نقد کتاب مبانی اندیشه سیاسی اسلام نسخه متنی

2ـ مولف در نقادى روش تحليل به پوزيتيويسم اشاره مى كند, در صفحه6 مى گويد:

متون اخير با تحولات سريع و پرشتابى كه در زمينه مسائل سياسى عمده روز داشت, معيارهاى جديدى را در تجزيه و تحليل مسائل سياسى به وجود آورد و انديشمندان علوم سياسى را به استفاده از قيد شناخت در علوم تجربى و استفاده از نظريه تجربى در علم سياست (پوزيتيويسم) واداشت. اين قيد كه بر تفسيرهاى عينى پديده هاى سياسى و بررسى نتايج قابل آزمون مسائل سياسى است. امروزه توجه بسيارى از پژوهشگران علوم سياسى را به خود معطوف ساخته است و به عنوان نظريه برتر در شناخت علوم سياسى, كه مى تواند مبين رفتارهاى سياسى موجود باشد, تلقى شود.

با توجه به تحولات روش هاى علوم اجتماعى از دهه 50 ميلادى به بعد نمى توان تنها پارادايم غالب متدلوژيك را پوزيتيويسم دانست.

3ـ در عين كوشش هايى كه در صفحه هاى آغازين كتاب براى ارائه روش پژوهش وجوددارد, باز مشخص نيست چه شيوه اى در فصول مختلف كتاب دنبال شده است. در صفحه11 مى خوانيم:

بحث از مبانى انديشه هاى سياسى اسلام ـ به مفهومى كه گفته شد - مى تواند يك بحث تحليلى - انتقادى باشد, زيرا هدف در اين مطالعه, بازيابى نقطه نظراتى است كه اسلام در زمينه انديشه هاى سياسى ارائه نموده است, و بحث از صحت و سقم محتويات آن در قلمرو مباحث علم كلام است كه عهده دار اثبات حقانيت وحى و شريعت اسلام مى باشد.

در اين خصوص مى توان گفت اولا: مقصود از مبانى در عنوان كتاب, تنها منابع وحيانى و روايى مربوطه نيست, بلكه همان طور كه در آغاز بحث اشاره كرديم به مباحثى هم چون ارتباط فقه سياسى و فلسفه سياسى, ارتباط هستى شناسى و معرفت شناسى و آراى سياسى و هرمنوتيك و زمان و مكان, نيز مى توان اشاره داشت. ثانيا: آن گونه كه در روايتى از: هرمنوتيك بحث مى شود, متن به گونه اى در دست ما نيست كه مولف بتواند تمام اغراض خود را بازنماياند. از آن جا كه مولف وجود ندارد, تفاسير متعددى از متن به دست مىآيد و به همين دليل است كه آراى متفاوت و گاه متناقضى در انديشه هاى سياسى (در اسلام) به چشم مى خورد. ثالثا: مولف محترم برخلاف نقل قول فوق كه مى گويد بحث نمى تواند تحليلى - انتقادى باشد, در صفحه13 مى گويد:

استنباط مبانى انديشه سياسى اسلام از منابع اصيل شناخت اسلام (يعنى قرآن, سنت, اجماع و عقل) درحقيقت, همان روش اجتهادى است كه صحيح ترين روش نظرى در استنباط تعاليم اسلامى به شمار مىآيد, و استناد مربوطه نظر فكرى و عملى به اسلام, جز از اين طريق, فاقد اعتبار مى باشد و نوعى تحريف در تعاليم اسلام محسوب مى شود.

اگر بحث اجتهاد و استنباط مطرح شود, لازمه آن اختلاف تفاسير است. و اگر اين روش مقبول است, مباحث مى تواند تحليلى و انتقادى باشد و صرفا به منابع وحيانى و روايى اشاره نگردد.