شخصيّت مختار از ديدگاه علماى بزرگ اسلام - پیامدهای عاشورا نسخه متنی

خود براى شركت در جنگ با لشكر فُرس به عراق آمد و خاندان او همانند بسيارى از مسلمانان صدر اسلام ، در عراق و كوفه ماندند. مختار در كنار اميرالمؤ منين (ع) بود و پـس از شـهـادت آن حـضـرت ، بـراى مـدّتـى كـوتـاه بـه بـصـره آمـد و در آن جـا سـاكـن شد.(169) علاّمه مجلسى (ره)مى فرمايد:

مـختار فضايل اهل بيت پيامبر(ص) را بيان مى كرد و حتّى مناقب اميرالمؤ منين و امام حسن وامام حسين (ع) را براى مردم منتشر مى ساخت و معتقد بود كه خاندان پيامبر از هر كس براى امامت وحكومت پس از پـيـامـبـر(ص) سـزاوارتـرنـد و از مـصـايـبـى كـه بـر خـانـدان پـيـامـبر وارد شده ، ناخشنود بود.(170) خـانـدان مـخـتـار از شـيـعـيـان مـخـلص و عـلاقـه مـنـدان بـه اهل بيت رسالت (ع) بودند. عموى او، سعدبن مسعود ثقفى ، از صحابه پيامبر و از ياران خاص امـيـرالمـؤ مـنـين و امام حسن مجتبى (ع) به شمار مى رفت و از طرف آن بزرگوار، استاندار مدائن بود(171) ودر جنگ صفّين ، در كنار اميرالمؤ منين (ع) مردانه جنگيد.(172) در حـادثـه سـابـاط هـم كـه بـه جـان امـام حـسـن (ع) سوء قصد شد، حضرت را براى معالجه و استراحت به خانه سعد بردند.(173)

شخصيّت مختار از ديدگاه علماى بزرگ اسلام

در روايـتـى كـه مـاجـراى سـوء قـصد خوارج به امام حسن (ع) آمده ، برخى نوشته اند كه وقتى حـضرت را براى معالجه ، به خانه عموى مختار، سعدبن مسعود، بردند، مختار پيشنهاد كرد كه امـام (ع) را بـه مـعـاويـه تـحـويـل دهـنـد، امـّا بـا مـخـالفـت و پـرخـاش عـمـويـش روبـه رو شد.(174)

1 -سخن آية اللّه خوئى (ره)

آيـة اللّه خـوئى (ره)ضـمـن ردّ ايـن روايت كه آن را مرسله مى دانند، مى فرمايند: (به فرض ‍ صـحـّت ، مـخـتـار قـصـد آزمـايـش عـمـويـش را داشـتـه ومـقـصـود او نـجـات امـام (ع) بـوده اسـت .)(175) عـلاّمـه سيد محسن جبل عاملى نيز در ردّ اين اتّهام مى گويد: (مختار قصد امتحان عمويش ‍ را داشته اسـت و در ذيـل روايـت نـيـز آمـده كـه مـن قـصـد جـدّى نـداشـتـم ، مـى خـواسـتـم شـمـا را امتحان كنم .)(176) عـلاّمـه مـحـقـّق شـيـخ مـحـمـد بـاقـر مـحـمـودى در پـاورقـى انـسـاب الاشـراف ، در ذيـل ايـن مـطلب نوشته اند: (مساءله تحويل امام به دشمن از طريق شيعه ثابت نشده ، بلكه از احـاديـث اهل سنّت است)و به فرض هم اگر اين پيشنهاد از جانب مختار شده باشد، او در جوانى اشـتـباهى كرده كه بعدا پشيمان شده ودر عمل ، با ايثار و جان فشانى در راه پيامبر(ص) ، كار خـطـاى خـود را جـبـران نـمـوده و خـداونـد او را در زمـره شـهـدا و صـدّيـقـيـن قـرار داده و عـمـده در عمل ، عاقبت و پايان كار است و پايان عمر مختار هم شهادت در راه خدا بود.)(177) يـكـى از ادلّه موجود براى اثبات شخصيّت والاى مختار و اين كه او مردى مخلص و مجاهد و مدافع حـق اهـل بـيـت (ع) و داراى اعـتـقـادى پـاك و راسـخ بـوده ، قـضـاوت هـا و شـهادت ها و اظهار نظر حول علماى شيعه و بزرگان علم رجال است .

آنـچه در بررسى شخصيّت مختار، در كلام علماى بزرگ شيعه از قدما تا متاءخران به چشم مى خـورد در تـجـليـل وتـمـجـيـد و تـصديق شخصيّت مختار است ؛ چهره هاى برجسته اى همچون شيخ طـوسـى ، عـلاّمه حلّى ، علاّمه ابن نما، علاّمه مامقانى ، علاّمه امينى ، و آية اللّه خوئى (ره)او را ستوده اند و در وثاقت و صحّت عمل و درستى اعتقاد او ترديد ننموده اند.

جـالب اين كه در ميان فقها، علما، محدثان و رجاليان بزرگ شيعه ، تاكنون احدى از آنان در ذم و نـكـوهـش مـخـتار سخن نگفته و بعضى روايات و نقل هاى تاريخى را كه در اين باب بوده ، يا حـمـل بـر تـقـيـّه كـرده اند ويا آن را ساخته دشمنان اهل بيت (ع) دانسته و در سند يا متن آن خدشه نموده اند.

آيـة اللّه خـويـى دربـاره مـختار مى فرمايد: (اخبار و رواياتى كه درباره مختار رسيده دو قسم است :

1 -اخبارى كه در مدح و ستايش او است ؛