مشكل دير به خواب رفتن در كودكان

خانم پور فخريان

خواب براي كودك همانند تغذيه لازم و ضروري است، بسياري از كودكان براي به خواب رفتن مشكل دارند و به موقع نمي خوابند، در كودكان معمولا بي خوابي اوايل شب اتفاق مي افتد و به اصطلاح به آن بي خوابي شبانه گفته مي شود. احتياج به خواب در انسانها در سنين مختلف متفاوت است، به عنوان مثال به طور متوسط يك كودك دوازده ساله به نه ساعت خواب و يك كودك چهار ساله به يازده و نيم ساعت خواب احتياج دارد، البته اين مسئله بين كودكان با هم در يك سن فرق مي كند

كودكي كه شبها با آرامش و به حد كافي خوابيده ، روز بعد به موقع از خواب بيدار مي شود و ا گر به حد كافي نخوابد ، صبح روز بعد به علت كافي نبودن مقدار خواب بهانه گير و كج رفتار مي شود و كمتر شاد به نظر مي رسد و انرژي كمتري دارد در بچه هاي بزرگتر ، به اندازه نبودن خواب شب آنها را خسته ، كند و حساس مي كند و نمي توانند بر روي درس تمركز كنند .

والدين در خواباندن كودك نقش مهمي را ايفا مي كنند، حتي عده اي از كودكان تا زماني كه يكي از والدين خصوصا مادر در كنارشان نباشد به خواب فرو نمي روند. عواملي كه سبب دير به خواب رفتن در كودكان مي شود ممكن است دلايل متعددي داشته باشد.

وقتي مي بينيد كودك شما در به خواب رفتن مشكل دارد بهتر است به موارد زير توجه كنيد:

1ـ آيا ساعتي مشخص و منظمي براي رفتن كودك به تخت وجود دارد؟

2ـ آيا كودك در تخت خود احساس خوبي دارد (به عنوان مثال : محيط اتاق خواب برايش مطبوع است؟ خيلي روشن يا تاريك نيست؟ زياد گرم يا سرد نيست؟ آيا تخت مرتب شده و يا تشك خوبي دارد؟ )

3ـ آيا بچه هاي متعدد در يك اتاق مي خوابند و همديگر را بيدار نگه مي دارند؟ 4ـ آيا كودك شما در طول روز مسائلي داشته كه فكرش را به طور مداوم مشغول مي دارد و وي را هيجان زده مي كند و باعث اخلال در خواب مي شود ؟ (مثال: هيجانات ، دعوا و در گيري ، فيلمهاي مهيج و يا تولد بچه ديگر )

5ـ آيا ممكن است سر و صدا زياد باشد و مانع خواب كودك شود؟

6ـ آيا مهمان آمده و كودك تمايل دارد ترجيحا بيدار بماند؟

7ـ آيا كودك در اتاق وقتي تنها است احساس ترس مي كند؟

در كل دلايل متفاوتي مي تواند باعث نرفتن به موقع كودك به طرف تخت خود شود.

واقعيت اين است كه براي خوابي راحت داشتن در شب براي كودك تنها يك روش وجود ندارد، راه حلها و توصيه هاي گوناگوني در اين زمينه وجود دارد كه چكيده اي از آنها به شرح زير است:

· براي كودكتان زمان خواب با مشورت با خودش تعيين كنيد و وقتي به زمان خواب وي نزديك است به كودك بايد حتما فرا رسيدن زمان خواب را ياد آوري كنيد ، آنها به برخورد قاطع شما و يك قرار ثابت براي خواب نياز دارند.

· سعي كنيد برو به اتاق خوابت مثل يك عمل تنبيهي به نظر نرسد و به جاي آن مي توانيد به كودك بگوييد كه لازم نيست بخوابي بلكه بايد در تخت خودت استراحت كني ، وقتي جنبه اجبار براي خواب از بين برود احساس آرامش و خواب خود به خود به وجود مي آيد .

· تشويق كودك با صحبت و با عمل ، به اين صورت كه هر شب به وقت شناسي و در رختخواب رفتن وي جايزه بدهيد. جايزه مي تواند يك خوراكي ويژه قبل از خواب مثل يك ليوان شير يا خوراكي كه كودك دوست دارد باشد و يا به عنوان تشويق يك لباس خواب نو و قشنگ به او هديه بدهيد

· مي توانيد قبل از خواب با يك عمل مطبوع مثل : قصه گفتن و يا گوش كردن به نوار قصه و يا لالايي روزش را به پايان برسانيد همين طور حمام كردن و ماساژ قبل از خواب و يا تكان دادن كودكان كوچكتر به آرامي ، مفيد خواهد بود.

· سعي كنيد هنگام خواب ، كودك لباس خواب راحتي بپوشد و اتاق خواب كودك تهويه خوبي داشته باشد و لحافهاي سنگين را براي او نگذاريد. توجه كنيد كودك شما يك محل خواب مطبوع داشته باشد كه خوب به نظر برسد مثل: يك اتاق شخصي و يا تخت شخصي.

· فعاليتهاي بدني كودك مانند: بازي كردن در پارك، برنامه هاي ورزشي و ... را در طول روز افزايش دهيد. البته بايد اين بازيها تا غروب ادامه داشته باشد و بتدريج فعاليت كودك را از زمان غروب به بعد كاهش داده و به جاي بازيهاي پر تحرك ، فعاليتهايي مثل: مطالعه كردن و شنيدن قصه و يا تماشاي تلويزيون را جايگزين كرد، بايد سعي كرد قبل از خواب بازيهاي هيجان انگيز مثل: بازيهاي كامپيوتري انجام ندهند و يا فيلمهاي هيجان انگيز نبيند.

· اگر كودك در شب سخت به خواب مي رود به او اجازه خوابيدن در طول روز را ندهيد.

· به خاطر داشته باشيد مصرف شبانه برخي از مواد غذايي مانند : چاي و يا نوشابه ، خواب كودك را كاهش مي دهد.

اگر كودك شما در اتاق خواب خودش مي ترسد خيلي مهم است كه شما ترس او را جدي بگيريد ، كودك را آرام كنيد و سعي كنيد با هم پي به علت ترس ببريد . به كودك اين فرصت را بدهيد كه در مورد مشكل احتمالي و هيجانات يا چيزهاي جالبي كه در روز برايش اتفاق افتاده با شما صحبت كند ، حتي كودك مي تواند وقتي در تخت خود دراز كشيد از زبان خودش داستاني براي شما بگوييد و در مورد اين داستان با او صحبت كنيد و مطمئن شويد كه تخيلات در ذهن او نماند. اين مسئله كمك مي كند كه كودك با آرامش بيشتري به خواب فرو رود.

سوال : مقدار لازم خواب براي كودكان در سنين نوزادي، 1 سالگي ، 3 سالگي ، 5 سالگي و 7 سالگي تقريبا چقدر است؟

معمولا كودكان و نوجوانان 8 ساعت در شبانه روز مي خوابند و مقدار نياز به خواب در انسانها را نمي توان به طور دقيق گفت به اين دليل كه مقدار خواب بر اساس نيازهاي فرد فرق مي كند. اما به طور ميانگين مي توان گفت: يك نوزاد در 24 ساعت بين 19 تا 20 ساعت مي خوابد و يك كودك 1 ساله معمولا در شبانه روز بين 14 تا 15 ساعت در خواب است ، همينطور يك كودك 3 ساله در 24 ساعت به طور ميانگين 12 ساعت در خواب است و يك كودك 5 ساله معمولا در شبانه روز 11 ساعت مي خوابد و همچنين يك كودك 7 ساله در طول 24 ساعت به طور ميانگين 9 تا 10 ساعت مي خوابد .

سوال : دير خوابيدن كودكان زير 1 سال كه تقريبا زياد مشاهده مي شود چه علتي دارد؟

خواب يك نوزاد به طور كل با خواب بزرگسالان تفاوت دارد و ما نمي توانيم توقع داشته باشيم كه بتوانيم نوزاد را به خواب منظمي عادت دهيم ، خواب نوزاد قبل از 3 ماهگي خيلي سبك است و نوزاد مي تواند بر اثر گرسنگي و سر و صدا از خواب بپرد ، در واقع اين به اين دليل است كه خواب نوزاد در اين مرحله به اين صورت است كه او در جريان خواب ، در مرحله خواب سبك و سپس خواب سنگين در تناوب است و تدريجا با رشد سني او اين خواب به مراحل عميقتري تبديل مي گردد ، معمولا از 3 ماهگي خواب كودك ريتم پيدا مي كند و در 6 ماهگي كودك مي تواند تمام شب را يكسره به خواب رود و در صبح و بعد ظهر خواب كوتاهي داشته باشد

در مورد كودكان بين 9 تا 12 ماه مي توان گفت كه اين كودكان در اين سن به اين دليل كه مي خواهند محيط اطراف را شناسائي كنند و ميل به شناخت محيط اطراف آنها را فعال مي كند ، معمولا دير به خواب فرو مي روند .