اعلميت از نگاه احاديث - صفات رهبری در بازنگری قانون اساسی: اعلمیت نسخه متنی

اعلميت از نگاه احاديث

1ـ عن على(ع):ايها الناس ان احق الناس بهذا الامر اقواهم عليه واعلمهم بامرالله فيه12

اى مردم سزاوارترين مردم نسبت به حكومت, تواناترين و داناترين آنان است.

2ـ عن اميرالمومنين(ع): افينبغى ان يكون الخليفه على الامه الا اعلمهم بكتاب الله وسنه نبيه وقد قال رسول الله(ص): ما ولت امه قط امرها رجلا وفيهم اعلم منه الا لم يزل امرهم يذهب سفالا حتى يرجعوا الى ما تركوا 13

آيا سزاوار است كه خليفه بر مردم جز داناترين آن ها به كتاب خدا و سنت پيامبر باشد با آن كه رسول خدا فرمود:ىهيچ امتى فردى را به حكومت نگماردند با آن كه از او داناتر بود جز آن كه كارشان به تباهى رود مگر آن كه برگردند.

3ـ عن رسول الله(ص) قال: من ام قوما وفيهم اعلم منه او افقه منه لم يزل امرهم فى سفال الى يوم القيامه 14

كسى كه امامت, امتى را بپذيرد و حال آن كه از او آگاه تر يا فقيه تر در ميان آنان وجود دارد كار آن جامعه تا روز واپسين در تباهى خواهد بود.

4ـ عن الحسن بن على(ع) فى خطبته بمحضر معاويه قال : قال رسول الله ( ص ) : ما ولت امه امرها رجلا قط وفيهم من هو اعلم منه الا لم يزل امرهم يذهب سفالا حتى يرجعوا الى ماتركوا 15

امام مجتبى در حضور معاويه ايراد سخن كرد و فرمود: هيچ امتى فردى را به حكومت نگماردند با آن كه از او داناتر وجود دارد جز آن كه كارشان در تباهى خواهد بود مگر آن كه باز گردند.

5ـ عن اميرالمومنين فى بيان صفات الامام(ع): واما اللواتى فى صفات ذاته فانه يجب ان يكون ازهد الناس واعلم الناس واشجع الناس واكرم الناس وما يتبع ذلك لعللك تقتضيه والثانى ان يكون اعلم الناس بحلال الله وحرامه وضروب احكامه وامره ونهيه وجميع ما يحتاج اليه الناس فيحتاج الناس اليه و يستغنى عنهم16

اميرمومنان درباره ويژگى هاى امام و پيشوا فرمود: ويژگى هاى شخصى امام آن است كه زاهدترين, داناترين, شجاع ترين و كريم ترين مردمان باشد و نيز بايد داناتر به حلال و حرام و دستورهاى خداوند و اوامر و نواهى او و آن چه مردم بدان نيازمندند باشد تا مردم به او نيازمند باشند و او از مردم بى نياز.

6ـ عن عبدالكريم بن عتبه الهاشمى قال:كنت عند ابى عبدالله(ع) بمكه اذ دخل عليه اناس ثم اقبل على عمرو بن عبيد قال: يا عمرو اتق الله وانتم ايها الرهط فاتقوالله فان ابى حدثنى ـ وكان خير اهل الارض و اعلمهم بكتاب الله وسنه نبيه ـ ان رسول الله(ص) قال: من ضرب الناس بسيفه و دعاهم الى نفسه و فى المسلمين من هو اعلم منه فهو ضال متكلف17

عبدالكريم پسر عتبه گويد: در مكه نزد امام صادق(ع) بودم كه مردمانى داخل شدند.

آن حضرت به عمرو بن عبيد رو كرد و فرمود: از خدا بترس. اى گروه مردمان شما هم از خدا بترسيد. پدرم كه بهترين مردمان زمين و داناترين آنان به كتاب خدا و سنت پيامبر بود, از زبان پيامبر فرمود:كسى كه با مردم ستيز كند و آنان را به خود دعوت كند و در ميان مسلمانان داناتر از او وجود دارد او گمراه و زورگو است. 7ـ عن الفضل بن يسار قال سمعت ابا عبدالله(ع) يقول: من خرج يدعو الناس وفيهم من هو اعلم منه فهو ضال مبتدع و من ادعى الامامه وليس بامام فهو كافر 18

فضل بن يسار گويد از امام صادق(ع) شنيدم كه مى فرمود:هر آن كه خروج كند و مردم را فراخواند با آن كه داناتر از او وجود دارد, او گمراه بدعت گذار است. هر آن كس مدعى امامت شود با آن كه امام نيست به تحقيق او كافر است.

8ـ قال رسول الله(ص): ان الرياسه لاتصلح الا لاهلها فمن دعا الناس الى نفسه وفيهم من هو اعلم منه لم ينظر الله اليه يوم القيامه 19

رسول خدا فرمود: رياست شايسته اهل آن است, هر آن كس كه مردم را به سوى خود فراخواند و در ميان آنان داناتر از او وجود دارد خداوند تا روز واپسين به آنان نظر نكند.

9ـ عن اميرالمومنين فى بيان احقيته بالخلافه:انهم قد سمعوا رسول الله(ص) يقول عودا و بدء ما ولت امه رجلا قط امرها وفيهم من هو اعلم منه الا لم يزل امرهم يذهب سفالا حتى يرجعوا الى ماتركوا 20

اميرمومنان در بيان سزاوارى خود در امر خلافت فرمود: آنان از پيامبر شنيدند كه بارها مى فرمود:هيچ گروهى فردى را به امامت برنگزيدند با آن كه داناتر در ميان آن ها وجود دارد, جز آن كه كارشان به تباهى رود, مگر اين كه باز گردند.

10ـ عن اميرالمومنين بعد ما طلبوا منه البيعه لابى بكر: انا اولى برسول الله(ص) حيا وميتا و انا وصيه و وزيره و مستودع سره و علمه و انا الصديق الاكبر و الفاروق الاعظم, اول من آمن به و صدقه و احسنكم بلاء فى جهاد المشركين واعرفكم بالكتاب والسنه وافقهكم فى الدين واعلمكم بعواقب الامور واذر بكم لسانا واثبتكم جنانا 21

اميرمومنان هنگامى كه از او بيعت با ابى بكر را خواستند فرمود: من به رسول خدا نزديك ترم در زمان حيات پيامبر و پس از مرگ شان, من وصى, وزير, وديعه دار اسرار اويم, من راستگوى بزرگ تر, جدا كننده برتر, اول مومن به رسول خدا, زيباترين شما در مبارزه با مشركان, آشناترين به كتاب و سنت, فقيه ترين در دين, آشناترين به پىآمد امور, وتندترين در زبان و گفتار و استوارترين شما از نظر قلب.

11ـ عن اميرالمومنين(ع) فى كتابه الى معاويه و اصحابه قال(ع): فان اولى الناس بامر هذه الامه قديما و حديثا اقربها من الرسول و اعلمها بالكتاب و افقهها فى الدين اولها اسلاما و افضلها جهادا واشدها بماتحمله الائمه من امر الامه اضطلاعا 22

اميرمومنان در نامه اى به معاويه و يارانش نوشت: سزاوار حكومت بر امت نزديك ترين فرد به رسول خدا, داناترين انسان به كتاب, فقيه ترين در دين, نخستين فرد در گرايش به اسلام, برترين امت در جهاد و مبارزه, و صبورترين فرد در تحمل سختى ها است.

12ـ عن الصادق(ع) :وانظروا لانفسكم فوالله ان الرجل ليكون له الغنم فيها الراعى فاذا وجد رجلا هو اعلم بغنمه من الذى هو فيها يخرج و يجئ بذلك الرجل الذى هو اعلم بغنمه من الذى كان فيها23

امام صادق(ع) فرمود:به خود بنگريد به خدا سوگند هر انسانى كه گوسفندانى با چوپانى دارد و از آن چوپان شايسته تر بيابد چوپان قبلى را كنار گذارده و داناتر را به كار گمارد.

13ـ عن رسول الله(ص): من استعمل عاملا من المسلمين و هو يعلم ان فيهم اولى بذلك منه واعلم بكتاب الله و سنه نبيه فقد خان الله ورسوله و جميع المسلمين24

رسول خدا فرمود: هر آن كس كارگزارى را از ميان مسلمانان برگزيند و مى داند از او بهتر و داناتر به كتاب خدا و سنت پيامبر وجود دارد, به خدا و پيامبر و تمامى مسلمين خيانت ورزيده است.

در اين احاديث تعابيرى از قبيل اقواهم على الامر, اعلم بامر الله, اعلم منه, اعلم الناس بحلال الله و حرامه و جميع ما يحتاج اليه الناس, اعلم بكتاب الله و سنه نبيه, افقه فى الدين و اولى بذلك وارد شده است.