سرنوشت و سرشت از دیدگاه آقا جمال خوانساری نسخه متنی

(الحمد للّه الذى فضحكم وقتلكم واكذب احدوثتكم….)7

ستايش خداوندى راست كه شما را رسوا كرد و كسان شما را كشت و دروغ بودن سخنان شما را آشكار ساخت.

زينب(س) در برابر اين سخنان واهى فرمود:

(الحمد للّه الذى اكرمنا بنبيّه محمّد(ص) و طهرنا من الرجس تطهيراً انما يفتضح الفاسق ويكذب الفاجر وهو غيرنا.)8

ستايش خداوندى راست كه ما را به واسطه پيامبر(ص) كرامت بخشيد و ما خانواده را از هر پليدى به دور ساخت. اين فاسقان هستند كه رسوايند

و فاجران درغگو و آنان از ما نيستند.

سخنان كوبنده عقيله بنى هاشم ابن زياد را آنچنان خوار و كوچك كردكه ناگزير در برابر منطقِ رسا و گوياى ايشان به منطق جبر حاكم بر سياست بنى اميه متوسّل شد و گفت:

(كيف رايت فعل الله بأهل بيتك؟)9

چگونه ديدى كار خدا را نسبت به اهل بيت و خانواده ات؟

از اين گفت وگوى كوتاه مى توان به زيرساخت سياست حاكم بر دستگاه اُمويان پى برد كه چگونه دردناك ترين و هراس انگيز ترين رويداد تاريخ بشرى را با سلاح تقدير الهى توجيه مى كردند و با اين شكرد مردم را مى فريفتند و بر آنان حكم مى راندند.

عبدالله مطيع به عمر بن سعد اعتراض كرد:

(تو سرزمين رى را بر ريختن خون پسر عمويت حسين برترى دادى؟)

عمر سعد پاسخ داد:

(اين كار از كارهايى است كه خداوند آن را تقدير كرده بود.)10

حاكمان خون آشام بنى اميه پس از نهضت عاشورا نيز در برابر واكنشهايى كه در قالب شورشها انقلابها و حركتهاى پراكنده علويان شكل مى گرفت و بر حاكمان ستم پيشه مى شوريدند و سياست غلط و ضدارزشى آنها را به باد انتقاد مى گرفتند با حربه تقدير الهى به ميدان آمدند و هر چه بر سر مردم مى آوردند آن را از سوى خداوند مى دانستند و تقدير الهى.

حجاج بن يوسف از خونريزترين و جنايت پيشه ترين حاكمان بنى اميه است. وى براى توجيه روشهاى سركوب گرانه و ويرانگر خويش نامه اى به شخصيتهاى فرهنگى وعلمى آن زمان نوشت و از آنان خواست ديدگاه خود را در مسأله قضا و قدر اعلام كنند. كسانى كه نامه حجاج را دريافتند عبارت بودند از: حسن بصرى عمرو بن جنيد و اصل بن عطاء و عامر شعبى. اينان در جواب نوشتند:

(بهترين چيزى كه در اين باره شنيده ايم و مى دانيم همان سخن على بن

ابى طالب است.)

وقتى پاسخ نامه ها به حجاج رسيد و ديد همه آنان ديدگاه امام على(ع) را كه همان نظريه: نه جبر و نه تفويض بلكه امر بين امرين است تأييد كرده اند گفت:

(قاتلهم الله لقد اخذوها من عين صافية.)11

خدا آنان را بكشد كه اين حقيقت را از سرچشمه زلال گرفته اند.

بى گمان حجاج دنبال مفهومى از قضا و قدر مى گشت كه توجيه كننده كشتارها و يغماگريهاى بسيار حكومت او باشد و اين جوابها براى وى خوشايند نبود.