آب جاري يا آبي که از چشمه ها خارج مي شود، نبايد از روي يک ناحيه ناپايدار حرکت کند. وجود آب در سطح دامنه ، علاوه بر نقش فرسايشي ، به راحتي مي تواند به داخل دامنه نفوذ کرده و به سرعت بر ناپايداري آن بيافزايد . دور نمودن آب از سطح دامنه و جلوگيري از نفوذ آن ، مخصوصا در مورد دامنه هايي که بطور بالقوه ناپايدارند، از مهمترين روشهاي مهندسي دستيابي به پايداري است .
انواع روکشهاي زهکشي آبهاي سطحي
شبکه زهکشي بسطي
براي آن که آب به داخل دامنه نفوذ نکند بايد ترتيبي داد تا هرچه زودتر سطح دامنه را ترک کند .احداث آبروهاي مناسب در سطح دامنه ، يا در روي پلکانها ، يکي از مهمترين تمهيدات در اين مورد است. اين آبروها بايد ضمن دارا بودن گنجايش و شيب کافي ، بسترشان نيز غير قابل نفوذ باشد. براي جلوگيري از تخريب و پر شدن اين جويها در طول زمان ، مي توان آنها را با قطعات سنگ پر نمود . اين روش در مورد دامنه هاي خاکي يا دامنه هاي متشکل از سنگهاي تجزيه شده ، مفيد واقع مي شود و مي تواند علاوه بر پيشگيري ، در مراحل اوليه حرکت دامنه نيز نقش ترميمي داشته باشد. نقش مهم ديگر شبکه زهکشي سطحي جلوگيري از فرسايش سطح دامنه توسط آبهاي جاري است .
مسدود کردن شکافها
ترکها و شکافهاي سطحي محلهاي مناسبي را براي نفوذ آب به داخل دامنه فراهم مي کند. وجود اين شکافها ، مخصوصا در مراحل آغازين توسعه يک ناپايداري جديد ، مشکل آفرين تر مي شود. پر کردن اين شکافها توسط مواد غير قابل نفوذي مثل رس ، بتن يا مواد نفتي مي تواند تا حدود زيادي از انباشته شدن آب و نفوذ آن به داخل دامنه جلوگيري کند. اين روش هم در مورد دامنه هاي خاکي و هم سنگي قابل اجراست و مي تواند هم در پيشگيري بکار رود و هم در مراحل اوليه ايجاد يک زمين لغره ، پيشرفت آن را کند يا متوقف نمايد .
غير قابل نفوذ کردن بخش دامنه
يکي از رايج ترين روشهاي غير قابل نفوذ کردن سطح زمين ، پاشيدن مواد نفتي (مالج) به سطح دامنه است. مالج به انواعي از مواد نفتي سنگين مايع اطلاق مي شود که معمولا جزء محصولات زايد پالايشگاه يا کارخانه هاي پتروشيمي است. اين روش ضمن جلوگيري از نفوذ آب به داخل دامنه ، با چسباندن ذرات خاک به يکديگر ، سطح دامنه را در برابر آثار فرسايشي باد و تا حدي آب جاري محفوظ نگاه مي دارد .
انواع روشهاي زهکشي آبهاي داخل دامنه
با وجود کوششي که براي جلوگيري از نفوذ آب به داخل دامنه صورت مي گيرد باز هم ممکن است قسمتي از آبها از سطح دامنه نفوذ از محلي دورتر توسط آب زيرزميني به داخل دامنه حمل شود. اين آبها قبل از هر چيز با افزودن به وزن نيروهاي رانشي را زياد مي کنند .
زهکشي ثقلي افقي
ايجاد زهکشهاي تقريبا افقي مي تواند نقش موثري در کاهش فشار آب داخل دامنه هاي سنگي و خاکي داشته باشد. از اين رو مي توان از اين روش هم براي پيشگيري از حرکت و هم جلوگيري از تحرک يک زمين لغزه در حال تشکيل استفاده کرد. به اين منظور در بخشهاي پاييني دامنه افقي ، با شيب ناچيزي به سمت خارج براي ايجاد جريان ثقلي آب، حفر مي شود .
گالريهاي زهکش
حفر نقب يا گالريهاي زهکش در دامنه هاي سنگي و خاکي ، مخصوصا در جاهايي که زهکشي عميق بخشهاي داخلي دامنه مورد نظر است، مفيد واقع مي شود. چنين گالريهايي مي توانند هم نقش پيش گيرنده داشته و هم در مراحل اوليه حرکت دامنه جهت جلوگيري از حرکات بيشتر آن بکار روند. کارايي گالريهاي زهکش را مي توان با حفر گمانه هاي شعاعي از داخل گالري افزايش داد .
زهکش ثقلي قايم
اين نوع زهکشي بيش از همه براي تخليه آب سفره هاي معلق که بر روي يک بخش غير قابل نفوذ تشکيل شده و در زير آن لايه هاي نفوذپذير و بازکشي آزاد وجود دارد، بکار برده مي شود .
پمپاژ
حفر چاههاي عميق و پمپاژ آنها مي تواند بطور موقت در بهبود وضعيت دامنه ناپايدار موثر باشد. اين روش عمدتا در مورد دامنه هاي سنگي بکار مي رود .
زهکشهاي فشار شکن
حفر چاه ، چاهک يا خندق (تراشه) در پاي دامنه ، براي جلوگيري از افزايش بيش از حد فشار آب و بالا راندگيهاي ناشي از آن در بخشهاي مجاور پاي دامنه ، اغلب مفيد واقع مي شود. اين روش منحصرا در مورد دامنه هاي خاکي و معمولا در مجاورت دامنه پاياب سدهاي خاکي ايجاد مي شود .
خندق در بالاي خاکريز
اين روش ، در مورد دامنه هاي خاکي حفاري شده و يا خاکريزها ، مخصوصا خاکريزهايي که در دامنه ايجاد مي شود، به کارگرفته مي شود و علاوه بر پيشگيري از تفرش مي تواند در مراحل اوليه ناپايداري نقش ترميمي نيز داشته باشد .
زهکش ورقه اي
اين روش ، همان گونه که از نام آن پيداست، به صورت يک لايه زهکش عمل مي کند. در خاکريزها ، مخصوصا خاکريزهايي که در دامنه ايجاد مي شود، وجود لايه اي از مواد نفوذپذير در زير خاکريز ، ضمن زهکشي آبهاي محلي دامنه و داخل خاکريز ، از افزايش بيش از حد فشار آب در خاکريز ، جلوگيري به عمل مي آورد .
الکترواسمز
اين روش عمدتا در دامنه هاي خاکي که از لاي درست شده باشند بکار گرفته مي شود و ضمن تسهيل تخليه آب بر مقاومت خاک مي افزايد. به اين منظور الکترودهايي را در عمقي که مايليم آب آن تخليه شود، قرار مي دهيم و جريان مستقيم به آنها وصل مي کنيم. جريان باعث مي گردد که آب بين ذره اي از قطب مثبت به سمت قطب منفي حرکت کرده و در آنجا توسط پمپاژ به خارج هدايت شود .
مواد شيميايي
مواد شميايي عمدتا در مورد دامنه هاي خاکي رسي بکار گرفته شده و وظيفه اصلي آنها بالا بردن مقاومت رسوبهاست. اين روش مي تواند به عنوان پيشگيري ، يا در مراحل اوليه ناپايداري ، به منظور تصحيح و ترميم بکار رود .
لطفا منتظر باشید ...
