عقل، قباحت هرج و مرج و نبودن نظام جامع و مقتدر سياسي و اجتماعي و همچنين حسن وجود نظام حكومتي را كه دربردارنده مصالح اجتماعي انسانها باشد آشكارا درك ميكند. بنابر اين تشكيل دولت و حكومت از ضروريات درك عقلي انسانهاست. چون همه راههاي تشكيل حكومت به يكي از سه راه يعني نصب از طرف خدا، زور و انتخاب منتهي ميشود و در زمان غيبت دليل قاطعي به نصب الهي ندارد و حكومت مبتني بر زور نيز پسنديده نيست، راهي جز انتخاب وجود ندارد و لذا عقل حكم به صحت انتخاب ميكند بويژه اينكه غريزه انتخاب و آزادي و اختيار گزينش نيز در انسان وجود دارد.
2ـ سيره عقلا
علاوه بر حكم عقل، سيره و روش عقلاي عالم نيز بر اين اساس بوده و واگذاري امور بويژه امور عامه و اجتماعي از طريق استنابه و توكيل، امري ساري و جاري بين عقلاست. از اين رو سيره عقلا مؤيد صحت انتخاب، و ماهيت توكيل و نايب گرفتن در امور همان انتخاب است.سيره عقلا مورد تأييد فقه و شرع مقدس است و لذا انتخاب رهبر نيز در اسلام و فقه آن جايز و رواست.
3ـ فحواي قاعده سلطنت
براساس يكي از قواعد فقهي، مردم بر اموال خود تسلط دارند14 و هرگونه تصرفي را ميتوانند انجام دهند. همچنين انسانها بر جان خود نيز سلطه دارند و لذا بر مال و جان خود مختارند. از اين قاعده ميتوان صحت پديده انتخاب را، كه نوعي سلطه بر خود است، استنتاج كرد.
4ـ صحت معاقده و معاهده
عهد، عقد، پيمان، ميثاق قرارداد، شرط و امثال آن در اسلام مورد تأييد قرار ميگيرد و مسلمانان ملتزم به رعايت تعهدات، قراردادها و شروطي هستند كه خود قرار دادهاند.15انتخاب رهبر نيز نوعي معاقده و قرارداد بين مردم از يك سو و رهبر از سوي ديگر است. از اين جهت بستن چنين پيماني مانع شرعي ندارد بلكه پس از انعقاد، لازمالرعايه است.
5ـ شورا
ماهيت شورا و مشورت كه از مسلّمات مورد تأكيد اسلام و قرآن است. تبادلنظر و ورود جمعي از مسلمين در كارهاست كه به تعبير امروزي آن، انتخاب، توجه به افكار و آراي عمومي و رعايت خواست و اراده مردم است. جالب اينكه در قرآن دستور به مشورت همراه لفظ امر آمده كه به معني امارت، حكومت و امور اجتماعي است.16امرهم شوري بينهم يعني امور مسلمانان از طريق مشورت و شورا تحقق ميپذيرد و به استناد و شاورهم فيالامر، پيامبر گرامي (صلياللّهعليهوآله) نيز مأمور به مشورت با مردم در امر يعني همان امري است كه او ولّي آن امر است. سخنان حضرت علي (عليهالسلام) درباره اينكه تعيين خليفه به عهده شوراي مهاجر و انصار است، مؤيد همين تفسير است و لذا با وجود بحث شورا در اسلام، انتخاب، كه ماهيت آن نوعي مشورت عمومي است، صحت و درستي مييابد.
لطفا منتظر باشید ...
