دین و دنیا در اندیشه امام خمینی (قدس سره) نسخه متنی

شلاير ماخر (Sehleier macher) از متكلمين معروف مسيحي مي‏گويد: «حقيقت و جوهر دين عبارت است از احساس توكل محض».8

لازم به ذكر است كه هيچ يك از اين اقوال خالي از نقض و ابرام نبوده، خصوصاً قول كساني كه به يك بُعدِ آن نگريسته و در همان دايره خاص و محدود، دين را تعريف كرده‏اند يا اظهار عجز نموده‏اند. بنابراين با عجز و ناتواني عقلي از حدّ و تعريف يك مفهوم يا پديده‏اي، بهترين راه براي تشخيص آن استمداد از طريق الهامات وحياني است كه قلمرو آن گسترده‏تر از عقل است.

قطعا معرفتي كه از اين طريق بدست آيد بسيار كاملتر و روشنتر خواهد بود و اگر شبهاتي در اين زمينه وجود داشته باشد تا حدّ زيادي مرتفع خواهد شد.

به همين دليل به كلام وحي و بيان عالمان واقعي دين و مفسران كلام الهي پرداخته مي‏شود. آنچه كه از آيات قرآن كريم صراحتاً بيان شده است اين است كه واقعيت و حقيقت دين همان رويه و مسلكي است كه پيامبر اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بر آن منسلك بوده و در آن مسير ثبات قدم داشتند. يعني همان سنتي است كه پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله و پيشوايان ديني در زندگي بدان عمل مي‏كردند. بعنوان مثال پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله خطاب به مشركان مي‏فرمايند:

«دين من اين است كه خدايان شما را نمي‏پرستم و خداي واحد را پرستش مي‏كنم.»9

و يا خداوند مي‏فرمايد:

«هر يك از شما مسلمانان اگر از دين خود برگردد و در همان حال بميرد كافر است».10

از مجموع آيات دين و شريعت، مفسرين چنين تلقي مي‏كنند كه دين همان مجموعه تعاليم و سيره قولي و عملي صاحبان دين براي رسيدن به سعادت دنيا و آخرت را گويند. امام خميني قدس‏سره و علامه طباطبائي صاحب تفسير الميزان و كثيري از شاگردان ايشان به اين قول ملتزم شده‏اند.11 تحليل و تفسير امام خميني قدس‏سره در اين باب اين است كه دين به مجموعه قوانيني گفته مي‏شود كه در راستاي سعادت دنيا و آخرت انسانها تدوين و تنظيم شده است.

ايشان در محدود كردن دين به امور شخصي شديدا مخالفت ورزيده و بيش از آنكه به جنبه فردي دين توجه داشته باشد به ابعاد اجتماعي آن اهتمام دارند و در مقابل آنان كه با تنگ نظري، دين الهي را مورد تحليل خود قرار مي‏دهند شديدا مي‏تازند و مي‏فرمايند:

«دين الهي داراي دستورات جامعي است كه كليه ابعاد مادي و معنوي بشر را شامل مي‏شود تعاليمي كه علاوه بر فني ساختن انسان در بعد روحاني در ماديات هم او را غني مي‏سازد.»12