برفك دهان (كانديدا)1 و ارتباط آن با ديابت كنترل نشده
دكتر شيلا لكا برفك دهان به يك سري عفونت‌هاي دهاني گفته مي‌ِشود كه به علت رشد بيش از حد قارچ، كانديدا آلبيكانس، در دهان ايجاد مي‌شود و در حالت عادي اين قارچ در دهان بسياري از افراد وجود دارد. اين عارضه يعني برفك دهان، نوعي عفونت سطحي است كه بخش‌هاي كناري و گوشه‌هاي دهان را مبتلا مي‌كند. ديگر نقاط كه در معرض خطر ابتلا به برفك عبارتند از: داخل گونه‌ها، زبان، كام و حلق. برفك دهان، در دهان نوزادان يافته شايعي است. مثلاً يك نوزاد ممكن است در طي پروسه زايمان به برفك دهان مبتلا شود و اين برفك عمدتاً در حالتي ايجاد مي‌ِشود كه مادر دچار عفونت قارچي واژني باشد و زايمان نوزاد به طريق طبيعي يعني از مسير كانال زايمان صورت گيرد. علائم چنين نوع برفك دهاني معمولاً در 7 تا 10 روز بعد از تولد بهبود مي‌يابد. در سايرين، يعني كودكان و بالغان، ايجاد برفك دهان، دلايل ديگري مي‌تواند داشته باشد مثلاً: بيماري‌ها و يا داروهايي كه سيستم ايمني فرد را تحت تأثير قرار مي‌دهد. شيمي‌درماني به دنبال سرطان‌ها (در افرادي كه تحت اين نوع شيمي‌درماني قرار مي‌گيرند). در درمان با داروهاي استروئيدي يا آنتي‌بيوتيك. مكانيسم ايجاد برفك به واسطه داروهاي روي آنتي‌بيوتيك‌ها باعث از بين رفتن باكتري‌هاي داخل دهان شده (يعني باكتري‌هايي كه به صورت طبيعي در حفره دهان هر كسي وجود دارد) در نتيجه جمعيت قارچ‌ها در دهان افزايش يافته و به دنبال آن برفك دهان يا كانديدا ايجاد مي‌شود؛ يعني از آنجائي كه مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها، باكتري‌هاي نرمال دهان را كه اصطلاحاً به آن فلورميكروبي مي‌گويند را كاهش مي‌دهد، زمينه رشد و تزايد قارچ‌هاي كانديدا در دهان را مهيا كرده و هيچ رقيبي (يعني باكتري‌ها) در ميدان كنار آن‌ها وجود ندارد. با توضيحاتي كه تا اين جا ارائه شد به دوستان ديابتي توصيه‌اي را دارم: - افراد ديابتي بايد مراقب باشند در معرض ابتلا به خشكي دهان قرار نگيرند كه در اين حالت ميزان بزاق آن‌ها كم شده و بيشتر در معرض ابتلا به عفونت‌هاي قارچي كانديدايي قرار مي‌گيرند. همچنين افراد مسن با توجه به اين كه ميزان بزاقشان كم مي‌شود نيز در معرض ابتلا به عفونت كانديدا هستند؛ گروه ديگر افراد دچار سوء تغذيه و كساني هستند كه سيستم ايمني آن‌ها به دلايلي ضعيف شده است (مانند مبتلايان به سرطان و ايدز). حالا در نظر بگيريم چنانچه يك ديابتي در هر كدام از گروه‌هاي اشاره شده نيز قرار بگيرد بايد چندين برابر يك فرد عادي به سلامتي، به خصوص سلامتي دهان و دندان خود توجه كند، زيرا علاوه بر عوارضي كه به شرح آن پرداختيم و در جلسات و مقالات قبلي توضيح داديم، خطر بزرگي به نام عفونت برفكي قارچ كانديدا نيز وي را تهديد مي‌كند.
علائم:
اولين نشانه برفك در دهان عبارت است از: حس طعم يا مزه بد دهان و اين كه حس چشايي و حس طعم مزه غذا كاهش مي‌يابد. برفك دهان به صورت يك سري تكه‌هايي مثل تكه وصله‌هايي كه به پارچه‌هاي كهنه و مندرس مي‌دوزند نمايان مي‌شود كه اين وصله‌ها در كناره زبان در گوشه دهان و كام و پشت زبان ديده مي‌شود. اگر سعي كنيد اين لايه و يا وصله سفيد را از روي زبان خود يا از ناحيه‌اي كه در دهان هست جدا كنيد، در آن منطقه وصله سفيد رنگي خواهيد ديد كه قرمز و ملتهب شده و ممكن است دچار خونريزي شود. گاهي اين پلاك‌هاي برفكي در دهان، دردناك مي‌شوند به خصوص باعث بي‌قراري كودكان و نوجوانان مي‌شود.
تشخيص:
فراموش نكنيم، چنانچه اين علائم در دهان فردي ديده شد، حتماً به دندان پزشك مراجعه كند تا با تشخيص صحيح درمان مناسب هم براي وي صورت گيرد. جالب است بدانيم در بسياري از موارد دندان پزشكان از همين طريق پي به وجود ديابت در فرد پي مي‌برند. يعني اگر فردي مكرر بدون علت مشخص و مشهودي دچار عفونت برفك دهان شود. پزشك يا دندان پزشك از جمله عللي كه در تشخيص افتراقي خود در نظر مي‌گيرد عبارت است از:
ديابت، سرطان، عفونت HIV
در اين گونه موارد، تست‌هاي خوني و ديگر پروسه‌هاي تشخيصي لازم است. همچنين به دنبال مصرف داروهايي كه ميزان بزاق را كاهش مي‌دهند برفك دهان ايجاد مي‌شود.
درمان:
شامل داروهاي گروه ضد قارچ است كه ميزان و نوع دارو و طريقه مصرف را دندان پزشكتان به شما توصيه مي‌كند. چناچه بنا به تشخيص دندان پزشكتان، علت برفك دهان، مصرف داروهايي است كه باعث كم شدن بزاق شده، در اين صورت بايد با نظر و مشورت پزشك معالجتان نوع دارويي كه باعث خشكي دهان شده را تغيير دهيد؛ البته گاهي نمي‌توان اين گروه داروها را تغيير داد كه در اين صورت فرد بايد از مرطوب كننده‌ها يا بزاق مصنوعي به عنوان جايگزين استفاده كند. قارچ دهان (برفك) را هيچ گاه دست كم نگيريد، چرا كه در افراد ضعيف و افراد با نقص سيستم ايمني عفونت‌هاي آن تا مري و دستگاه گوارش نيز منتشر مي‌شود.
لطفا منتظر باشید ...
