تعالى از ديدگاه محيى‏الدين و ياسپرس - تعالی از دیدگاه محیی الدین و یاسپرس نسخه متنی

تعالى از ديدگاه محيى‏الدين و ياسپرس

حجة‏الاسلام احمد عابدى

چكيده

مقاله‏اى كه پيش روى داريد، به مقايسه دو مكتب عرفانى «محيى‏الدين‏ابن عربى‏» و «ياسپرس‏» از فيلسوفان و عارفان اگزيستانسياليست پرداخته است. پس از بيان جايگاه عقل و برترى حريم عشق نسبت‏به آن، ناتوانى علم حصولى از رسيدن به معرفت‏حقيقى خداى متعال مورد بحث قرار گرفته است و معرفت از راه تسليم و عبادت تا رسيدن به فناء فى‏الله و شناخت از راه اصول متناقض را از اين دو ديدگاه بيان كرده است و به جمع بين تشبيه و تنزيه پرداخته است. در فلسفه و عرفان غرب، غالبا سخن از تنزيه خدا است و برترى عرفان اسلامى كه تنزيه را نيز نوعى محدوديت دانسته است و راه درست را در جمع بين تشبيه و تنزيه مى‏داند، در اين مقاله به بحث گذاشته شده است و با بحث از رابطه خداى متعال با انسان و جهان به وسيله فيض و تجلى دايمى از ديدگاه دو مكتب فوق پايان يافته است.

كليد واژه‏ها: 1- عرفان 2- نفس‏3- تعالى 4- وجود متعالى (ترانساندانس) 5- تشبيه و تنزيه.

1 . مقدمه

پيش از ورود به بحث، نگاهى كوتاه به زندگى اين دو دانشمند و عارف بزرگ اسلامى و غربى مى‏افكنيم.

1 . 1 . محيى‏الدين‏ابن العربى: محمدبن على‏بن‏العربى الطائى الاندلسى ملقب به «شيخ اكبر»، شب‏27 رمضان سال‏560 ه. ق. در شهر مرسيه، جنوب شرقى اندلس متولد شد و در سن 78 سالگى (سال 638ق.) در دمشق بدرود حيات گفت; وى به شهرهاى زيادى در روم و شام و عراق مسافرت نمود. مرحوم شيخ عباس قمى گويد:

«مردم در مورد او به سه دسته‏اند:

1 - افرادى كه او را كافر مى‏دانند.

2 - افرادى كه او را از بزرگترين عرفا و اوليا مى‏دانند.

3 - افرادى كه معتقد به ولايت او بوده، اما مطالعه كتابهاى او را حرام مى‏دانند» (1) .