فـروش ابزار جنگى به دشمنان دين - فروش ابزار جنگی به دشمنان دین نسخه متنی

فـروش ابزار جنگى به دشمنان دين

سيد عباس رضوى

در ايـن مـقـاله سخن از حكم فروش جنگ افزار به دشمنان دين است. براى روشـن شـدن زمـيـنـه بـحث و درك درست جايگاه مساله يادآورى چند نكته بايسته است:

الـف:

اسـلام پـيام آور صلح و دوستى است و هر جا اسلام در جامعه اى به حـكـمـروايى دست يافته, دوستى و امنيت را براى مردم به ارمغان آورده اسـت. در بـامداد اسلام جنگها و كشمكشهاى قبيله اى سرزمين حجاز را در خود فرو برده بود.به اندك بهانه اى جنگهاى خانمان برانداز و ويرانگر مـيـان مـردم درمـى گـرفت. اسلام با آيه هاى رحمت خود آتش فتنه ها را خاموش كرد و كينه ها را به دوستى و مهرورزى دگر ساخت .1

اكـنـون خـطر ازدياد و انبار شدن سلاحهاى جنگى, كيان بشر را تهديد مى كـنـد. مسابقه تسليحاتى ميان دولتها, روز به روز در حال افزايش است. و فـروش سـلاح يكى از منابع درآمد ابرقدرتها به شمار مى رود, در حالى كـه آتـش فـقـر و گرسنگى و تيره روزى در جهان بيداد مى كند و هر روز هـزاران نـفـر قربانى بدى تغذيه اند. امنيت نظامى براى سران دولتها, بيش از امنيت غذايى اهميت پيدا كرده است:

(... وقـتـى مـذاكرات ژنو در پاييز 1983 شكست خورد كارشناسان برآورد كـرده انـد كـه حـدود چهل هزار و به گفته برخى پنجاه هزار جنگ افزار هـسـتـه اى در زرادخـانـه دو ابـرقدرت موجود است كه قدرت ويرانگرى و تخريبى معادل ميليونها برابر بمبى دارد كه به هيروشيما افتاد.)2

هـر روز در گوشه و كنار جهان, دهها درگيرى نظامى رخ مى دهد كه امنيت دنيا را با خطر روبه رو مى سازد در اين غوغاى ناامنى,اسلام مردم جهان را بـه صـلح و خلع سلاح عمومى فرا مى خواند.بى گمان عمل به قانونها و آيينهاى قرآن, ضامن امنيت جهانى است. يكى از شعارهاى پيشوايان مذهبى دعـوت بـه سلامت و صلح بين المللى است. روايات بسيار از پيامبر (ص) و امـامـان شـيعه(ع) وارد شده كه بزرگواران به ياران خود سفارش فرموده انـد كه سلامت و امنيت و صلح را در جهان بپراكنند و نمايان سازند. در روايـتـى پيامبر خردمندان را كسانى دانسته كه در راه آشكار كردن صلح و سلامت جهانى تلاش مى ورزند. راوى مى پرسد:

(من اولوا النهى قال هم:يغشون السلام فى العالم.)3

خـردمـنـدان چـه كـسانى هستند؟ فرمود كسانى كه سلام و صلح را در جهان آشكار مى كنند .

واژه شـناسان, سلام را به سازش و انقياد و صلح و سلامت از آفات و دورى از دسـت انـدازى و سـلام اصطلاحى معنى كرده اند و هر كدام باشد,نشانگر اهميت دادن اسلام به روابط بين الملل و صلح و سلامت جهانى است.4

ب:

اسـلام بـه عـنـوان نظامى سياسى و اجتماعى, با ديگر ملتها همزيستى مـسـالـمـت آمـيـز دارد. هـيـچ ملتى در جهان سراغ نداريم كه از لحاظ اقـتـصادى و سياسى چنان نيرومند باشد كه بدون نياز به ديگران بتواند كـار خـود را پـيـش ببرد. تواناييهاى ملتها محدود است و همه نيازمند يـكـديـگرند و هيچ نظامى, بويژه در جهان امروز, نمى تواند راه و رسم خـود را بـدون شـناخت و درك مسأل ديگر مناطق ادامه دهد. نظام اسلامى نـيز از اين قاعده بيرون نيست. زير بناى روابط اسلام با ديگران نه بر اسـاس مـادى گـرى و سـودجـويى, بلكه بر مبناى عدالت و نگهداشت انصاف اسـتـوار اسـت. قـرآن بـه مـسـلمانان سفارش كرده از ظلم و ستم و دست انـدازى بـه حـقوق ديگر ملتها بپرهيزند 5 و مى توانند با ملتهايى كه بـه آنـان سـتم روا نمى دارند, و به خاطر دين با مسلمانان پيكار نمى كـنـنـد, پيوند داشته باشند.6 از آغاز اسلام مسلمانان با ديگر پيروان مـذاهـب و مـشـركـان حـشـرونشر داشته اند و احكام مربوط به اين گونه پيوستگيها, بخش در خور توجهى از فقه را ويژه خود كرده است.

ج:

اسـلام بـا ايـن كه از صلح جهانى دفاع مى كند, جنگ و مبارزه را ضد ارزش تـلقى نكرده, بلكه براى دفاع از انسانها و ارزشها, آن را مشروع مـى شمرد و اين چيزى است كه برابر فطرت و سرشت انسانى است. كدام عقل سـلـيم است كه به صاحبش فرمان دهد در برابر هجوم دشمن خارجى دست روى دسـت بـگـذارد و سكوت كند؟ اگر دشمن از مدارا و يا بى ارادگى ما سوء اسـتفاده كرد و دست به كشتار و يغماگرى زد, آيا باز جنگ و مبارزه ضد ارزش و مـصداق خشونت است؟ چه بسا سكوت و سازش در برابر مهاجمان, مرز بـقـإ يـا نابودى ما باشد; از اين روى اسلام مبارزه را براى دفاع از نـفـس مـشـروع و مقدس مى شمارد و نيز براى دفاع از ملتهاى ستمديده و رهـايـى آنـان نـيـز جهاد پسنديده است. البته اين بخش از جهاد داراى شـرطها و بازدارنده هايى است كه نگهداشت انصاف و عدالت در برخورد با دشمن و نگهداشت حدود و مرزهاى الهى از اهم آن است.7

د:

اسلام در دادوستدها و تجارتها, معيارهايى را در نظر گرفته كه ريشه در جـهـان بينى و نگرش ويژه خود به انسان دارد از جمله آن معيارها , بـه مـصلحت بودن دادوستد براى روح وتعالى و تكامل انسان است. در جهت مـقـابـل, دادوسـتـدهـاى فـاسـد و زيـان آور و بـه تـعبير ديگر شرع, دادوسـتدهاى گناه آلود و منكر, ممنوع است. خسران اين دادوستدها, گاه مـربـوطـ بـه خـود اين كالاهاست, مثل خريد و فروش مردار براى خوردن,, تـجـارت شـراب, فـحـشـإ و يا مواد مخدر و گاه, براى اين است كه اين تـجـارت كمك و همراهى و زمينه پيدايش ستم است, مانند كمك به ستمكار. چـه بـسيار دولتها كه براى رونق اقتصادى خود از هيچ تجارتى رويگردان نيستند و تجارت شراب و مواد مخدر نقش اساسى در بازارشان دارد:

( در يـكـى از سـالـهـاى نه چندان دور, از يكى از رئيسان جمهور تازه انـتـخاب شده امريكا,نظرش را درباره (مارى جوانا) پرسيدند, پاسخ داد كه :از آزادى در آن كشور بايد تا آخرين قطره خون دفاع شود.)8

بـى گـمـان ايـن آزادى كـه در آن, انـسـان به دست خود نابود شود, در مـعـيـارهـاى اسـلام جـاى نـدارد و صددرصد اسلام با آن مخالف است. اگر تـجارتى مايه فساد و انحراف انسان شود, هر چند سودآور باشد, از نگاه اين دين الهى مشروع نيست.

مساله فروش سلاح به دشمنان دين از زير مجموعه هاى اين بحث است. فقهاى پـيـشـين, به مناسبت دادوستد حلال و حرام, به صورت كوتاه آراى خود را در اين باره بيان كرده اند.