دليلهاى درستى انتخاب - جایگاه مردم در انتخاب رهبری نسخه متنی

دليلهاى درستى انتخاب

براساس ديدگاه نخست ولى فقيه از سوى امام معصوم(ع) گمارده شده است و مشروع بودن خويش را از همين راه به دست مى آورد. ولى اين به تنهايى بسنده نيست و تا مردم با برگزينى مستقيم و يا غيرمستقيم حاكميت و ولايت وى را نپذيرند ولايت از قوه به فعل در نمى آيد و كارايى ندارد. در بخش پيشين

به پاره اى دليلهاى عقلى و نقلى كه نشان دهنده گمارش فقيهان از سوى امامان(ع) بود اشاره كرديم اكنون به گونه اى گذرا به دليلهايى مى پردازيم كه نشان دهنده درستى انتخاب مردم است و اين برگزينى نقش كليدى در حاكميت بخشيدن به فقيه داراى شرايط دارد و مى رساند كه فقيه گمارده شده از سوى امام معصوم(ع) با تكيه به همين گماردگى نمى تواند تشكيل حكومت بدهد مگر اين كه مردم حضور يابند و به ولايت وى جامه عمل بپوشانند.

1. اصل مشورت: رايزنى از مهم ترين مسائل اجتماعى اسلام به شمار مى آيد كه در منابع دينى نسبت به آن تاكيد بسيار شده است. مسلمانان بايد در همه كارها از جمله در مسأله مهم حكومت به تبادل نظر بپردازند و در گماريدن حاكم و نيز ويژگيها و شرايط آن با افراد كاردان و آگاه به مسائل به مشورت و تبادل نظر بپردازند و بدون رايزنى دست به كارى نزنند كه حركت نافرجام خواهد ماند.

خداوند متعال مى فرمايد:

(والذين استجابوا لربهم واقاموا الصلاة وامرهم شورى بينهم وممّا رزقناهم ينفقون.)59

آنان كه دعوت پروردگار خود را اجابت كرده نماز را به پا مى دارند و در كارهاى خود به رايزنى مى پردازند و از آنچه به آنان روزى داديم انفاق مى كنند.

خداوند در اين آيه شريفه مؤمنان را مى ستايد و از جمله ويژگيهايى كه براى آنان ياد مى كند رايزنى در زندگى اجتماعى و… است.

ييا مى فرمايد:

(وشاورهم فى الأمر فاذا عزمت فتوكل على اللّه.)60

و در كار با آنان مشورت كن پس چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن.

در اين آيه مباركه پيامبر اكرم مأمور شده در كارها و اداره جامعه جنگ و صلح و… با مردم به رايزنى بپردازد

زيرا روشن است رايزنى كه خداوند از پيامبر(ص) خواسته در امور خصوصى و شخصى نيست و مسائل مربوط به مقام رسالت و نبوت وى نيز مشورت بردار نيستند پيامبر مأمور است دستورها و احكام الهى را به مردم ابلاغ كند. پس مورد مشورت امور اجتماعى و سياسى و مسائل مربوط به شؤون ولايت و اداره جامعه است كه آن وجود شريف بايد به رايزنى بپردازد و پس از آگاهى از ديدگاه و نظر صاحب نظران و كاردانان خود تصميم بگيرد.

در حديثى از پيغمبر اكرم(ص) مى خوانيم:

(اذا كان أمراؤكم خياركم و أغنيائكم سمحاؤكم و امركم شورى بينكم فظهر الأرض خير لكم من بطنها.)61

هرگاه اميران شما برگزيدگان شما و ثروت مندان شما سخاوتمندان شما باشند و كارهاتان با رايزنى با يكديگر صورت گيرد پس روى زمين براى شما بهتر است از داخل آن.

در اين حديث پيغمبر اكرم ويژگيهاى جامعه اسلامى را بيان مى كند به روشنى مى فرمايد: اگر مردم مسلمان در كارهاى اجتماعى خود به رايزنى بپردازند شايسته حكومت و بهره مندى از زمين اند. در اين حديث و نيز در دو آيه پيش واژه (امر) احتمال دارد به معناى مطلق كارها و شؤون گوناگون اجتماعى باشد. در اين صورت نيز دستور به مشورت مسأله حكومت را دربر مى گيرد; زيرا يكى از حياتى ترين مسائل هر اجتماعى مسأله حكومت و برگمارى حاكم صالح است.

احتمال دارد (امر) به معناى حكومت باشد آن گونه كه شمارى از صاحب نظران احتمال داده اند و كاربرد واژه (امر) در حكومت در جاهاى ديگر نيز اين احتمال را تأييد مى كند.