بیماری های درختان زیتون نسخه متنی

بيماري هاي درختان زيتون :

نماتدهاي زيتون : Olive Nematodes

نماتدهاي مختلفي به ريشه زيتون حمله مي کنند، مانند  نماتد مولد غده ( Root Not Nematod ) شامل گونه هاي مختلفي از جنس Meloidogyne ، نماتد مرکبات ( Tylenchulus semipenetrans )، نماتدهاي مولد زخم ( Root Lesion Nematodes ) شامل گونه هاي مختلفي از جنس Pratylenchus و همينطور دو نماتد ديگر که اهميت کمتري دارند، شامل نماتد غلاف ( Sheat Nematode ) به نام Hemicycliophora arenaria و نماتد سوزني ( needle Nematode ) با نام Paralongidorus eucalipti .

نماتد مولد غده : Root Not Nematodeاين نماتد به بسياري از گياهان باغي و زراعي، شامل بسياري از سبزيجات، درختان ميوه، انگور، شبدر و يونجه حمله مي کند. اين نماتد باعث بوجود آمدن گال يا گره روي ريشه ها و کاهش قدرت گياه، با اختلال در عملکرد ريشه ها مي گردد. خسارت در خاکهاي سبک و شني  بالاتر است و اگر درختان زيتون در خاکهايي که داراي جمعيت بالايي از اين نماتد است کشت شوند، رشد ضعيفي خواهند داشت. اين نماتد باعث چروکيدگي و دير باز شدن شکوفه ها مي شود. گزارش شده است که کلتيوارهاي  Meashon و Tofany به گونه M. incognita مقاومند. کلتيوارهاي Krygula و Picual به پوسيدگي ريشه و نماتد M. incognita مقاوم هستند. کلتيوار Allegra که توسط دانشگاه کاليفرنيا ارائه شده است به گونه هاي مختلف نماتد مولد غده مقاوم است.

نماتد مرکبات : Citrus Nematodeاين نماتد مخصوصآ در زمين هايي که قبلآ در آنها مرکبات و انگور کشت مي شده است، وجود دارد و در ضمن به خاکهاي شني هم محدود نمي شود. بيش از ? هزار نماتد ماده در هر ده گرم خاک بالاتر از آستانه خسارت محسوب مي شود و چنين زميني بايد با نماتدکشها سمپاشي شود. اين نماتد در مرکبات باعث زوال تدريجي درخت مي شود و به آن ظاهري ترکه اي ( twiggy )مي دهد. تا به حال رقم مقاومي نسبت به اين نماتد گزارش نشده است و بهتراست از کشت در خاکهاي حاوي اين نماتد اجتناب کرد.

نماتد هاي مولد زخم : Root Lesion Nematodesگونه هاي مختلفي از جنس Pratylenchus به زيتون حمله مي کنند مانند P.valnus و P. penetrans .اين نماتد علاوه بر زيتون از گياهان ديگري مانند انگور، سبزيجات، درختان ميوه، گياهان زينتي و شبدر گزارش شده است.اين نماتد باعث کوتولگي و مرگ شاخه ها در درختان جوان مي شود. بافتهاي ريشه هاي فرعي و بخشهايي از ريشه هاي قطورتر، در اثر تغذيه نماتد از بين مي روند و پوسيده شده، تيره رنگ مي گردند. خسارت ناشي از پوسيدگي ريشه و پژمردگي هاي قارچي درگياهاني که در معرض حمله اين نماتدها قرار گرفته اند، شديدتر است.

برخي معتقدند که P. neglectus از ريشه درختان زيتون تغذيه نمي کند.

ساير نماتدها :

نماتدهاي ديگري مثل گونه هاي مختلفي از جنسهاي Helicotylenchus , Xiphinema

Rotylenchulus , Hoplolaimus  و Criconemella از باغهاي زيتون ساير کشورها گزارش شده اند. ولي ميزان خسارت آنها هنوز برآورد نشده است.

کنترل نماتدها :

?- در صورت امکان از کشت در زمين هاي آلوده خودداري کنيد.

?- براي تعيين نوع و ميزان جمعيت نماتدها، قبل از کشت در زمين،  از آن نمونه برداري کنيد.

?- از نهالهاي سالم که در مراکز معتبر تهيه شده اند استفاده کنيد.

?- اگر جمعيت نماتدها در خاک زياد بود، قبل از کشت خاک را با سموم تدخيني ضدعفوني کنيد ( با استفاده از متيل برومايد، متام سديم يا Basamid granular ® )  يا زمين را آيش بگذاريد و يا از گياهان پوششي مقاوم به نماتدها استفاده کنيد تا زماني که جمعيت آنها در خاک کاهش يابد. مي توانيد براي کم شدن هزينه ها از تدخين نواري استفاده کنيد ( Strip Fumigation ) ولي آلودگي مجددآ مي تواند از مناطق آلوده به نواحي سالم منتقل شود.

?- مواد آلي اصلاح کننده خاک در برخي از گياهان زراعي مي توانند تحمل گياه را نسبت به نماتدها افزايش دهند ولي هنگامي که جمعيت نماتدها بالا است، استفاده از آنها به تنهايي کافي نيست.

?- نماتدکش هايي که بعد از کشت استفاده مي شوند مثل Nemacure براي درختان زيتون توصيه نشده اند.

?- درختان آلوده و ضعيف شده را بيشتر آبياري کنيد تا به درخت استرس وارد نشود. در ضمن توجه داشته باشيد که اکثر گياهاني که به عنوان گياهان پوششي ( Cover Crops ) به کار مي روند، ميزبان نماتدهاي مولد غده و مولد زخم هستند.

نحوه تدخين خاک :

نحوه استفاده از متيل برومايد در بخش مبارزه با قارچ آرميلاريا شرح داده شد. در اين بخش نحوه تدخين با متام سديم را شرح مي دهيم:

براي استفاده از متام سديم خاک بايد مرطوب باشد ( برعکس متيل برومايد ) به همين دليل، براي بدست آوردن نتيجه مناسب، خاک را از آب اشباع کنيد ( نه غرقاب ) . در ضمن به آبي که در طول مبارزه به زمين مي دهيد حتمآ مقداري متام سديم اضافه کنيد، طوري که غلظت سم در تمام لوله هاي آبياري يکنواخت باشد.

بعد از کاربرد سم در خاکهايي که بافت سبک دارند، به آساني زهکشي مي شوند و گرم هستند، به مدت ?? - ?? روز از کشت خودداري کنيد. وقتي خاک سرد است و بافت ريزي دارد يا مقدار آلودگي در آن بالا است، ?? - ?? روز از کشت کردن خودداري کنيد.اين روش ( استفاده از متام سديم در آب آبياري ) به ندرت  اعماق بيش از يک متر را ضدعفوني مي کند. اين ماده کمتر از متيل برومايد که تحت شرايط خشک به کار مي رود موثر است اما  در نقاطي که خاک بيش از اندازه براي استفاده از متيل برومايد مرطوب است ،مي توان از متام سديم استفاده کرد.

براي ضد عفوني خاک بايد زمين را به عمق ?? - ?? سانتيمتر شخم زد و تسطيح نمود و سپس سم را به نسبت ? - ? درصد با آب مخلوط کرد . ??? ليتر از اين محلول براي سمپاشي ??? متر مربع کافي است. بعد از آن زمين را بايد آبياري کرد تا رطوبت به عمق ?? سانتيمتري برسد.

از متام سديم ( واپام ) هميشه قبل از کشت استفاده مي کنيم و اين سم در زماني که گياه در مزرعه وجود دارد يا در زمين هاي مجاور قطعات کشت شده يا باغها قابل استفاده نيست.در ضمن  متام سديم در خاکهايي که حرارتي کمتر از ?? درجه دارند، تبخير نمي شود و ضدعفوني بي فايده خواهد بود.

اگر بخواهيم محل درخت آلوده را ضدعفوني کنيم، درخت آلوده و تمام بقاياي آن را خارج مي کنيم . حفره اي به قطر ? متر در محل حفر کرده و با ?/? ليتر متام سديم ( که داراي ?? درصد سم خالص است ) حفره را ضدعفوني کرده محل را آبياري مي نماييم.

بيماري هاي ويروسي زيتون:

ـ ويروس لکه حلقوي پنهان زيتون :  (Olive Latent Ringspot Virus  ( OLRSV

اين ويروس از ويروس هاي آلوده کننده گياهان است و اولين بار از Lazio در ايتاليا گزارش شد. اين ويروس متعلق به جنس Nepovirus از خانواده Comoviridea است.داراي نوکلئوکپسيد ايزومتريک با قطر ?? نانومتر که زاويه دار به نظر مي رسد. ماده ژنتيکي به شکل ss_RNA است.

ميزبان طبيعي اين ويروس درخت زيتون ( کلآ Olea spp ) است که هيچ علائم ظاهري در درخت ديده نمي شود.

اين ويروس را مي توان در مزوفيل و اپيدرم برگها و سيتوپلاسم و واکوئول سلول ها پيدا کرد.سلول هاي آلوده داراي Inclusion هستند که در واقع کريستالهاي داخل سلولي و اجسام غشاء دار سلولند که ويريون ها را در بر مي گيرند.ساير تغييرات سيتوپلاسمي شامل دسته دسته شدن کلروپلاست ها و رشد انگشتي شکل سلول به طرف خارج مي باشد.

اين ويروس از طريق روشهاي مکانيکي و پيوند انتقال مي يابد. پراکندگي آن در کشور ايتاليا است.

ـ ( OLive latent Virus 1 : ( OLV_1

از ويروس هاي آلوده کننده گياهان است و به جنس Necrovirus از خانواده Tombusviridea تعلق دارد. اولين با از O. europaea از Apulina در ايتاليا گزارش شد.

اين ويروس داراي نوکلئوکپسيدهاي ايزومتريک به قطر ?? نانومتر و زاويه دار است. داراي ss_RNA مثبت است. ويريون ها داراي ?? درصد پروتئين و فاقد ليپيد هستند.

ميزبان طبيعي آن زيتون است که هيچ علائمي روري آن ديده نمي شود. انتقال از طريق تلقيح مکانيکي است.

شيره گياهي داراي تعداد زيادي ويريون است. ويريون ها در برگ ( در سيتوپلاسم مزوفيل ) ديده مي شوند. Inclusion ها در سيتوپلاسم وجود دارند. اندامک هاي وزيکولي و لوله اي سلول داراي ويريون هستند.

ـ ( Olive Latent Virus 2 : ( OLV_2

متعلق به جنس Oleavirus از خانواده Bromoviridea است. اولين بار از جنوب ايتاليا از Apulina از درختان زيتون گزارش شد.

داراي ss_ RNA است و ويريون ها را مي توان در سيتوپلاسم سلولهاي مزوفيل برگ پيدا کرد . سلولهاي آلوده فاقد Inclusion هستند. ارگانلهاي بزرگ سلولي به غير از هسته تحت تاثير ويروس قرار مي گيرند.ميزبان طبيعي آن زيتون است، بدون علامت. انتقال از طريق مکانيکي.

به نظر مي رسد که اين ويروس يک نوع Ilarvirus باشد يا نسبتي با ويروس موزائيک يونجه داشته باشد. بيشتر خصوصيات آن شبيه ويروس zonate spot شمعداني عطري ( Pelargonium ) است.

بيماري هاي ناشي از عوامل غير زنده : بيماري هاي فيزيولوژيك

ـ سرماي بي موقع و يخبندان:

سرماي بي موقع د ر ابتداي پاييز مي تواند به ميوه هاي برداشت نشده که که براي کنسرو کردن در نظر گرفته شده اند آسيب برساند. چنين سرماهايي معمولآ باعث آسيب رسيدن به بخشي از محصول مي شود . چون زيتون در طول يک مدت طولاني برداشت مي شود و قسمت اعظم محصول معمولآ قبل از بروز سرما برداشت شده است. چند روز پس از سرما زدگي ، تاول هايي در  ميوه بوجود مي آيد . تاولها نشان دهنده آسيب رسيدن به بافتهاي داخلي ميوه هستند و اين زيتون ها ديگر براي توليد کنسرو مناسب نيستند و از آنها در تهيه روغن استفاده مي شود.

سرماهاي سخت اکثرآ بعد از برداشت زيتون به وقوع مي پيوندند، بنابراين بيشترين خسارت را به محصول سال بعد وارد مي کنند. دماهاي زير ?.? - درجه باعث آسيب ديدن يا از بين رفتن درختان کوچک و شاخه هاي گل دهنده مي شوند و محصول سال بعد را کاهش مي دهند. دماهاي زير ?.? - درجه مي توانند باعث مرگ شاخه هاي اصلي يا کل درخت شوند.

در ضمن سرماهاي سخت باعث تشديد خسارت بيماري گره زيتون مي شوند و ترکهايي را در درخت ايجاد مي کنند که براي ورود باکتري بسيار مناسب است و درنهايت ممکن است درخت در اثر آسيب ناشي از گره زيتون از بين برود.

براي حل اين مشکل بايد از ارقام مقاوم به سرما استفاده کرد. درختان Manzanillo بسيار حساستر از ارقام Mission , Sevillano  و Ascolando هستند.

ـ سرماهاي طولاني مدت :

بروز هواي سرد و مرطوب در بهار خطري طبيعي است که مکررآ در زراعت زيتون اتفاق مي افتد. سرماهاي طولاني و غير طبيعي در طول فروردين و ارديبهشت نمو جوانه ها را به تاخير مي اندازد و باردهي را کاهش مي دهد. گلهاي ماده آسيب مي بينند و اين امر باعث  کاهش توليد محصول مي شود.

ـ تگرگ :

بارش تگرگ باعث ايجاد فرورفتگي ها يا زخمهايي قهوه اي رنگ در سطح ميوه مي شود و زيتون هاي آسيب ديده براي پرورده کردن مناسب نيستند و به قيمتهاي پاييني به فروش مي رسند. در برخي موارد بارش تگرگ مي تواند به ?? درصد از محصول خسارت وارد کند.

ـ خشکسالي :

اگرچه درختان زيتون تا حدودي به خشکي مقاومند ولي کمبود رطوبت در طول  دوره تکميل جوانه هاي گل، باعث کاهش محصول مي شود. استرس ناشي از فقدان آب و مواد غذايي منجر به ريزش گلهاي ماده و قسمت عمده اي از گلهاي نر  مي شود.

البته در کشتهاي آبي اين مشکل وجود ندارد ولي بايد دقت کرد که در هر دور آبياري، آب کافي در اختيار گياه قرار گيرد.

ـ بارندگي هاي شديد و سيل :

خاکهايي که زهکش مناسب ندارند و يا داراي يک لايه نفوذ ناپذير هستند، در طول بارندگي هاي طولاني مدت و شديد، آب را در خود نگه مي دارند و اين امر موجب تهويه نامطلوب و از بين رفتن ريشه ها مي شود.اشباع ماندن خاک به مدت زياد باعث خشک شدن پاجوش ها و در برخي موارد کل درخت مي شود. به علاوه، خاکهاي اشباع باعث توسعه عوامل بيماري زاي خاکزاد مانند فيتوفترا و ورتيسيليوم مي شوند. بارندگي هاي شديد بيشتر در زمستان و بهار اتفاق مي افتند. سيلاب هاي بهاري هم ممکن است به درختان آسيب وارد کنند و باعث کاهش گلدهي و باردهي درخت شوند.

ـ باد و گرماي شديد :

درختان زيتون به طور طبيعي در مناطق گرم و خشک به خوبي زندگي مي کنند ولي گرماي شديد در دوره گلدهي باعث افزايش ريزش گلها و کاهش محصول ميشود.

ـ آتش :

آتش مي تواند کل بخش هوايي درخت را از بين ببرد. آتش سوزي به ندرت در باغهاي زيتون اتفاق مي افتد ولي ديده شده است که برخي از باغداران در بين رديفهاي درختان جو مي کارند و  جوهاي خشک شده احتمال آتش سوزي را بالا مي برند. کوتاهي در کنترل علفهاي هرز هم مي تواند باعث آتش سوزي شود چون علفهاي هرز پس از اسقرار و رشد در باغ، خشک مي شوند و ممکن است باعث بروز آتش سوزي و خسارت شوند.