معني دنيا - دین و دنیا در اندیشه امام خمینی (قدس سره) نسخه متنی

شايد نوك پيكان حمله امام همين مبناي ناصواب را هدف قرار داده كه با ژرف نگري خاص فرموده‏اند:

«اسلام ديني نيست كه براي يك طرف قضيه فكر كرده باشد، اسلام همه اطراف قضايا را بيان كرده است؛ تمام احكام مربوط به دنيا و مربوط به سياست، مربوط به اجتماع و اقتصاد و تمام قضايايي كه اهل دنيا از آن بي اطلاع هستند. اديان توحيدي آمده‏اند تا هر دو طرف قضيه را نگاه كنند؛ چنين نيست كه از يك طرف غافل باشد خصوصا اسلام كه از همه اديان بيشتر در اين معنا پافشاري دارد. همه احكامش مخلوط به سياست است؛ نمازش و حجش و زكاتش؛ مخلوط به سياست است؛ اداره مملكت است، خمسش مربوط به اداره مملكت است.»24

معني دنيا

در ميان علماي اهل لغت براي اين كلمه دو معنا شده است. برخي از اهل لغت گفته‏اند: دنيا از ماده دنو به معناي نزديكي است. و عده‏اي گفته‏اند از ريشه دني است به معناي پستي و دنائت. يعني مرحله نازل و داني از حقيقت هستي كه غالبا در مقابل آخرت استعمال مي‏شود. مثل: «خسر الدنيا و الاخرة» و يا مثل اين قول خداوند كه مي‏فرمايد: «و آتيناه في الدنيا حسنة و انه في الاخرة لمن الصالحين»25 و گاهي به معناي اقرب است در مقابل اقصي. مثل: «اذ انتم بالعدوة الدنيا و هم بالعدوه القصوي» و جمع دنيا دُني است.26

به دنيا دهر هم گفته شده؛ دهر يعني مدت عالم از مبدا تا منتهي. مثل: «هل اتي علي الانسان حين بما من الدهر» هر چه كه داراي زمان طولاني باشد بدان دهر گفته مي‏شود؛ بر خلاف زمان كه به مدت كوتاه اطلاق مي‏شود. حاصل كلام علماي اهل لغت اين است كه دنيا، حالات قبل از مرگ و آخرت حالات بعد از مرگ را گويند.27

حقيقت دنيا

هر چند از معناي لغوي واژه دنيا تا حدودي مي‏توان به حقيقت آن پي‏برد امّا با توجه به تبيين و توصيف قرآن كريم و روايات از دنيا كه در غالب موارد با دو قيد لهو و لعب و با دو وصف متعارض (مدح و ذم) همراه و قرين است اندكي درك آن را با مشكل مواجه ساخته و چالشي را ميان مفسران و علماي ديني برانگيخته است.

در اين كه آيا دنيا، همين زمين و آسمان و بيابانها و نظام طبيعت است؟ يا اين مخلوقات از حقايق نظام هستي و آيات حق بوده و مقصود از دنيا همان اعتباريات و امور قرار دادي ما انسانهاست؛ و در واقع دنيا غير از نظام طبيعت است؟