نماز بزرگترين ذكر الهي است و بر پايي جمعي آن مورد تأكيد فراوان قرار گرفته است. اين گونه عبادات سبب شكوفايي فرهنگ ديني در جامعه ميشود. اين تصور كه فلسفه عبادات تنها خودسازي فردي است خطايي آشكار است؛ زيرا هدف اصلي عبادات ساختن اجتماع سالم و معنوي است. به همين جهت، عبادات جمعي در اسلام جايگاهي خاص دارد و فلسفه وجودي مسجد نيز عبادت جمعي است.
نماز جماعت
بافضيلتترين عبادات جمعي نماز جماعت روزانه است. امام صادق عليهالسلام ميفرمايد:«الصلاة فيجماعة تفضل علي كل صلاة الفرد باربعه و عشرين درجة.»(1)ثواب نماز جماعت با بيست و چهار نماز غير جماعت برابر است. پيامبر اكرم صلياللهعليهوآله نيز ميفرمايد:«مَن مشي الي مسجد يطلب فيه الجماعة كان له بكل خطوة سبعون الف حسنة...»(2)كسي كه براي نماز جماعت به سوي مسجد ميرود، در برابر هر قدمي كه بر ميدارد، خداوند هفتاد هزار حسنه به وي پاداش ميدهد...در بعضي از روايات فضيلت هر نماز جماعت با بيست و پنج نماز غير جماعت برابر شمرده شده است.(3)فردي خدمت پيامبر اكرم صلياللهعليهوآله رسيد و عرض كرد: يا رسولاللّه، من نابينايم؛ گاه صداي اذان را ميشنوم ولي كسي ندارم كه مرا به نماز جماعت بياورد. حضرت فرمود: از منزلت به مسجد طنابي ببند و در نماز جماعت حاضر شو.(4)هرچه تعداد شركت كنندگان در نماز جماعت فزوني پذيرد ثواب آن نيز افزايش مييابد تا جايي كه رسول اكرم صلياللهعليهوآله فرمود:«فان زادوا علي العشرة فلو صارت السماوات كلّها مداداً و الاشجار اقلاماً و الثّقلان مع الملائكة كُتّاباً لم يقرروا ان يكتبوا ثواب ركعة واحدة»(5)اگر (شمار نمازگزاران) از ده تن بيشتر شود، چنان چه آسمانها مركّب، درختان قلم و جن و انس و فرشتگان نويسنده شوند، نميتوانند ثواب يك ركعت را بنويسند.معصومي ديگر ميفرمايد:«انتظار الصلاة جماعة من جماعةٍ الي جماعة كفارة كل ذنب»(6)(پس از برگزاري نماز جماعت)، انتظار كشيدن براي نماز جماعت (ديگر)، كفاره هرگناهي است.
دوري از مسجد و جماعت
جايگاه هرچيزي متناسب با هدف اصلي آن ارزيابي ميشود. مسجد در اسلام قداست بسيار دارد و معصومان عليهمالسلام به احيا و آباداني آن سفارش كردهاند. احياي واقعي مساجد به عبادت و نيايش و ياد خدا وابسته است تا جايي كه مفسران عبادت در مسجد را از مصاديق عمران آن شمرده و متروك بودن مسجد را مصداق خرابي آن خواندهاند.چنان كه حضور در مسجد و عبادت در آن اهميت بسيار دارد، ترك عبادت در اين مكان نيز سرزنش شده است؛ به ويژه براي همسايگان مساجد.(7)امام صادق عليهالسلام ميفرمايد:«ثلاثة يشكون الي اللّه عزوجل: مسجد خراب لايصلي فيه اهله ...»(8)سه چيز نزد خداوند شكايت ميكنند: يكي مسجد خرابي كه اهلش در آن نماز نگزارند...امام باقر عليهالسلام فرمود:«لاصلاة لمن لايشهد الصلاة من جيران المسجد الاّمريض او مشغول.»(9)نماز همسايه مسجدي كه در جماعت مسجد حضور نمييابد، كامل نيست؛ مگر اينكه بيمار يا گرفتار باشد.در تاريخ ميخوانيم:
لطفا منتظر باشید ...
