در حيات اجتماعي امت‌ها فراز و نشيب‌ها و مراحل حساسي وجود دارد كه تصميم‌گيري در آنها نيازمند آگاهي به مسايلي است كه علم آن در نزد خواص است. بر خواص واجب است در مراحل حساس علم خود را آشكار سازند و براي مردم بيان كنند تا آنان هشيار و هدايت شوند. كتمان دانش در چنين مواقعي، بزرگ‌ترين ضربه را به اجتماع وارد مي‌سازد و بيشترين سهم را در انحراف جامعه دارد.وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَ لا تَكْتُمُونَهُ؛[4] خداوند از جاهلان پيمان نگرفت كه دنبال علم بروند، مگر بعد از آن كه از اهل علم پيمان بر بيان آن بر جاهلان گرفت.
4. امر به معروف و نهي از منكر
بر خواص جامعه لازم است كه براي تحق بخشيدن به انديشه‌هاي خوب و ريشه كن كردن مفاسد، قيام كنند و در اين راه دعوت به خوبي‌ها و برحذر داشتن از بدي‌ها از اهميت خاصي برخوردار است. اگر خواص جامعه نسبت به مسايل حساس باشند و به خوبي‌ها دعوت كنند و در مقابل بدي‌ها موضع بگيرند، عوام نيز پيروي مي‌كنند و جامعه به رستگاري مي‌‌رسد. امّا اگر خواص آگاه در اداي اين وظيفه به دلايل مختلف سستي بورزند، زمينة ريشه دواندن فساد در جامعه حاصل مي‌آيد و در مدتي كوتاه فساد و تباهي سراسر تار و پود جامعه را در بر مي‌گيرد:لتأمُرُنَّ بِالمَعْروفِ وَلَتَنْهُنَّ عَنِ المُنكَرِ اَوْ لَيَسْتَعْلِمَنَّ عَلَيْكُم شِراركُمْ؛[5] يا امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنيد و يا (در اثر ترك آن) اشرارتان بر شما مسلط مي‌شوند.امر به معروف و نهي از منكر گرچه دو واجب همگاني است، ولي نقش خواص در آن بيشتر است و به همين جهت، در آيات و روايات اين خواصند كه بيشتر مورد خطاب قرار گرفته‌اند. لَوْلا يَنْهيهُمُ الرَّبّانِيُّونَ وَ الاَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الاِثْمَ وَ اَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبَئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ؛[6] چرا عالمان رباني و دانشمندان، آنان را از گفتار گناه و حرام خوردن نهي نكردند، عمل ايشان (ترك نهي از منكر) چه زشت و بد است.با توجه به شرايط امر به معروف و نهي از منكر نيز معلوم مي‌شود كه اين تكليف بيشتر بر دوش خواص است. امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: اِنّما هو علي القَوي المُطاعِ العالِمِ بالمَعروفِ عنِ المنكَرِ؛ اين وظيفه بر عهده افراد توانمندي است كه حرفشان خريدار دارد و توانايي تشخيص معروف را از منكر دارند.اين صفت خواص است كه هم بينش لازم را دارند و هم در جامعه از قدرت و مكنت اجتماعي برخوردارند و امر و نهي آنان كارساز است.
لطفا منتظر باشید ...
