انزواطلبى - تفسیر موضوعی امر به معروف و نهی از منکر نسخه متنی

در آثـار مـتـفـكـر بـزرگ اسـتـاد شـهـيد مرتضى مطهرى نيز به (رابطه انتظار فرج و امر به معروف ) توجه شده است :

انـتـظـار فـرج دو گـونـه اسـت : انـتظارى كه سازنده است ، تحرك بخش است ، تعهدآور است و انـتـظـارى كه ويرانگر است ، بازدارنده است ، فلج كننده است و نوعى (اباحيگرى ) محسوب مى شود.

انـتـظـار ويـرانـگـر ايـن اسـت كـه قيام مهدى موعود ماهيت انفجارى دارد، فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج ظلمها و تبعيض ها و اختناق ها و حق كشى ها ناشى مى شود، بنابر اين هر اصلاحى محكوم است ، زيرا تا در صحنه اجتماع نقطه روشنى هست ، دست غيب ظاهر نمى شود، و بر عكس ، هـر گـنـاه و هـر فـسـاد و هـر ظـلم و هر حق كشى به حكم اينكه مقدمه اصلاح كلى است و انفجار را قـريـب الوقـوع مـى كـنـد، رواسـت ، پـس كـمـك بـه تـسـريـع در ظـهـور و بـهـتـريـن شـكـل انـتـظـار، تـرويـج و اشـاعه فساد است . اين گروه طبعا به مصلحان و مجاهدان و آمران به مـعـروف و نـاهـيـان از مـنـكر با نوعى بغض و عداوت مى نگرند، زيرا آنان را از تاءخيراندازان ظهور و قيام مهدى موعود (عج ) مى شمارند.

ولى آيات قرآن كريم در جهت عكس برداشت بالاست . از اين آيات استفاده مى شود كه ظهور مهدى مـوعـود (عـج ) حـلقـه اى اسـت از حـلقـه هـاى مـبـارزه اهـل حـق و اهل باطل كه به پيروزى اهل حق منتهى مى شود، سهيم بودن يك فرد در اين سعادت بسته به اين است كه آن فرد در عمل جزو گروه اهل حق باشد.(214) (وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ اَّمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الاَْرْضِ كَمَا اسـْتـَخـْلَفَ الَّذِيـنَ مـِن قـَبـْلِهـِمْ وَلَيـُــمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ اءَمْناً يَعْبُدُونَنِي لاَ يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً...)(215) خـداونـد بـه مـؤ منان و شايسته كاران وعده داده است كه آنان را جانشينان زمين قراردهد، دينى كه بـراى آنـهـا پـسـنـديـده اسـت را مـسـتـقـر سـازد، دوران خـوف آنـان را تـبـديـل بـه دوران امـنـيت كند (دشمنان آنان را نابود سازد). بدون ترس و واهمه خداى خويش را بپرستند و اطاعت غير خدا را گردن ننهند، و چيزى در عبادت يا طاعت ، شريك حق نسازند.

انزواطلبى

تـفـكـر دورى از مـردم ، انـزواطـلبـى و گـريـز از جـامـعـه نـيـز از جـمـله عـوامـل بـى اعـتـنـايـى و سستى در امر به معروف و نهى از منكر است . در حالى كه در تعليمات اسـلامـى حـضـور در اجـتـمـاعـات مـورد تاءكيد قرار گرفته ، و اين حضور از جهات گوناگون ثمربخش و مفيد تلقى شده است :

الف - تـعـليـم و تـعـلّم كـه در نظر اسلام يكى از با ارزشترين عبادات است ، بدون ارتباط با ديگران تحقق نمى يابد.

ب - نـفـع و انتفاع ، كه با مشاركت در امور جامعه مى توان نيازهاى خود و ديگران را تاءمين كرد. كسب و تجارت ، كمكهاى مالى و بدنى به ديگران ، رفع نياز نيازمندان و... كه در اسلام بدان ترغيب شده است ، با گوشه گيرى ناسازگار است .

ج - رسـيـدن بـه ثـوابهاى الهى ، در مواردى مانند تشييع جنازه ، عيادت مريض ، نماز عيد، نماز جمعه ، و نماز جماعت در گرو ترك انزوا و گوشه گيرى است .

در عـصـر رسـول اكـرم (ص ) كـه عـده اى از اصـحاب در (صفّه ) به سر مى بردند، علاقه به عـبـادت فـردى و دورى از مـردم در بـرخـى از آنـهـا بـه وجـود آمـده بـود، ليـكن پيامبر (ص ) با يادآورى اهميّت امر به معروف و نهى از منكر، آنها را از سقوط نجات داد. اميرمؤ منان (ع ) فرمود: پـيـامـبـر (ص ) بـه اهـل صـفّه سركشى مى كرد، زيرا آنها ميهمان حضرت بودند. در يكى از اين ملاقات ها، (سعد بن اءشج ) برخاست و عرض كرد:

من خدا و پيامبر (ص ) و حاضران را شاهد مى گيرم كه (خواب بر من حرام است ) (و تمام همّتم را صرف عبادت در شب مى كنم ، حضرت براى تصحيح انديشه غلط او فرمود:

تو با اين گونه رياضت و عبادت كارى نكرده اى ، چرا كه اگر با مردم ارتباط نداشته بـاشى ، چگونه مى توانى امر به معروف و نهى از منكر كنى ؟ آن گروهى كه امر به معروف و نهى از منكر نمى