طرحی درباره تحول حوزه های علمیه نسخه متنی

به سخن ديگر هدف دين همانا تصحيح فكرو عقيده و نيز خوبيها و عمل انسان بر اساس غايت و غرضى كه خداى متعال از خلقت بشر دارد و در نتيجه حاكميت و استقرار نظامات اجتماعى صالح و مصلح است كه ثمره هاى آن به خود انسان بر مى گردد. اين راه تنها راه انحصارى است كه سعادت بشر را در دنيا و ادامه دنيا (آخرت) بر مى آورد و انسان را از نابودى نجات مى دهد و او را بر اساس هدفها و قانونهاى نظام هستى به كمال و رشد ميرساند.

سعادت و نيكى عاقبت انسان كه خود مفهومى اختلافى و محل آراء گوناگون است از آرزوهايى است كه جان همه انسانها با آن پيوند خورده و همه به گونه اى در پى آن هستند بويژه وقتى ادامه حيات دنيوى و مسأله پس از مرگ مطرح باشد مسأله كاملاً جدى و حياتى مى گردد كه تبيين و توضيح آنها و ارائه راههاى رسيدن به آن از ضرورى ترين وظايف يك مكتب و مرام مدعى هدايت بشر است.

حال اگر اين مسأله يكى از شاخصهاى اساسى نيازها و مجهولات ما باشد و اگر به گونه اى به حيات پس از مرگ باور داشته باشيم و تبيين تفسير و توضيح حدود و كيفيات و نوع برخورد با آن را طالب گرديم راهى نداريم جز مراجعه به دين و استفسار و استفهام از وحى و كلام بارى.

واما هدف حوزه آيا چيزى جز همين هدف عالى و نورانى كه با حقيقت بشر و حركت و مسير او در ارتباط است مى تواند باشد؟ چرا كه حوزه تنها پايگاهى است كه مدعى به دوش كشيدن رسالت دشوار رسولان و عهده دارى هدايت بشر و زمينه سازى حكومت صالحان و در نهايت حكومت معصوم است. تنها پايگاهى است كه خود را سزاوارترين دسته به وراثت انبيا مى داند و تنها سكويى است كه بر قرارى حاكميت حق و احكام نورانى شرع مبين اسلام را اصلى ترين وظيفه خود مى داند.

با اين توصيف چگونه مى تواند در ابتدايى ترين مباحث مربوط به خود مانند: معرفت دينى ابزار منابع و حدود و ثغور آن و نظام عقايد و باورها و ارزشهاى دينى انديشه نظام سياسى اسلام و حكومت اسلامى نظام تربيتى اقتصادى حقوقى و جزائى انسان شناسى و جامعه شناسى با نگرش دينى و ديگر مقوله هايى از اين دست بى پاسخ بماند و همانند گذشته فقه اكبر و تفقه گسترده دينى در همه شؤون و جوانب را به فقه اصغر در چارچوب فرعها محدود كند.

و دانشگاه عظيم علوم و معارف دينى را در دانشكده فقه بگنجاند؟

گستردگى هدفها و وظايف دين دامنه هدفها و وظايف حوزه را نيز تعيين مى كند و آنچه كه ارسال رسل و انزال كتب به دنبال آورده حدود و ثغور و ثمرات و نتايج حوزه را نيز به

محاسبه مى كشد. حال چه بخشى از اين بارگران و رسالت بزرگ تاكنون ايفا گشته؟ پرسشى است كه ضرورت تحول و دامنه تحول در حوزه را به خوبى نشان مى دهد.

در پايان تصويرى اجمالى از بحث بالا همراه برخى آيات و روايات كه در اين زمينه درخور درنگ و استنادند آورده مى شود.(تصوير 1)
برخى آيات و روايات: