عملياتي که در توليد و تصفيه نفت بر روي نفت خام انجام مي گيرند، عبارتند از: روش هاي گوناگون تقطير ، روش هاي فيزيکي و شيميايي تصفيه و تفکيک و روش هاي تغيير و تبديل مواد در واحدهاي مربوطه. بنابراين يک پالايشگاه ، مجتمعي از واحدهاي مختلف توليد ، تصفيه و تغيير و تبديل مواد خواهد بود که هر واحد آن مجهز به سيستم هاي آماده نمودن شارژ ، تماس ، تفکيک فازها و جمع آوري حلال يا حرارت مي باشد و در هر واحد آن فرآورده هاي مختلفي بدست مي آيد. البته نخستين عمل قبل از هر گونه پالايش بر روي نفت خام ، عاري نمودن آن از آب مي باشد و سپس تصفيه نفت خام انجام مي گيرد.
عاري نمودن نفت خام از آب
نفت خامي که وارد تصفيه خانه مي گردد، داراي مقدار قابل ملاحظه اي از آبهاي نمکي است که اغلب در مجاورت شن و ترکيبات اکسيژنه به حالت امولسيون در مي آيد و وجود آب در اين مورد ، ايجاد اختلالاتي در حين عمل تقطير مي نمايد و بعلت وجود نمک ها نيز سبب خوردگي ديگ هاي بخار مي گردد. بنابراين بايد بطرق ممکنه ، آب را از نفت خام جدا نمود. با استفاده از يکي از روشهاي سانتريفوژ ، دکانتاسيون و استفاده ار يک ميدان الکتريکي ، آب را از روغن تفکيک مي کنند.
تصفيه برش هاي سبک
منظور از تصفيه برش هاي سبک ، بيشتر تخليص گازهاي حاصل از پالايشگاه و يا گازهاي طبيعي از هيدروژن سولفوره و گاز کربنيک مي باشد. مهمترين روشهاي بکار گرفته شده ، شامل روش هاي ژيربوتول (Girbotol) ، آلکازيد (Alkazid) و فلوئورسلونت (Fluorsolvent) مي گردد.
مواد جاذب مورد استفاده براي اين سه روش
در روش ژيربوتول
مونواتانول آمين - دي اتانول آمين - تري اتانول آمين
در روش آلکازيد
دي متيل آمينوپتاسيم استات - متيل آمينو پتاسيم پروپيويان
در روش فلوئوسلونت
کربنات پروپيلن اين مواد جاذب ، اغلب در درجه حرارتي نزديک به درجه حرارت معمولي با CO2 و H2S عمل مي کنند و گازهاي جذب شده بعدا ، در فشار اتمسفر و حرارت 110 درجه سانتي گراد از محلول جاذب جدا و خارج مي گردند.
تصفيه مواد سفيد
در صنعت نفت معمولا به برش هاي بنزين و کروزون مواد سفيد گفته مي شود. منظور از تصفيه اين مواد ، عاري کردن آنها از مواد مضر بعلت بوي يا رنگ زردشان مي باشد و همچنين حذف هيدروکربورهاي غير اشباع. ترکيبات: اکسيژنه (اسيدهاي نفتي ، ترکيبات آسفالتي) ، گوگردار (سولفوره ، سولفونه) و ازته خواهد بود. عمل تصفيه شامل ترتمان هاي مختلف مي گردد که به شرح اين روش هاي تصفيه مي پردازم.
ترتمان با اسيد سولفوريک
اولين دفعه ، ايشلر (Eichler) در سال 1865 در باکو ، نفت را بکمک اسيد سولفوريک غليظ تخليص نمود. اسيد سولفوريک مخصوصا با هيدروکربورهاي آروماتيک - اولفين ها - ترکيبات اکسيژنه - مواد رنگي و سولفوره ترکيب مي شود. براي اينکه نفت ، رنگ زرد نداشته باشد بايد مقدار اسيد نيتروي موجود در اسيدسولفوريک کمتر از 1/0 در صد باشد. اغلب ، اين ترتمان جهت حذف ذرات باقيمانده اسيد ، بوسيله شستشو با يک محلول سود و سپس با آب تعقيب مي گردد.
ترتمان با سود
اين شستشو اغلب بمنظور حذف ترکيبات اسيدي محتوي در برشي نفتي بکار گرفته مي شود. مهم ترين اين ترکيبات: مرکاپتان ها - هيدروژن سولفوره - گاز کربنيک - تيوفنل ها و آلکيل فنل ها - اسيد سيانيدريک - اسيدهاي چرب - اسيدهاي نفتي مي باشد که به اين مواد بايد سولفور کربونيل (COS) را هر چند که يک ترکيب خنثي است، اضافه نمود. زيرا اين ترکيب در اثر هيدروليز توليد CO2 و H2 مي نمايد. براي مثال ، مرکاپتانها بر اساس واکنش تعادلي زير با سود ترکيب مي گردند. RSH + NaoH ? RSNa + H2O عاري نمودن برشهاي نفتي از CO2 و H2S با محلول سود انجام پذير است، البته وقتي که مقدار آنها کم باشد. اما هنگامي که مقدار اين مواد زياد باشد بايد از روش ترتمان با آمين ها استفاده نمود. اغلب پس از عمل با قليا ، برش نفتي را با آب شستشو مي دهند.
تصفيه کروزون بوسيله انيدريد سولفورو (روش ادلينو)
چون انيدريد سولفوروي مايع بسادگي مي تواند هيدروکربورهاي غير اشباع غني از کربن را در خود حل نمايد، لذا از آن ، جهت تصفيه نفت چراغ (کروزون) استفاده مي گردد.
روش هاي ملايم کردن
اين روش ها ، امکان عاري نمودن برش ها را از ترکيبات گوگردي ، مرکاپتان ها و گوگرد بصورت عنصر مي دهد. مهمترين روشهاي بکار گرفته شده عبارتند از:
روش سلوتيزر Solutizer
اين روش مربوط به اکستراسيون همه کاني ها از کليه برش هاي بنزين (بدست آمده از تقطير يا کراکينگ يا رفرمينگ) مي گردد. از مزاياي اين روش ، افزايش قابليت بنزين جهت پذيرش سرب بوده که علت آن حذف ترکيبات گوگردي است.
روش دکتر
انواع بنزين ها و همچنين ترکيبات سينگن تر ازقبيل برش نفت و کروزون را مي توان به توسط اين روش مورد ترتمان قرار داد. در اين روش از محلول قليايي پلمبيت سديم جهت ترتمان استفاده مي گردد.
روش هيپوکلريت
اغلب از هيپوکلريت بعنوان يک عامل اکسيد کننده جهت کاهش بو و همچنين مقدار مرکاپتان ها در برش هاي نفتي استفاده مي شود. اين روش مي تواند يک روش تکميلي براي ترتمان برش ها با سود باشد.
روش هاي کلرکوئيوريک (روش پرکو )
در اين روش ، بر روي نفت ، کلرور مس افزوده مي گردد که باعث تبديل مرکاپتان ها به دي سولفور مي گردد.
روش تصفيه کاتاليکي
در اين روش ، بجاي استفاده از ترکيبات حل کننده ذکر شده در روش هاي قبلي ، از کاتاليزور استفاده مي شود. براي مثال ، روش مراکس يک طريقه تصفيه کاتاليتکي است که در آن ، کاتاليزور يک بستر ثابت از اکسيد سرب مي باشد که طول عمر آن بيشتر از سه سال مي باشد.
رنگ بري و بي بو کردن نفت
رنگ بري را مي توان اغلب اوقات بوسيله خاک هاي رنگ بر - آرژيل ها و هيدروسيليکات هاي طبيعي منيزيم انجام داد. جهت بي بو کردن نفت ، برخي آن را با کلرورو دوشو و کمي اسيد کلريدريک به هم زده ، سپس دکانته مي نمايند و بمنظور از بين بردن کلر محتوي ، بعدا آن را با آهک مخلوط نموده و تکان مي دهند. ضمنا ممکن است از مواد معطر و عطر بهار نارنج براي خوش بو کردن آن استفاده نمود. با افزايش مواد رنگي از قبيل نيترونفتالين و زرد کينولئين مي توان خاصيت فلوئورسانس را از بين برد.
تصفيه روغن هاي گريس کاري
تصفيه
همان طور که مواد سفيد احتياج به تصفيه دارند، روغن هاي گريس کاري جهت حذف مواد مضر محتاج به پالايش مي باشند. عمل تصفيه در روغن ها بعلت ويسکوزيته زياد و خاصيت امولسيون شدنشان نسبت به مواد سفيد مشکل مي باشد. عمل تصفيه شامل شستشوهاي متوالي با اسيد سولفوريک ، سپس شستويش با مواد قليايي و سپس آب خواهد بود. براي خنثي شدن روغن ، از مخلوط کربنات سديم (خاک هاي رنگ بر) استفاده مي نمايند.
بي بو کردن
روغن هاي معدني را با آلدئيد فرميک مخلوط و گرم مي کنند و بعدا ، قبل از اين که اسيد يا قليا بدان بيفزايند، بخار آب از آن عبور مي دهند. بيست درصد از روغن معدني خام را بوسيله بخار آب در مجاورت استات پلمب تقطير مي نمايند. مايع تقطير شده عاري از گوگرد است و از آن بعنوان روغن چراغ يا روغن موتور استفاده مي شود. روغني که از صاف نمودن باقيمانده بدست مي آيد، روغن چرک کننده سنگين (با دانسيته زياد) و بي بو مي باشد.
لطفا منتظر باشید ...
