بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
بله بر اثر بى تدبيرى خليفه و اطرافيان و خوشگذرانيهاى آنان بزرگ ترين كانون علم و فرهنگ و پرقدرت ترين امپراتورى اسلامى جهان در تاريخ 18 محرم 656هـ.ق. با حمله مغولان از هم فروپاشيد و بر اثر بى رحميها و جنايتهاى وحشيانه آنان كوى و برزن شهر غرق در خون شد تا جايى كه تاريخ نگاران نگاشته اند: رود دجله از خون مردمان مظلوم و بى گناه و بى پناه سرخ شد.6برخلاف ديدگاه كژانديشان كه ابن علقمى را به دست داشتن در اين فاجعه بزرگ انسانى متهم مى كنند اين حمله وحشيانه بزرگ ترين دانشگاه شيعه را در بغداد به نابودى كشيد به گونه اى كه علماى بزرگ و اساتيد و طلاب و فضلا و فرهيختگان آن حوزه به ناگزير به سوى حوزه كهن كربلا و حوزه نوپاى حلّه كوچ كردند.7
حوزه كربلا پس از يورش مغولان
مغولان تمدن بزرگ اسلامى را كه با گذشت چندها قرن پديد آمده بود در اندك زمان از هم گسستند و مراكز علمى و فرهنگى و حوزه هاى شيعى را از بين بردند به گونه اى كه پس از حمله مغولان به سرزمينهاى اسلامى به نام هيچ حوزه و مدرسه و مركز علمى بزرگ شيعه در ايران برخورد نمى كنيم و تنها چند مدرسه كوچك و گمنام از يورش آنها در امان مانده بودند.ولى در عراق با تدبير و درايت خواجه نصيرالدين طوسى دو حوزه علمى بزرگ آن روزگار از يورش مغولان در امان ماندند و به كار خود ادامه دادند: مدرسه كربلا و مدرسه حلّه.اين دو مدرسه بزرگ در حساس ترين دوران مشعل فروزان مكتب اهل بيت(ع) را برافراشته و ميراث پيشينيان و فقه اماميه را از آفات و گزند ها به دور داشتند و در دامن خود عالمان و مجتهدان بسيارى تربيت كردند. نام بسيارى از زعماى تدريس پس از فروپاشى بغداد در افق مدرسه كربلا مى درخشد كه اكنون به شمارى از آنان اشاره مى كنيم و مبناى شناساندن اين بزرگان علم و عمل تاريخ وفات آنان خواهد بود.
علماى خاندان علقمى پس از فروپاشى بغداد
در مقاله پيشين (شماره 83 مجلّه حوزه) از نقش مهم علماى خاندان علقمى در نهضت علمى مدرسه كربلا سخن گفتيم و به دو تن از علماى نامور اين خاندان: ابن علقمى (591 ـ 656هـ.ق.) و دايى وى شيخ عضدالدين ابونصر المبارك فرزند ضحاك قمى علقمى (م.627هـ.ق.) شناسانديم و درباره جايگاه علمى و نقش آنان در بالندگى و رشد و تكامل نهضت علمى مدرسه كربلا بحث كرديم و اكنون مى پردازيم به نقش و جايگاه علمى ديگر عالمان اين خاندان در نهضت فكرى شيعه و در شكوفايى مدرسه كربلا:1. علم الدين احمد (م.657هـ.ق.) احمد بن محمد بن على علقمى:وى عالم و سياستمدارى بزرگ بوده و در اواخر خلافت عباسيان چشم به جهان مى گشايد و در حوزه كربلا به مقام عالى اجتهاد دست مى يابد و پس از تلاش بسيار در راه اعتلاى مدرسه كربلا و تقويت بنيه علمى نهضت فكرى شيعى در آن ديار به بغداد رخت مى كشد و در كنار برادرش ابن علقمى وزير به كارهاى حكومتى مشغول مى شود و افزون بر اين در احياى حوزه شيعى بغداد و نشر مكتب اهل بيت(ع) سعى بسيار مى ورزد. بويژه پس از يورش وحشيانه سپاه ابوبكر پسر خليفه در سال 655هـ.ق. به محلّه شيعه نشين كرخ و كشتار عالمان و به آتش كشيدن مراكز علمى و فرهنگى و كتابخانه هاى بزرگ شيعه به امر برادرش ابن علقمى به بازسازى و تجديد حيات حوزه كرخ مى پردازد.پس از فروپاشى بغداد و وفات برادرش ابن علقمى در جمادى الاولى سال 656هـ.ق. به دستور خواجه نصيرالدين طوسى به امور حكومتى مى پردازد و برادرزاده خود عزالدين ابوالفضل محمد كه پس از وفات پدرش به وزارت عراق گمارده شد همكارى مى كرد.شيخ آقا بزرگ تهرانى هنگام شرح حال ابن علقمى مى نويسد:(… و كان ابن العلقمى و اخوه و ولده عزالدين ابوالفضل محمد صاحب المخزن كلهم من اصدقاء رضى الدين على بن طاوس….)8ابن علقمى و برادرش و فرزندش عزالدين ابوالفضل محمد صاحب كتابخانه بزرگ همگى از دوستان رضى الدين على بن طاووس هستند.عباس الغراوى وفات وى را اندكى پس از وفات برادرش دانسته است:(علم الدين احمد اخو الوزير مؤيد الدين بن العلقمى توفى بعد اخيه بقليل.)9وى از عالمان بيدار و زمان شناس شيعه بود كه در دو جبهه: مبارزه با دشمن و حفظ جايگاه علمى و معنوى حوزه هاى شيعى به رسالت خويش عمل كرده و در محرم 657هـ.ق. وفات كرد.
لطفا منتظر باشید ...
