روزنههاي اميد برگرفته از كتاب «چشم انداز حكومت حضرت مهدي(ع)»
نجم الدين طبسي وضعيت جهان پيش از ظهور امام عصر عليهالسلام بهنحوي است كه شايد انسانهايي را به يأس بكشاند، چنان كه بعضي از روايات اشاره به همين موضوع دارد (از قبيل: هرج و مرج، ناامني، شيوع بيماري و گرسنگي و...) ليكن روايات ديگري نيز وجود دارد كه به نكات روشن و روزنههاي اميد براي شيعيان و انسانهاي مؤمن و متعهّد اشاره دارد.برخي از روايات درباره مؤمناني سخن ميگويد كه هيچگاه زمين از آنان تهي نميباشد و آنان در شرايط سخت پيش از ظهور نيز در سراسر جهان حضور دارند. رواياتي هم به نقش علماء و دانشمندان اسلامي در زمان غيبت اشاره دارد، كه هر از چندگاه يكي از آنان موجب دگرگوني در جامعه ميشود و آنان را به عنوان حافظان دين معرفي ميكند و در بعضي از سخنان معصومين عليهمالسلام از نقش ويژه شهر قم پيش از ظهور امام زمان عليهالسلام ياد شده است.الف ـ مؤمنان حقيقي
بعضي روايات، در پاسخ كساني آمده است كه گمان ميكردهاند، روزگاري پيش خواهد آمد كه جامعه از وجود انسانهاي مؤمن، تهي و بيبهره ميشود. امام عليهالسلام اين گمان را نفي كرده و از وجود مؤمنان در هر روزگاري خبر داده است. زيد زراء ميگويد: به امام صادق عليهالسلام عرض كردم: «ميترسم ما از مؤمنان نباشيم.» امام فرمود: «چرا چنين فكر ميكنيد؟» گفتم: «زيرا ميبينم در ميان ما كسي نيست كه برادرش را بر درهم و دينار مقدم دارد، ولي اين را ميبينم كه درهم و دينار را به برادر ديني ـ كه ولايت اميرمؤمنان عليهالسلام ما را دور يكديگر به گرد آورده ـ ترجيح ميدهيم.» امام صادق عليهالسلام فرمود: «اين چنين نيست كه ميگويي، شما اهل ايمان هستيد ليكن ايمان شماكامل نميشود تا هنگامي كه قائم آل محمد عليهالسلام قيام كند؛ در آن هنگام خداوند خِرَد شما را نيز كامل ميكند و شما مؤمنان كامل ميشويد. سوگند به آن خدايي كه جانم در دست قدرت اوست كه در سراسر جهان، انسانهايي هستند كه همه دنيا در نظرشان با پر پشهاي برابري نميكند.»(1)ب ـ نقش علماء و دانشمندان شيعه
در هر روزگاري كه پردههاي سياهي وجهل، سايه خود را بر جوامع بشري گسترانده است، دانشمندان و علماي ديني مسئوليت خود را در جهت زدودن جهل و ناداني از انديشهها و فساد و تباهي از دامن مردمان، به خوبي انجام دادهاند. طبق روايات، علماء در آخرزمان نيز اين نقش را به خوبي ايفا ميكنند.امام هادي عليهالسلام ميفرمايد: «اگر در دوران غيبت قائم آل محمد عليهالسلام دانشمنداني نبودند كه مردم را به سوي او هدايت و راهنمايي كنند و با حجتهاي الهي از دينش دفاع نمايند و شيعيان ضعيف را از دامهاي شيطان و پيروانش رهايي دهند و از تلههاي ناصبيها (دشمنان اهلبيت) نجات بخشند؛ كسي در دين خدا پابرجا نميماند و همه مرتد ميشوند ولي آنان رهبري دلهاي شيعيان ضعيف را با قدرت در دست ميگيرند و حفظ ميكنند. چنان كه ناخداي كشتي، سكّان و فرمان كشتي را نگاه ميدارد. بنا بر اين آنان نزد خدا، والاترين انسانها هستند.»(2)رسول خدا صلياللهعليهوآله پيرامون زنده كننده دين در هر قرن ميفرمايد: «خداوند بزرگ براي امت اسلام در آغاز هر قرن، شخصي را بر ميانگيزاند تا دين را زنده و احيا نمايد.»(3)اين گونه روايات، با صراحت به نقش علما در روزگار غيبت اشاره دارد و خنثي شدن توطئه شيطانها و تجديد حيات دين را به دست دانشمندان ميداند.اثبات اين مطلب در روزگار ما به دليل و برهان نياز ندارد. نقش حضرت امام خميني قدسسره براي از بين بردن نقشههاي شوم دشمنان ـ كه اساس دين را در جهان معاصر در معرض خطر قرار داده بودند. ـ بر كسي پوشيده نيست. عزتي كه اسلام در اين عصر يافته به بركت انقلاب اسلامي ايران و بنيانگذار آن، حضرت امام خميني قدسسره است.ج ـ نقش شهر قم در آخرالزمان
آنگاه كه جامعه بشري به سوي انحطاط و تباهي پيش ميرود، روزنه اميدي نمايان ميگردد و مردمي پرچمدار نور در دل آن تاريكيها ميگردند. شهر قم در آخرالزمان اين نقش را به عهده دارد.روايات بسياري وجود دارد كه اين شهر مقدس و انسانهاي وارستهاي را ـ كه در آن وجود خود را از چشمه زلال مكتب اهل بيت سيراب كردهاند، و رسالت ابلاغ پيام را به عهده گرفتهاند. ـ ميستايد.ائمه معصومين عليهمالسلام درباره قم و نقش آن در نهضت فرهنگي زمان غيبت امام زمان عليهالسلام سخناني دارند كه به برخي از آنها اشاره ميشود:در عصر غيبتمحمد محسن طبسيقم حرم اهل بيت
از برخي روايات استفاده ميشود كه قم و اهل آن رمز و الگوي تشيع و ولايت بوده و خواهند بود، از اين رو هركس را كه ميخواستند، دوستدار اهلبيت و علاقمند به آنان معرفي كنند، او را «قمي» خطاب ميكردند.گروهي خدمت امام صادق عليهالسلام مشرف شدند و گفتند: ما از مردم ري هستيم. حضرت فرمود: آفرين به برادرانمان از اهل قم. آنان چند بار تكرار كردند ما از ري خدمت شما رسيدهايم، حضرت نيز سخن نخست خود را تكرار ميكرد، آنگاه فرمود: خداوند حرمي دارد كه مكه است و براي رسول خدا صلياللهعليهوآله نيز حرمي در مدينه است. كوفه حرم اميرالمؤمنين عليهالسلام است و حرم ما (اهلبيت) شهر قم است و به زودي دختري از فرزندانم به نام فاطمه، در آن دفن ميشود. هركس او را (با معرفت) زيارت كند، بهشت بر او واجب ميشود.راوي ميگويد: «امام صادق عليهالسلام اين سخن را هنگامي بيان كرد كه هنوز امام كاظم عليهالسلام متولد نشده بود.»(4)صفوان ميگويد: روزي نزد (ابوالحسن) امام كاظم عليهالسلام بودم و سخن از مردم قم و ميزان علاقه و ميل آنان به حضرت مهدي عليهالسلام به ميان آمد. امام هفتم عليهالسلام فرمود: «خداوند آنان را رحمت كند و از آنان خشنود باشد.» آنگاه ادامه داد: «بهشت هشت درب دارد كه يكي از آنها براي مردم قم است. در ميان شهرها و كشورها، آنان نيكان و نخبگان شيعيان ما هستند. خداوند ولايت و دوستي ما را، با طينت و سرشت آنان آميخته است.»(5)ائمه معصومين عليهمالسلام شهر قم را از ابتداء پايگاه عاشقان اهلبيت و حضرت مهدي عليهالسلام ميدانستهاند و شايد دري از بهشت كه به شهر قم اختصاص دارد، باب المجاهدين يا باب الاخيار (درب نيكان) باشد، چنان كه در روايات نيز به اهل قم، «نيكان شيعه» گفته شده است.شهر قم، حجت بر ديگران
خداوند در هر زمان، انسانهايي دارد كه بر ديگران حجت باشند و چون آنان در راه خدا قدم برداشته، براي اعتلاي كلمة اللّه مبارزه ميكنند، خداوند ياور آنان خواهد بود و شرّ دشمنان را از آنان دور ميكند. (در زمان غيبت امام عصر عليهالسلام قم و مردم آن بر ديگر انسانها حجت هستند.)امام صادق عليهالسلام ميفرمايد: «گرفتاريها و مشكلات از قم و مردمش به دور است و روزگاري خواهد رسيد كه قم و مردم آن حجت بر همه مردمان باشند و آن هنگام در زمان غيبت قائم ما تا به هنگام ظهور حضرتش ميباشد و اگر چنين نبود، زمين اهلش را فرو ميبرد.به يقين فرشتگان، گرفتاريها را از قم و مردمانش دور ميكنند و هيچ ستمگري قصد قم را نميكند، مگر آنكه خداوند، كمرش را ميشكند و او را گرفتار درد، مصيبت يا دشمن ميگرداند. خداوند نام قم و مردم آن را از ياد ستمگران ميبرد چنان كه آنان خدا را فراموش كردهاند.»(6)مركز نشر فرهنگ اسلامي
يكي ديگر از موارد قابل توجه در روايات، اين است كه شهر قم در روزگار غيبت به عنوان مركزيّتي براي رساندن پيام اسلام به گوش مستضعفان زمين در خواهد آمد و علما و دانشمندان ديني آن، حجتي بر جهانيان خواهند شد.امام صادق عليهالسلام در اين باره ميفرمايد: «به زودي شهر كوفه از مؤمنان تهي ميگردد و علم و دانش از آنجا رخت بر ميبندد و چون ماري كه در گوشهاي چنبره زده است، محدود ميگردد و آنگاه از شهري كه آن را قم مينامند، ظهور ميكند و آنجا پايگاه علم و فضيلت و معدن دانش وكمال ميگردد، به گونهاي كه روي زمين هيچ مستضعف (فكري) نميماند كه از دين آگاهي نداشته باشد، حتي زنان پرده نشين. و اين زمان در نزديكي ظهور قائم ما خواهد بود.خداوند قم و مردمش را جانشينان حضرت حجت قرار ميدهد و اگر چنين نبود، زمين اهلش را فرو ميبرد و حجتي بر زمين نميماند. علم و دانش از شهر قم به شرق و غرب جهان سرازير ميشود، و حجت برجهانيان تمام ميگردد به گونهاي كه هيچ شخصي نميماند كه دين و دانش به او نرسيده باشد. آنگاه حضرت قائم عليهالسلام ظهور ميكند و عذاب الهي بر كافران به دست آن حضرت فرو ميآيد، زيرا خداوند از بندگان انتقام نميگيرد، مگر هنگامي كه حجت بر آنان تمام شده باشد.»(7)در روايت ديگري آمده است: «اگر مردم قم نبودند، دين از بين ميرفت.»(8)1 ـ بحار الانوار، ج 67، ص 351.
2 ـ تفسير امام عسكري(ع)، ص 344؛ احتجاج ، ج2 ،ص 260؛ بحار الانوار، ج 2، ص 6.
3 ـ سنن ابي داود، ج 4، ص 104؛ جامعالاصول، ج 12، ص 63؛ كنز العمال، ج 12، ص 193.
4 ـ بحار الانوار، ج 60، ص 217.
5 ـ همان، ص 216.
6 ـ همان، ص 213.
7 ـ سفينة البحار، ج 2، ص 445؛ بحار الانوار، ج 60، ص 213.
8 ـ بحارالانوار، ج 60، ص 217.