كليات - تفسیر موضوعی امر به معروف و نهی از منکر نسخه متنی

افراد جامعه را نسبت به توجه به اين واجب توصيه كرده اند.

مـا در ايـن دوره آمـوزشـى ، بـه خـواسـت خـدا نـسـبـت بـه اهـمـيـت ايـن واجـب ، شـرايـط آن ، عـوامـل و عـواقـب بـى اعـتـنـايى بدان ، وظيفه حكومت نسبت به آن و... بحث خواهيم كرد و اميد داريم برادران با يادگيرى دقيق اين مباحث در اجراى آن كه ضامن سعادت فردى و اجتماعى است ، كوشا باشند.

معاونت متون آموزشى و كمك آموزشى مركز تحقيقات اسلامى

كليات

ضرورت و اهميت امر به معروف و نهى از منكر

انـسـان مـوجـودى اجـتـمـاعـى است و سرنوشتش با سرنوشت جامعه اى كه در آن زندگى مى كند، ارتـبـاط دارد. سود و زيان كارهايى كه از انسان سر مى زند، هم به خود او باز مى گردد و هم جـامـعـه را متاءثر مى كند؛ علاوه بر اين ، اعمال ديگران نيز در زندگى انسان خالى از تاءثير نـيـسـت . از ايـن رو، همان گونه كه انسان در قبال اعمال و رفتار خود مسؤ وليت دارد، در برابر عـمـلكـرد افـراد جـامـعـه اى كـه در آن زنـدگـى مـى كـنـد نـيـز مـسـؤ ول اسـت . در بـيـنش اسلامى ، يك فرد مسلمان بايد پا به پاى اصلاح نفس خود، در جهت اصلاح ديـگـران نـيـز بكوشد. بى توجهى نسبت به اعمال و سرنوشت ديگران ، در واقع بى اعتنايى بـه سـرنـوشـت خويشتن است و اگر فساد، گناه ، فحشا، منكر و انحراف در جامعه شيوع يابد، آثار نامطلوب آن ، دامنگير همه افراد خواهد شد و حتى كسانى كه از لحاظ فردى سالم و بيگناه هستند نيز در آتش آن خواهند سوخت .

رسول خدا (ص ) در تبيين اين رسالت همگانى مى فرمايد:

(كُلُّكُمْ راعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئوُلٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ)(1) همه شما سرپرست (همديگر) هستيد و نسبت به زيردستان خود مسؤ وليد.

اسلام از پيروان خود مى خواهد كه خود را در برابر جامعه متعهد بدانند و در صورت مشاهده ستم و گـنـاه سـكـوت نـكـنـند. بلكه همواره ديگران را به خوبى ها امر كنند و از بدى ها باز دارند. تـاءكـيـدهـاى مـكـرّر قرآن كريم ، در خصوص امر به معروف و نهى از منكر بيانگر ضرورت و اهـمـيـتـى اسـت كـه اسـلام بـراى سـالم سـازى مـحـيـط اجـتـمـاع و مـبـارزه بـا عوامل فساد و گناه قائل است .

رستگارى در گرو امر به معروف و نهى از منكر است (وَلْتـَكـُنْ مـِنـْكـُمْ أُمَّةٌ يـَدْعُونَ إِلى الْخَيْرِ وَيَاءْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاءُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ)(2) بـايـد از شـمـا گروهى باشند كه دعوت به نيكى و امر به خوبى و نهى از بدى كنند و آنان همان رستگارانند.

بـا دقت در اين آيه و آيه شريفه اى كه (حزب اللّه ) را رستگار معرفى نموده است :(اَلاَاِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ)(3) به اين نتيجه مى رسيم كه (امر به معروف و نهى از منكر) از ويژگى هاى برجسته (حزب الله ) است و آنان كه به انجام اين وظيفه اقدام مى كنند، از اعضاى (حـزب الله ) شـمـرده مـى شـونـد و هـيـچ كـس بدون قيام به امر به معروف و نهى از منكر نمى تواند خود را در زمره (حزب الله ) بداند.

امـا ايـنـكـه امـر به معروف و نهى از منكر چگونه مى تواند در فلاح و رستگارى يك جامعه اثر داشته باشد، نيازمند توضيح است :

(از تـجـربـيـات قـطـعـى بـشـر اين است كه اندوخته هاى فكرى انسان با گذشت زمان به دست فـرامـوشـى سـپـرده مـى شـود مـگـر آنـكـه پـيـوسـتـه يـادآورى شـود و در مـرحـله عـمـل تـكـرار گـردد، و از هـمـيـن جـاسـت كـه پـيـونـد (عـلم و عـمـل ) مـشـخـص مـى شـود. عـلم ، انـسـان را بـه عـمـل راهـنـمـايـى مـى كـنـد و عـمـل شـايـسته ، بر آگاهى و بينش انسان مى افزايد. از اين رو، در يك جامعه سالم ، همه بايد بـراى پـاسـدارى از فـرهـنـگ و مـعرفت خويش بكوشند، و نگهبانى از حريم مكتب به آن است كه متخلفن از راه نيكى را، از سقوط به ورطه هلاكت باز دارند و با (امر به معروف و نهى از منكر)