شرايط وجوب پرداخت زكات پول - پول، بانک، صرافی نسخه متنی

براى پاسخ به اين سؤال، چند احتمال وجود دارد:

احتمال اوّل اين‏كه، ببينيم حداقل مقدار درهمى كه پرداخت زكات برآن واجب مى‏شده، معادل چند مثقال بوده است؛ و اكنون اين وزن از نقره، معادل چند واحد پولى از هر واحد پولى ديگر است و بگوييم هر تعداد از هر واحد پولى كه برابر ارزش همان وزن نقره باشد، نصاب زكات است. با توجه به اين‏كه نصاب زكات در دويست درهم، پنج درهم بوده است.

احتمال دوم اين كه بگوييم: در عصر حاضر، از آن‏جا كه سكه‏هاى نقره‏اى كاملاً از دور مبادلات خارج شده‏اند، فلز نقره به دليل كاهش تقاضا و قيمت نسبى، نمى‏تواند بيانگر ارزش واقعى نصاب زكات در صدر اسلام باشد، ولى فلز طلا هنوز براى ساختن سكه طلا -مانند بهار آزادى در جمهورى اسلامى ايران- به كار برده مى‏شود و به همين دليل، تقريبا ارزش اعتبارى خود را به طور نسبى حفظ كرده است و مى‏تواند بيانگر ارزش واقعى نصاب زكات، در صدر اسلام باشد. بنابراين، بايد ببينيم اوّلين نصاب زكات پول در صدر اسلام معادل چه وزنى از طلا بوده است وبگوييم اكنون هر تعداد از هر واحد پولى كه برابر ارزش همان وزن از طلا باشد، نصاب زكات است.(4)

احتمال سوم اين است كه بگوييم در صدر اسلام يك چهلم از پول رايج روز، يعنى دينار، به عنوان زكات اخذ مى‏شده است. نصاب زكات هم، دويست واحد پول رايج روز معادل درهم بوده است و براساس اشتراك پول‏هاى قديم و جديد در احكام، در زمان حاضر، در هر كشور دويست واحد پولى، نصاب و ميزان وجوب پرداخت زكات مى‏باشد و از اين دويست واحد پولى، پنج واحد آن را بايد به عنوان زكات پرداخت كرد؛ مثلاً: در ايران دويست تومان، پنج تومان؛ در كشور امريكا دويست دلار، پنج دلار و هم‏چنين پول هر كشورى.

بسيارى از فقيهان اهل تسنّن‏(5) و برخى از انديشمندان شيعه وجوب زكات را قبول دارند و عمل بدان را واجب مى‏دانند. اين‏كه نصاب زكات پول در صدر اسلام دويست درهم تعيين شده است، حكم تعبّدى است. اما در برخى از روايات مطالبى ذكر شده كه بيانگر فلسفه تعيين عدد دويست به عنوان نصاب زكات درهم مى‏باشد. يكى از اين روايات به شرح زير است:

عن ابى الحسن الرضا قال، قيل لأبى عبداللَّه: لأىّ شى‏ء جعل اللَّه الزكاة خمسة و عشرين فى كل الف و لم يجعلها ثلاثين؟ فقال: ان اللَّه -عزّوجلّ- جعلها خمسة و عشرين اخرج من اموال الاغنياء بقدر مايكتفى به الفقراء ولواخرج الناس زكاة اموالهم ما احتاج احد؛(6)

حضرت رضا(ع) فرمود از امام صادق(ع) سؤال شد: چرا خداوند در هر هزار درهم، 25 درهم براى زكات قرار داد نه سى درهم. امام فرمودند: به درستى كه خداوند عزوجل ميزان زكات درهم را بيست وپنج درهم (از هزار درهم)

قرار داده است كه اين مقدار از اموال اغنيا گرفته مى‏شود؛ زيرا اين مقدار به اندازه نياز و كفايت فقرا است و اگر مردم زكات اموال خود را بپردازند هيچ كس درمانده و محتاج باقى نمى‏ماند. زكات، نيازهاى همگان را برطرف مى‏كند.

روايت ديگرى نيز در اين باره وجود دارد كه همين امر را تأييد مى‏كند. از اين‏گونه روايات فهميده مى‏شود اين‏كه زكات پول 2/5% قرار داده شده است بر اساس ميزان نياز و احتياج طبيعى فقرا بوده است.

بنابراين، تعيين عدد دويست به عنوان نصاب زكات پول نيز احتمالاً بر اساس همين مبناى فوق بوده است، يا براين اساس كه تملك حداقل دويست درهم بيش از مخارج متعارف ساليانه، در اوضاع اقتصادى صدر اسلام، نشان دهنده غنى وثروتمند بودن اشخاص يا به تعبير ديگر، مرز غنا و فقر نسبى بوده است.

پس زكات در هر صد تومان، دو و نيم تومان، و در هر هزار تومان، بيست و پنج تومان است؛ و در يك ميليون، بيست و پنج هزار تومان است كه هر سال پرداخت شود.

اما خمس در هر صد تومان، بيست تومان؛ و در هزار تومان، دويست تومان؛ و دريك ميليون، دويست هزار تومان است كه در صورت اضافه بر مخارج زندگى پرداخت مى‏شود. امروزه اهل تسنّن بر همين روال زكات مى‏پردازند. يعنى هر هزار تومان، بيست و پنج تومان و يك ميليون تومان، بيست و پنج هزار تومان و اين محاسبه مناسب‏ترين احتمالات بالا است.

شرايط وجوب پرداخت زكات پول

هم‏چنان كه از روايات فهميده مى‏شود پرداخت زكات پول با سه شرط واجب مى‏شود: