تفسیر موضوعی امر به معروف و نهی از منکر نسخه متنی

انفاق مال در راه خدا براى پشتيبانى از مجاهدين خود يكى از اسباب از دست دادن (قـدرت ) و در نـتـيـجـه غـلبـه دشـمـن و (هـلاكـت ) اسـت ، هـمـان طـور كـه مـصـرف بـى رويـه مال نيز باعث انحطاط، و موجب از دست دادن قدرت مالى جامعه و (هلاكت ) است .(78) شان نزول آيه نيز تاءييد كننده همين تفسير است .(79)

2 ـ مگر فداكارى در راه دين خدا و استقبال از خطرات در اين راه ، هلاكت تلقى مى شود؟ هلاكت به مـعـنـى تـبـاه شدن و از بين رفتن ، بدبختى و سيه روزى است ، و در منطق مؤ منان ، آنان كه به مبارزه در راه خدا اقدام مى كنند، از بالاترين سعادت برخوردار مى شوند و به بيشترين پاداش الهى دست مى يابند. استاد مطهرى در اين باره مى نويسد:

برخى از علماى اسلام ، و خيلى متاءسفم كه بگويم بعضى از علماى بزرگ شيعه كه از آنها چنين انتظارى نمى رود، مى گويند: (مرز امر به معروف و نهى از منكر، بى ضررى است نه بـى مـفـسـده اى ، ضـررى به جان يا مال يا آبرويت نرسد؛ يعنى اگر پاى ضرر به اينها در مـيـان بود. امر به معروف و نهى از منكر را رها كن ، امر به معروف كوچك تر از اين است كه با احترام جان يا آبرو يا بدن برابرى كند!

اينها ارزش امر به معروف و نهى از منكر را پايين مى آورند.

امـا ديگرى مى گويد (نه ، ارزش امر به معروف و نهى از منكر بالاتر از اينهاست ، البته با توجه به معروفش ، ببين امر به معروف و نهى از منكر را براى چه مى خواهى بكنى ؟ و در چه مـوضـوعـى مـى خـواهـى امـر بـه مـعـروف و نـهـى از مـنـكـر كـنـى ؟ (بـعـد دو مـثـال مى زند، يك موضوع كم اهميت مثل كثيف كردن كوچه توسط يك فرد كه شايسته نيست براى نـهـى از آن ، جـان ، مـال و آبـروى خـود را در خـطـر قـرار داد و يـك مـوضـوع بـا اهـمـيـت مـثـل بـه خـطـر افـتـادن قـرآن ، كه حفظ آن از جان ، مال و آبروى فرد با ارزش تر است . سپس اضـافـه مـى كـنـد:) بـنـابـر ايـن ، امـر بـه مـعـروف و نـهـى از مـنـكـر در مسائل بزرگ مرز نمى شناسد هيچ چيزى ، هيچ امر محترمى نمى تواند، با امر به معروف و نهى از منكر برابرى كند، نمى تواند جلويش را بگيرد.(80) بر اين اساس ، رهبر فقيد انقلاب اسلامى حضرت امام خمينى سلام الله عليه چنين فتوا داده اند:

اگـر مـعـروف و مـنـكـر از امـورى اسـت كـه شـارع اقـدس بـه آن اهـتـمـام دارد، مثل حفظ قـبـيـله اى از مـسـلمـانـان و هـتـك نـوامـيـس آنـها، يا محو آثار اسلام و محو حجت آن كه موجب گمراهى مـسـلمـانـان مـى شـود، و يـا از بـيـن بـردن بـرخـى از شـعـايـر اسـلامـى مـثـل بـيـت الله الحـرام ، بـه گـونـه اى كـه آثـار و مـحـل آن از بـيـن بـرود و امثال اين موارد، بايد ملاحظه اهميت را نمود، و مطلق ضرر، هر چند ضرر جانى و يا حرج و مشقت ، تكليف را بر نمى دارد. از اين رو، اگر به پاداشتن اين گونه حجج اسلامى كه جلوى گمراهى را مـى گيرد، به بذل جان و يا جان ها، نيازمند باشد، اين كار لازم است ، چه برسد به ضرر و يا حرج كمتر از اين مرحله .(81) امير مؤ منان (ع ) در تفسير (وَ اصْبِرْ عَلى مَا اَصَابَكَ فَاِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الاُْمُورِ)(82) مى فرمايد: در برابر دشوارى ها و رنج هايى كه در امر به معروف و نهى از منكر به تو مى رسد، استقامت داشته باش .(83) هـمـچـنـين در ذيل آيه (وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللّهِ)(84) يعنى بـعـضـى از مـردم جـان خـود را در بـرابـر خـشـنـودى خـدا مـى فـروشند، از امير مؤ منان (ع ) چنين نقل شده است : مقصود آيه كسى است كه به واسطه امر به معروف و نهى از منكر به شهادت مى رسد.(85) بعلاوه در قرآن كريم از انسان هاى مؤ من فداكارى كه به واسطه امر به معروف و نهى از منكر شديدترين مصيبت ها را تحمّل كرده اند، با عظمت و بزرگى ياد شده است . به عنوان نمونه در سـوره (يـس ) سرگذشت يكى از اين ايثارگران آمده است . او مردم را از مخالفت با پيامبران بر حـذر داشـت و قـوم طغيانگرش با بى رحمى به جان او افتادند و او را به شهادت رساندند. در همان لحظه بود كه فرمان الهى به او رسيد:

(قيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ)(86) به بهشت وارد شو.