دكتر زهرا ذوعلم- متخصص كودكان و نوزادان درادامه ي مبحث تغذيه دربيماري هاي مختلف نوزادان و كودكان، به تغذيه در موارد زردي نوزادان، شكاف لب و شكاف كام در شيرخواران مي پردازيم.
زردي نوزادان
زردي يكي از تظاهرات شايع كلينيكي است كه به طور تقريبي در اغلب نوزادان، در چند روز اول تولد اتفاق مي افتد. در اكثر موارد زردي نوزادان فيزيولوژيك (طبيعي) است ولي درمواردي دلايل مختلف پاتولوژيك ( غيرطبيعي ) عامل بروز زردي است. بيش تر نوزاداني كه از شير مادر استفاده مي كنند زردي فيزيولوژيك درآن ها شدت يافته، يا اين كه زمان آن طولاني تر خواهد بود.
زردي فيزيولوژيك
اين نوع زردي به طور معمول در يك نوزاد رسيده از روز دوم تولد شروع شده در روز سوم به حداكثر رسيده (بيلي روبين 7-6 ميلي گرم در دسي ليتر) و از روز سوم ميزان بيلي روبين شروع به كاهش مي كند تا پايان هفته ي دوم كه به حد طبيعي بالغان يعني بيلي روبين حدود 1 ميلي گرم در دسي ليتر مي رسد. در نوزادان نارس، زردي در روز پنجم تا هفتم به حداكثر ميزان خود يعني بيلي روبين حدود 12-10 ميلي گرم دردسي ليتر مي رسد ممكن است تا يك ماه و يا بيش تر طول بكشد.
زردي ناشي از شيرمادر
درنوزاداني كه از شير مادر تغذيه مي كنند زردي فيزيولوژيك تشديد مي شود يعني ميزان بروز زردي در آن ها بيش تر است. هم چنين ميزان بيلي روبين نيز در آن ها بالاتراست و كاهش آن نيز به آهستگي انجام مي شود يعني تا هفته ي سوم و در بعضي موارد تا ماه سوم ممكن است ادامه يابد. زردي ناشي از شيرمادر به دو نوع زودرس و ديررس تقسيم مي شود.
نوع زود رس
زردي در سه روز اول تولد شروع مي شود. علت اين نوع زردي دريافت نكردن كافي شير مادر در روزهاي اول تولد است . حدود 12 درصد از بچه هايي كه با شيرمادر تغذيه مي شوند، دچار اين نوع زردي مي شوند. بنابراين مكونيوم كه محتوي بيلي روبين غيركونژوگه است در روده باقي مانده و جذب خون مي شود كه باعث افزايش بيلي روبين خون و بروز زردي در نوزاد مي شود. براي پيش گيري از اين مسئله شروع اولين تغذيه ي نوزاد در اولين فرصت بعد از تولد بسيار مهم است. هم چنين تكرار دفعات شيردهي تا جريان يافتن شير درپستان ها به خصوص در بچه هاي اول لازم است.
نوع ديررس
دراين نوع زردي از روز پنجم بعد از تولد، زردي به سرعت افزايش مي يابد و درپايان هفته ي دوم به حداكثر خود مي رسد. علت اين نوع زردي در آخرين مطالعات اين است كه شير بعضي از مادران كه نوزادانشان دچار اين نوع زردي هستند نه تنها مانع جذب بيلي روبين از روده نمي شود( برخلاف شيرمادر طبيعي ) بلكه به افزايش باز جذب بيلي روبين از روده ها نيز كمك مي كند كه به علت وجود ميزان بالاي اسيدهاي چرب آزاد است. به هرحال اين نوع زردي خوش خيم است و تاكنون موردي از ضايعه ي مغزي توسط اين نوع افزايش زردي خون در نوزادان گزارش نشده است. قطع شير دراين مورد با صلاحديد پزشك به مدت 24 تا 48 ساعت اثر تشخيصي و درماني دارد. در اين مدت كاهش قابل ملاحظه اي در ميزان بيلي روبين سرم ايجاد مي شود و بعد از اين مرحله مي توان تغذيه با شيرمادر را دوباره شروع كرد. لازم به ذكر است كه دادن ترنجبين، خاكشير، كره و ساير موارد رايج به نوزادن نه تنها هيچ گونه اثر قطعي در كاهش بيلي روبين خون ندارد بلكه منجز به عوارض بي شمار بسياري مي شود. دراين موارد تغذيه ي خوب مادر و دريافت مايعات كافي توسط او حمايت عاطفي رواني مادر به خصوص توسط همسر با افزايش ميزان شير مادر و امكام شيردهي مكرر به كاهش بيلي روبين خون نوزاد و رفع زردي كمك شاياني مي كند. نكته مهم اين كه اكثر متخصصان قطع شير مادر را به صلاح نوزاد نمي دانند.
شكاف لب
در اين موارد بايد به مادر تفهيم كرد كه نوزاد طبيعي است و شيردادن به اومثل كودكان طبيعي مي باشد. به طورمعمول پستان مادر شكاف لب را پركرده ومكيدن، خوب پيش مي رود. مادر درحالي كه سينه ي خود را داخل دهان طفل قرارداده، مي تواند انگشت خود را داخل شكاف گذاشته تا نيروي مكش توسط طفل اعمال شود ( انگشت مادر حتماً بايد با آب و صابون شسته شده باشد). اين مسئله كه طفل را تشويق به مكيدن كنيم تا عضلات چانه و فك تقويت شود اهميت زيادي دارد. چنان چه نيروي مكش مؤثرنبود مادر مي تواند شيرخود را بدوشد و با قطره چكان يا وسايل ديگر به نوزاد بخوراند. درمواردي از وسايل مخصوص براي نوك سينه مي توان استفاده كرد.
شكاف كام
درشكاف كام بلع نرمال است. اگر شكاف باريك و محدود به كام نرم باشد، نوزاد قادراست ازكام سخت كه در جلوتر قرارگرفته است براي مكيدن نوك سينه استفاده كند ولي اگر شكاف در قسمت كام سخت باشد شيردهي مشكل ترصورت مي گيرد. بهتر است وضعيت شيرخوار به حالت نيمه نشسته باشد. در مواردي كه شكاف كام بسيار وسيع باشد مي توان شيرمادر را دوشيد و در شيشه هايي با سرشيشه ي مخصوص به شيرخوار داد.
لطفا منتظر باشید ...
