تزكيه براى اين است كه نور هدايت در انسان واقع بشود. تا تزكيه نشديد طغيان براى شما حاصل خواهد شد، تا تزكيه نشده ايد علم براى شما خطرناك است خطرناكتر از هر چيزى ، تا تزكيه نشده ايد مقام براى شما خطرناك است و شما را به هلاكت دنيائى و اخروى مى كشاند(11).
اصلاح خود مقدم بر همه چيز
مبارك آنوقتى است كه خودمان بتوانيم خودمان را بسازيم و دنبال آن كشور را هر اصلاحى نقطه اولش خود انسان است ، اگر چنانچه خود انسان تربيت نشود نمى تواند ديگران را تربيت كند و شما ديديد كه در آن طول سلطنتها از اول تا حالا و اين سلطنتهاى اخيرى كه بسيارتان همه اش را درك كرديد و بعضى از شما بعضى اش را كه چون كارها دست اشخاصى بود كه تربيت اسلامى نداشتند و خودشان درست نشده بودند، براى خاطر همين نقيصه بزرگ كشور ما را كشاندند به آنجائى كه ملاحظه مى كنيد و ملت ما را هم كشاندند به آنجائى كه سالها بايد طول بكشد تا اينكه انشاءالله اصلاح بشود. از اين جهت آن چيزى كه بر همه ما لازم است ابتدا كردن به نفس خودمان است و قانع نشدن به اينكه همان ظاهر درست بشود، و از قلبمان شروع كنيم ، مغزمان شروع كنيم و هر روز دنبال اين باشيم كه روز دوممان بهتر از روز اولمان باشد. و اميدوارم كه اين مجاهده نفسانى براى همه ما حاصل بشود و دنبال آن مجاهده براى ساختن يك كشور. و ما آن روز عيد داريم كه مستمندان ما، مستضعفان ما به زندگى صحيح رفاهى و به تربيت هاى صحيح اسلامى - انسانى برسند(12).
موفقيت در تهذيب اخلاق
اگر علم بود و تهذيب نبود، اگر انبيا را ما استثناء بكنيم از بشر، از اول انبيايى در كار نبودند و بشر خودش خود به خود بزرگ مى شد، اگر اينطور بود، تمام بشر به هلاكت و به ناسامانى مى رسيد و روى خوش در بين بشر اصلا پيدا نمى شد الان كه مى بينيد كه يك عدد بسيارى از مردم خوب هستند و آن توده هاى مردم است ، اين از بركت همان تربيت هاى معنوى انبياء خداست تربيت هاى معنوى انبياء خدا، در عين حالى كه همه قبول نكردند اين تربيت را، معذلك آنقدر در دنيا نور افكنده است كه توده هاى مردم ، توده هاى ضعيف مردم ، همه خوب هستند كمتر در آنها اين فسادها پيدا مى شود. اگر ما فرض بكنيم كه شماهائى كه از اول مى خواهيد آموزش بدهيد و نهضت سواد آموزى درست كرديد، همراه او، شما پرورش نداشته باشيد و تهذيب نفس نداشته باشيد، اين عمل شما خيلى خوب ، اما هدر رفته است ، همراهش بايد اين باشد و اگر چنانچه شمايى كه متكفل آموزش نونهالان هستيد، فقط دنبال اين باشيد كه ما علمشان را درست كنيم و دنبال پرورششان نباشيد، دنبال تهذيب نفس نباشيد، شما هم موفق در كار نخواهيد بود، يعنى يك خدمت مثبتى براى كشور خودتان نكرديد.(13)
آموزش و پرورش دو بال سعادت
اگر اساتيد دانشگاه فقط همّشان اين باشد كه درس بگويند البته دانشگاه هاى سابق ما، درس هم درست نبود، اگر بود، ما اينقدر عقب نمانده بوديم از دانش هم ، حالا ما فرض مى كنيم كه خير، خوب حالا هم انشاءالله خوب است فقط بنايشان بر اين باشد كه تعليم كنند اينها را، پهلويش تربيت نباشد، تربيت معنوى نباشد، از دانشگاه آنها مى آيد بيرون كه فساد مى كند حوزه هاى علمى هم همين طور است اگر در حوزه هاى علمى قديمى تهذيب نباشد، اخلاق نباشد، آموزش معنوى نباشد فقط آموزش علمى باشد، فقط علم در كار باشد، آنجا هم افرادى از آن خواهند بيرون بيايد كه دنيا را هلاك مى كنند، به هم مى زنند پس آن دو ركن آموزش با ركن پرورش بايد بگوئيم كه اينها با هم هستند و اگر با هم در يك جمعيتى ، در يك بنگاهى ، در يك مدرسه اى ، در يك دانشگاهى ، اينها همدوش هم رفتند و جلو رفتند، آنوقت است كه ما استفاده از دانشگاه مى كنيم ، استفاده از حوزه هاى علمى مى كنيم ، استفاده از همه جا مى كنيم ، از آموزش هاى پائين و بالا، همه جا، همه مراتب . بنابراين چيزى كه مهم است ، قضيه پروراندن روح اين اطفال از كوچكى تا برسد در هر جا كه مى روند، آنها را تربيت روحى بكنند و تربيت علمى اگر چنانچه علم در يك قلب فاسد وارد شد، در يك مغز فاسد از جهت اخلاق وارد شد، ضررش بيشتر از نادانى است نادانى فقدان يك امر بزرگ است ، اما ديگر ضرر زدن نيست و نابود كردن نيست خلاف اينكه اگر دانش باشد بدون بينش اخلاقى و بينش نفسانى و الهى ، اين است كه بشر را به هلاكت مى رساند انبيا هم آنقدرى كه در تربيت پافشارى مى كردند و
لطفا منتظر باشید ...
