پول، بانک، صرافی نسخه متنی

هم‏چنين سكّه بهار آزادى و امثال آن كه در زمان حاضر رايج است داراى هر دو ارزش ذاتى و اعتبارى بوده و تمامى احكام دينار شامل حال آنها مى‏شود.

اما اگر پول اسكناس را موضوع احكام مستحدثه بدانيم براى صحت و تأييد شرعى آن، چنين او را تفسير مى‏كنيم: در اسلام و قرآن، آيات و قواعد كليى وجود دارد كه اصل معاملات را تأييد مى‏كند وفرق نمى‏كند كه واسطه معامله، اشياى ذاتى وفيزيكى باشد يا موضوع اعتبارى؛ هم‏چنان‏كه مى‏دانيم ارزش، تنها صفت ذاتى‏وفيزيكى اشيا نبوده بلكه حالتى است كه از مقايسه فايده نهايى آنها در ذهن انسان و عرف ايجاد مى‏شود.

بنابراين، پول امروزى ذاتيّتى ندارد و سابقه واسطه معاملات درصدر اسلام هم نداشته است و مانند سفته و حواله هم نيست كه مشابه آن در آن زمان رايج بوده باشد. پس مى‏توان گفت كه اين پول برگه‏اى است كه داراى اعتبار حكومتى و مقبوليت عرفى و ارزش اجتماعى و بين‏المللى است. پس دليل‏هاى باب ضمانات در فقه وحقوق اين نوع عرفيات را قبول و قانونى دانسته و درصورت تلف، اتلاف كننده را ضامن مى‏داند.

به عنوان حسن ختام اين مبحث، سخن استاد مطهرى را مى‏آوريم كه فرموده‏اند: «از نظر اقتصادى يك ذره تفاوت ميان پول كاغذى و فلزى نيست.(40)»

1 . يوسف (12) آيه 20.

2 . كهف (18) آيه 19.

3 . ر.ك: وسائل الشيعة، ج‏12، ص 499، باب‏2 از ابواب الصرف و ص 462، باب 3 از ابواب الصرف، ح 6 و 7 و ابن اثير، النهاية فى غريب‏الحديث والاثر، ج‏5، ص 175، ماده «وَرِقْ».

4 . ر.ك: ويل دورانت، پيشين، ج‏1؛ منتسكيو، روح القوانين، «كتاب پول»؛ احمدبن على مقريزى، النقود الاسلاميه و سيد موسى حسينى مازندرانى، عقدالمنير فى ما يتعلق بالدرهم والدنانيز، ج‏1.

5 . عيون اخبار الرضا، ج‏1، ص‏346.

6 . البته به شرط آن‏كه سكه بهار آزادى را نوعى پول در اين عصر بدانيم؛ اما اگر بگوييم اين سكه، نقش پولى ندارد وبه عنوان نوعى كالاى سرمايه‏اى، به كاربرده مى‏شود از محل بحث ومثال خارج مى‏شود.

7 . وسائل الشيعة، ج 6، ص 93، باب 1، از ابواب زكاة الذهب والفضة، ح‏7.

8 . در مجموع برابر 199 درهم مى‏شود.

9 . ر.ك: ژان ريوار، تاريخ بانك وبانك‏دارى، ترجمه شيرين هشترودى، ص‏26.

10 . ر.ك: على ماجدى و حسن گلريز، پول و بانك از نظريه تا سياست گذارى، ص‏43.

11 . ر.ك: منتسكيو، همان، ص 596.

12 . ر.ك: ربا در اسلام، ص 93.

13 . همان‏جا.

14 . وسائل الشيعه، ج 12، كتاب الصرف، ص 481، باب 14، از ابواب الصرف، ج‏3.

15 . معادله عام يعنى مقياس ارزش براى عموم كالا باشد يا واسطه همه معاملات باشد توضيح بيش‏تر آن در عنوان معادله عام مى‏آيد.

16 . دانق به معناى دانگ است. براى اطلاعات بيش‏تر ر.ك: ابوالحسن ديانت، همان، ج‏1، ص 191.

17 . ر.ك: سيدموسى حسينى مازندرانى، همان، ج‏1، ص 155.

18 . العروة الوثقى، كتاب الربا، ج 2، ص 48، مسئله 5.

19 . منظور انواع پول‏هاى خرد رايج در زمان ايشان در ايران و تركيه و عراق است.

20 . ظاهر عبارت ايشان نشان مى‏دهد كه سكه‏هاى خرد نام‏برده شده در زمان ايشان از آلياژ نقره و طلا بوده است؛ مانند برخى پول‏هاى سكه‏اى هم‏چون اشرفى كه در كشور ايران در زمان افشاريه و قاجاريه رايج بوده‏اند و از اين جهت حكم درهم و دينار پيدا كرده‏اند.

21 . تحريرالوسيله، ج‏1، ص 54، مسئله 33.

22 . منات، پول رايج در روسيه تزارى و نوت پول رايج در هند بوده است.