آورده بنابراين پرازشترين و والاترين افراد در نزد مردم با كمالترين آنان، و فرومايه ترين آنها كسانى هستند كه پست ترين حرفه و شغل را دارند، و تمام اينها برحسب ارزشى است كه عقل مردم براى كمالات و لوازم كمالات قائلند.