مزار يحيى - پیامدهای عاشورا نسخه متنی

سپردند. متصدّى انجام اين كارها خالد بن ابراهيم و حازم بن خزيمه و عيسى بن ماهان بودند.

امـا صـاحـب (المـجـر) مـى گـويـد: (ابـومـسـلم بـر بـدن او نـمـاز خـوانـد و آن را بـه خـاك سپرد.)(521) همان گونه كه اشاره شد، نصر بن يسار، والى خراسان ، سر بريده يحيى را نزد يوسف بن عـمـر، اسـتـانـدار كـوفـه ، فـرسـتـاد و او آن سـر مـقـدّس را به شام ، نزد وليد، خليفه اموى ، فـرسـتاد. وليد بن يزيد نيز سر را به مدينه فرستاد و دستور داد آن را در دامن مادرش ريطه بـيـنـدازنـد. مـوقـعـى كه سر يحيى را در دامن مادرش نهادند، نگاهى تاءثّرآميز به سر بريده فرزندش كرد و با صدايى لرزان و چشمانى گريان گفت :

(شـَرَّدْتـُمـُوهُ عـَنـّى طـَويـلاً وَ اَهـْدَيْتُمُوهُ اِلَىَّ قتيلاً، فَصَلَواتُ اللّهُِ عَلَيْهِ وَ عَلى آبائِهِ بُكْرَةً وَ اَصيلاً.) او را مـدت زيـادى از من آواره كرديد و حالا سر بريده او را به من هديه مى دهيد. درود خداوند بر او و پدرانش باد، صبحگاهان و شبانگاهان .

و دسـت انـتقام چنان كرد كه وقتى بنى عبّاس به قدرت رسيدند، عبداللّه بن على بن عبداللّه بن عـبـّاس سـر بريده مروان بن محمّد را براى مادرش فرستاد تا آن را در دامنش ‍ قرار دهند. علّت را پرسيدند، گفت : اين كار به تلافى كار بنى اميّه نسبت به يحيى بن زيد.(522)

مزار يحيى

بـعـضـى از نـويـسـنـدگـان ، كـه مـتـاءسـّفانه عادت به تحقيق و تتبّع در مطالب و پيشامدهاى تـاريـخـى نـدارنـد و هـر چـه را هـر جـا بـبـيـنـنـد بـا كـمـال اطـمـيـنـان نـقـل مـى كـنـنـد، جـوزجـان (تـربـت يحيى)را با جرجان (گرگان ايران)اشتباه گرفته و با قـاطـعـيـّت نـوشـتـه انـد:

قـبـر يـحـيـى بـن زيـد در گـرگـان اسـت و دعـبـل خـزاعـى ، كـه از شـهـيـد جـوزجـان يـاد كـرده ، مقصودش همان گرگان است كه بين گنبد و مازندران مى باشد.

صاحب منتخب التّواريخ اين اشتباه را مرتكب شده و ديگران هم كه عادت به رجوع به مدارك معتبر و دست اول ندارند، آن را از او نقل مى كنند. اما واقع امر آن است كه قبر يحيى در گرگان نيست ، بلكه در جوزجانِ افغانستان است ؛ زيرا:

اولاً، به شهادت تمام علماى تاريخ و بلدان ، جوزجان غير از جرجان است و مشاهد مشرّفه اى كه از اهـل بـيـت پيامبر(ص) در گرگان يا جرجان مى باشد متعلّق به بعضى از زنان و نوادگان زيد شهيد است . شايد همين سبب اشتباه شده كه مدّعى شده اند قبر يحيى بن زيد در آن جا است .

حـسـن بـن عـيسى بن زيد بن حسين بن عيسى بن زيد بن امام زين العابدين (ع) كه در عصر مقتدر عبّاسى ، به فرمان جحشانى كشته شد نيز قبرش از جمله مقابرى است كه در جرجان مى باشد. به نظر مى رسد اين هم سبب اشتباه شده باشد.

ثانياً، در تمام تواريخ معتبر و اشعار دعبل ، قبر يحيى در جوزجان ذكر شده و در همه كتب بلدان دربـاره جوزجان مى نويسند: (اِسْمُ كُورَةٍ واسِعَةٍ مِنْ كُوَر بَلْخٍ بِخُراسان ، و هى بينَ مَرْوِ الرُّودِ وَ بَلْخ و يُقالُ لِقَصْبَتِهَا الْيَهُودِيَّةِ وَ مِنْ مُدُنِهَا الاَْنْبارُ و فَاريَاب و كِلاَرْ... .) (يعنى : جوزجان نام منطقه وسيعى از مناطق بلخ در خراسان است كه بين مرو رود و بلخ واقع شده و مركز آن به نام يهوديّه معروف مى باشد. شهرهاى مهمّ آن منطقه انبار و فارياب و كلار است .)