مروي بر جهان داروسازي

دكتر اسماعيل بهنام خواه

در آغاز سال 2002 شاهد تغيير عمده اي در شركت هاي بيوفارماسوتيكال بزرگ دنيا بوديم. شركت بزرگ Amgen كه در زمينه توليد داروهاي بيوتكنوژيكي فعالين مي كند اقدام به خريد شركت مهم ديگر فعال در اين زمينه يعني Immunex نموده اسست. مبلغ پرداختي Amgen بالغ بر 16 ميليارد دلار بوده است. Immmunex از شركت هاي سرآمد در تحقيقات مربوط به داروهاي ضد التهاب محسوب ميشود. اين خريد باعث مي شود عملا بزرگ ترين شركت بيوتكنولوژي دنيا متولد و سرعت رشد شركت جديد در بازار دارويي دنيا به ميزان قابل توجهي افزايش يابد. Epogen و Neupogen مهم ترين داروهاي Amgen و Enbrel پر فروش ترين داروي Immunex هستند. Aranesp داروي جديد و بسيار پر فروش ديگر Amgen است كه اخيرا به بازار جهاني عرضه شده است.

با خريد فوق گفته مي شود Amgen طي دو سال 2002 و 2003 به ترتيب 250 و 200 ميليون دلار صرفه جويي خواهد كرد.

در شماره هاي قبلي اين سلسله مطالب در مورد رقابت شركت هاي داروسازي بزرگ با شركت هاي ژنريك ساز براي حفظ بازار داروهاي خود مطالب مختلفي به چاپ رسيده است. اين رقابت گاهيي تا حدي شديد است كه موضوع به قضاوت دادگاه سپرده ميشود. طي يكي از مهم ترين درگيري هاي حقوق سال 2001 در امريكا شركت بريستول ماير اسكويپ جهت حفظ patent داروي پر فروش خود يعني Buspar درگير دعوي حقوقي شد كه در نهايت به ضرر شركت BMS تمام شد. از آن جا كه اين شركت جهت تمديد patent داروهاي مختلفي اقدام به اقامه دعوي كرده بود و نيز اعتراض شديد ژنريك سازاني كه همان دارو را با قيمت هاي پايين تري توليد مي كردند در ماه دسامبر سال 2001 بيست ونه ايالت از ايالات امريكا قانونيي را بر عليه BMS به تاييد رسانند كه امكان استفاده از راه هاي غير متعارف براي حفظ p atent داروهاي خود از جمله داروي ضد اضطراب پر فروش Buspar را عملا گرفته اند.

به نظر مي رسد سلاح برنده و كارايي شركت هاي ژنريك ساز يعني قيمت به مراتب پايين تر

محصولات آنها آن چنان موثر بوده است كه قانون گزاران را راغب به اتخاذ چنين تصميماتي كرده است.

فروش Buspar يا Buspirone در سال 2000 حدود 700 ميليون دلار بوده است. BMS متهم شده است كه جهت حفظ داروي خود گزارشات غير واقعي به FDA عرضه كرده است و بدين ترتيب موفق شده است رقيب ژنريك خود را براي مدت 4 ماه از بازار خارج سازد. تجربه نشان داده است كه اولين رقيب ژنريك با قيمتي حدود 70 درصد داروي اصلي وارد بازار مي شود و با اضافه شدن ساير رقباي ژنريك 30 درصد ديگر نيز از اين قيمت كاسته مي شود.

امروزه توفق بين شركت هاي داروسازي جهت انجام تحقيقات مشترك و يا مشاركت در فروش محصولات يكديگر به صورت امري عادي درآمده است. با شروع سال 2002 تعدادي زيادي از اين قرادداها باقيمانده از سال قبل و يا جديد منعقد شده كه از مهم ترين آن ها مي توان به موارد زير اشاره كرد.

همكاري Merck و schering - plough در زمينه درمان كلسترول كه اين داروها عبارتند از : Ezetimibe يك مهاركننده جذب كلسترول كه توسط شرينگ ـ پولاك توليد شده و تركيبي از اين دارو با Zocor كه داروي ضد كلسترول پرفروش مرك است. Ezetimibe با نام تجاري Zetia در امريكا عرضه خواهد شد.

Pfizer و Rigel قراردادي سه ساله دارند كه طي آن فايزر از اطلاعات حاصل از مطالعات Rigel در مورد پپتيدها استفاده خواهد كرد. مهم ترين هدف اين مطالعات دارروهايي هستند كه توليد llgE را كنترل ميكنند. توليد داروهاي ضد آلرژي و آسم از اهداف مهم اين مطالعات است. فايزر بخشي از هزينه هاي مربوط را پرداخت و در عوض امتياز پخش جهاني كليه داروهاي انساني و دامي حاصل از اين پروژه را به دست خواهد آورد.

دو شركت گلاكسو اسميت كلاين (GSK) و Roche قراردادي امضا كرده اند كه در انجام تحقيقات ، توسعه و توليد داروي Ibndronate همكاري كنند. اين دارو در مرحله سوم مطالعات باليني براي درمان پوكي استخوان قرار دارد. برابر درمان پوكي استخوان قرار دارد. برابر هر دو شركت هزينه ه را به تساوي پرداخت خواهند كرد ولي روش مسؤول فروش جهاني آن خواهد بود. پرونده اين

دارو احتمالا در سال 2002 براي تاييد در امريكا و اروپا عرضه خواهد شد. همكاري دو شركت براي توليد و عرضه Ibandronate شامل كل بازارهاي جهاني به استثناء ژاپن خواهد شد.

دو شركت Merck و Celera Genomic نيز براي چهارمين با قرار داد فيمابين براي توليد داروهاي ضد پوكي استخوان را تمديد كرده اند. هدف ازز اين مطالعات توليد مها ركننده هاي Cathepsin K است كه گفته مي شود نقش مهمي در پوكي استخوان ايفا مي كند. اين مطالعات از شش سال قبل شروع شده است.

شركت داروسازي Wyeth - Ayerst نيز براي همكاري با موسسه مطالعات سرطان Ludwing قراردادي اختصاصي امضاء كرده است كه طي آن كليه هزينه هاي مربوط به مطالعات داروهاي ضد سرطان موسسه مذكور را پرداخته و در عوض حق توليد و بازاريابي داروهاي در دست مطالعه را خواهد داشت.

شركت pfizer در سال 1996 قراردادي سه ساله با يك مركز مطالعات مولكولي به نام Albany امضاء كرده بود كه اخيرا ان را تمديد كرده است . هدف اين قرارداد نيز توليد داروهاي جديد ضد سرطان است.

دادگاه فدرال امريكا شركت ATP (ATP pharmaceutial - product ) را به پرداخت 875 ميليون دلار جريمه محكوم كرده است. ATP شركت مشتركين بين دو شركت بزرگ داروسازي يعني Abbott امريكا و Takeda ژاپن است. علت محكوميت ATP تخلف از مقررات ويزيت علمي پزشكان در امريكا بوده است. ATP دارويي به نام Lupron را در امريكا معرفي و بازاريابي مي كرده است كه براي درمان سرطان پروستات و ناباوري به بازار عرضه شده است. ATP پزشكان را تشويق مي كرده كه قيمت نمونه هاي مجاني را با نسخه كردن از سيستم بهداشتي امريكا دريافت كنند.

بازار جهاني داروهاي ريوي در سال 2001 بالغ بر 4/8 ميليارد دلار بوده و انتظار ميرود با رشد سالانه 13 درصدي خود تا سال 2005 به 2/15 ميليارد دلار برسد. 44 درصد بازار جهاني داروهاي ريوي به امريكا تعلق دارد. با گسترش تكنولوژي فرآورده هاي اسنتشاقي ، اينگونه داروها كم كم جاي اشكال ديگر دارويي را گرفته و سهولت مصرف آن ها باعث شده كه رشد ثابت بازار جهاني آن ها تا سال 2010 از هم اكنون قابل انتظار باشد.

نكته قابل توجه ديگر افزايش روز افزون سهم داروهاي ژنريك در بازار جهاني داروهاي ريوي است. پر فروش ترين فرآورده هاي اسنتشاقي جهان عبارتند از :

Atrovent , Pulmicort , Aerevent , Flovent , Combivent , Ventolin و Advair / Seretide . چند قلم ذكر شده 63 درصد بازار در سال 2000 را به خود اختصاص دادند كه رقمي در حدود 7/4 ميليارد دلار مي شود. پر مصرف ترين داروهاي ريوي اقلام گشادكننده ريه و ضد التهاب هستند كه به ترتيب 48 و42 درصد سهم بازار را دارند.

شركت باير آلمان تصميم گرفته است كه Aventic Cropscience وابسته به گروه آونتيس را به مبلغ 9/4 ميليارد دلار خريداري كند. خريد اين شركت باعث مي شود كه باير به دومين توليد كننده عمده فرآورده هاي كشاورزي دنيا تبديل شود. براي خريد مورد نظر باير 7/1 ميليارد دلار وام خواهد گرفت و به منظور كاهش هزينه ها 4000 شغل از مجموعه خود را كاهش خواهد داد.

تحقيقات انجام شده نشان ميدهد كه بازار جهاني مواد بسته بندي دارويي با رشد متوسط سالانه 4 درصد تا سال 2005 به 2/18 ميليارد دلار خواهد رسيد. بيشترين رشد صنايع بسته بندي به چين تعلق خواهد داشت. رشد سالانه در سوئيس 7/2 درصد و در فرانسه 2/4 درصد خواهد بود.

مهم ترين بازار فروش را سيستم هاي تهيه بليسنر دادا هستند كه رشد بيشتري براي آن ها انتظار مي رود. بطري هاي پلاستيكي دارو با رشد سالانه 4 درصد در رده دوم قرار دارند.

شركت Eli Lilly امريكا در نظر دارد طي سه سال ( 2005 ـ 2002 ) 5000 نفر به تعداد نمايندگان علمي و فروش خود اضافه كند. اين شركت در دو سال گذشته نيز تعداد 4000 نفر نماينده علمي و فروش جديد استخدام كرده است. برابر خط مشي اتخاذ شده شركت الاي ليلي بايستي فروش سالانه خود را تا سال 2004 به دو برابر قبل از سال 2000 افزايش دهد. ورود رفباي ژنريك براي داروي prozac كه در آينده ممكن است براي ساير داروهاي پرفروش الاي ليلي نيز اتفاق افتد از جمله ديگر علل استخدام نمايندگان فروش و علمي جديد است.

مشكلات بخش داروسازي شركت بزرگ بايرآلمان در صدر اخبار مربوط به اين شركت در سال

گذشته ميلادي قرار داشت. درآمد خالص باير در سه ماهه سوم سال 2001 حدود 183 ميليون يورو و يا 161 ميليون دلار كاهش داشته كه ناشي از كاهش درآمد دارويي اين شركت بوده است. باير در سال 2001 مجبور به جمع آوري داروي Baychol از بازار شد كه 900 ميليون يورو و يا معادل 791 ميليون دلار از فروش دارويي بايركاسته است. علاوه بر اين دارو باير براي توليد فرآورده هاي بيولوژيكي مورد استفاده در درمان هموفيلي هم با مشكلاتي روبرو بوده كه هر چند بيشتر بر درآمد دارويي آن تاثير منفي داشته است. باير هم چنين مانند تمامي شركت هاي بزرگ داروسازي و غير داروسازي جهان تحت تاثيرات منفي حادثه 11 سپتامبر و شوك حاصله بر اقتصاد جهان قرار گرفته است.

شركت باير تصميم گرفته است بخش هاي مختلف دارويي ،، فرآورده هاي تشخيصي ، فرآورده هاي بهداشتي و فرآورده هاي دامي را تحت يك تشكيلات جديد سازماندهي كند و واحد دارويي خود را به دو بخش فرآورده هاي بيولوژيكيي و غير بيولوژيكي تقسيم كند. گروهي معتقدند باير در حال سازماندهي براي شرايط جديدي است كه بتواند واحد داروسازي خود را به فروش برساند گرچه اين مساله با تاييد مسوولين باير نرسيده است.

خبر ديگر در مورد باير اين كه شركت مذكور و شركت گلاكيو اسميت كلاين انگلستان قراردادي امضاء كرده اند كه به طور مشترك بر روي داروي vardenafil كه نسل جديدتر سيلدنافيل است همكاري كنند. بر اساس اين قرار داد باير توليد محصول نهايي و تهيه مدارك ثبت و گلاكسو اسميت كلاين فروش آن را عهده دار و در نهايت در سود حاصله شريك خواهند شد. گلاكسو اسميت كلاين بخشي از هزينه هاي تحقيقاتي مربوطه را نيز پرداخت خواهد كرد. اين قرارداد شامل كليه بازارهاي جهاني به استثناء ژاپن خواهد شد.

امريكا و مكزيك اولين بازارهايي هستند كه باير خواست ثبت Vardenafil را كرده است. بازارهاي بعدي كانادا و جامعه اروپا خواهند بود. احتمالا FDA در نيمه دوم سال 2002 نتيجه بررسي بر روي مدارك ثبت دارو را اعلام خواهد كرد. باير انتظار فروش حداقل 1 ميليارد يورو در سال را براي داروي جديد خود دارد.

كميسيون بهداشتي اروپا در نظر دارد مبلغ 60 ميليون يورو ( 55 ميليون دلار ) از بودجه عمومي جامعه اروپا را براي كمك به برنامه هاي سازمان جهاني بهداشت براي پيشگيري و مقابله با ايدز ، سل و مالاريا در كشورهاي توسعه نيافته اختصاص دهد. اين رقم كه بخش عمده آن صرف داروهاي مورد نياز اين كشورها خواهد شد قسمت اول از كمك هاي جامعه اروپاست زيرا اين جامعه پرداخت مبلغ مشابه ديگري را نيز در حال بررسي و تاييد دارد.

آمار منتشره شركت گلاكسو اسميت كلاين يا GSK نشان مي دهد كه فروش اين شركت در سه ماهه سوم سال گذشته ميلادي با 13 درصد افزايش به 994/4 ميليارد پوند يا 24/7 ميليارد دلار رسيده كه سود بازرگاني حاصل از آن حدود46/1 ميليارد پوند يا 053/2 ميليارد دلار بوده است. افزايش فروش داروهاي GSK در امريكا 14 درصد (2/2 ميليارد پوند ) ، اروپا 8 درصد (1/1 ميليارد پوند ) و در سساير بازارهاي جهان 18 درصد ( 9/0 ميليارد پوند ) بوده است. سه زمينه مهم و پر فروش GSK داروهاي موثر بر CNS ، دستگاه تنفسي و ضد ويروس ها بوده اند. دو داروي بسسيار پر فروش GSK در سال گذشته داروي جديد ضد آسم Seretide / Advair و ننيز داروي ضد ديابت خوراكي Avandia بوده اند. Seretide كه در آوريل سال 2001 به تاييد FDA رسيد تا زمان ارايه اين گزارش ( پايان سه ماهه سوم 2001 ) تنها در امريكا 2 ميليون بار تجويز شده است. در كل فروش داروهاي تنفسي GSK شامل Flicotide / Flovent , Seretide و Serevent طي سه ماهه مورد بررسي با 53 درصد افزايش به مبلغ 600 ميليون پوند رسيد.

شركت GSK در حال حاضر 113 فرآورده جديد را در مراحل مختلف تحقيق و توسعه دارد.

گزارش مشابهي در مورد شركت آسترازنكا نيز حاكي از افزايش 9 درصدي فروش آن در سه ماهه سوم سال 2001 و رشد 6 درصدي سود آن است. البته تغييرات مداوم نرخ برابري يورو در برابر دلار در مجموع 5 درصد از كل فروش و يك درصد از سود مورد انتظار مسووليت آسترا زنكا را كاهش داده است. در نه ماه اول سال 2001 نيز در كل فروش استرازنكا 8 درصد و سود عملي حاصله 4 درصد افزايش نشان مي دهد كه با توجه به مشكلات حاصل از افت شديد فروش priloosec نشان دهنده موفقيت مديران اين شركت براي جبران افت فروش امپرازول در بازار جهاني بوده است.

آسترازنكا با افزايش فروش 18 درصدي داروهاي تنفسي ، 25 درصدي داروهاي سرطاني و 7 درصدي داروهاي موثر بر دستگاه عصبي مركزي سال موفقي را پشت ير گذاشته است. اميد اول و

بزرگ آسترازنكا در اسل 2002 ثبت و عرضه داروي جديدي با نام Crestor است. اين دارو اولين سوپراستاتين آماده عرضه به بازار با نام Rouzavastatin است كه به دليل متعدد گفته مي شود نسبت به كليه استاتين ها موجود در بازار موثر و كم عارضه تر خواهد بود.

با توجه به اين موضوع ونيز مطلب قبلي در مورد عرضه Vardenafil توسط باير و GSK به نظر مي رسد امسال شركت هاي بزرگ همگي در نظر دارند به بازار بسيار پر فروش Lipitor و Viagra دو داروي بسيار موفق شركت فايرز حمله و سهم خواهي كنند. Casodex داروي جديد ديگري از آسترا زنكاست كه در سپتامبر 2001 در انگلستان به ثبت رسيده و براي درمان سرطان پروستات به كار مي رود.