دكتر محمداسماعيل اكبري ( رئيس مركز تحقيقات سرطان ) معمولاً سه نوع زخم سرطاني در پوست ديده ميشود. يكي از آنها ملانوماست كه خالهاي رنگي و زخمي هستند كه سرطاني شدهاند و بدترين نوع سرطانهاي پوست هستند، انشاءالله اين بيماري را در مقاله ديگري معرفي خواهيم كرد. دو زخم سرطاني ديگر پوست كه نسبتاً هم شايع هستند و بيشترين تعداد سرطانها را در جهان و در كشور ما تشكيل ميدهند اما ميزان كشندگي آنها پايين است، عبارتند از:
1) سرطان سلولهاي پوششي پوست.
2) سرطان سلولهاي پايه پوست .
اين زخمها بيشتر در نقاطي از بدن پيدا ميشوند كه در معرض تابش آفتاب قرار دارند. اشعه ماوراي بنفش موجود در نور خورشيد، عامل اصلي اين بيماريزايي است. زخمها اندازههاي مختلف داشته و از يك جوش كوچك تا چند سانتيمتر مربع متفاوت هستند. سرطانهاي سلولهاي پايه پوست خوشخيمتر از سرطان سلولهاي پوششي بوده و آسانتر به درمان جواب ميدهند. هر زخمي كه در سرو صورت و گردن پيدا شده و مدتي از آن گذشته اما بهبودي نيافته است، بايد تحت مراقبت جدي تشخيصي قرار گرفته و نوع آن مشخص شود. سرطانهاي پوست روز بهروز در حال افزايش هستند، در سراسر دنيا در 10 سال گذشته رقم آنها به بيش از 10 برابر رسيده است كه اين افزايش در زنان بسيار بيشتر و محسوستر از مردان است.
پيش زمينهها
معمولاً سه عامل پيش زمينه براي سرطانهاي پوست شناخته و معرفي ميشوند: 1) قرار گرفتن در معرض تابش مستقيم آفتاب: مهمترين عامل به وجود آورنده است و بايد كشاورزان، كارگران و كساني كه در آفتاب كار مي كنند با استفاده از كلاههاي آفتابي از آن احتراز كنند. تغيير سبك زندگي به ويژه در زناني كه سطح بيشتري از بدن خود را در معرض آفتاب قرار ميدهند، از دلايل مؤثر افزايش اين بيماري است. خوشبختانه در كشور ما كه زنان از پوشش اسلامي برخوردار هستند، برخلاف همه كشورهاي غيراسلامي، چنين افزايشي در ميزان سرطان پوست در خانمها ديده نميشود. كاهش ضخامت لايه اوزن و كاهش اثرات محافظتي آن در اشعه ماوراي بنفش از دلايل مؤثر است. 2) خشكي پوست: خشك بودن پوست و پوسته ريزي آن نيز از پيش زمينههاي سرطان بهحساب ميآيد كه بايد با مراقبتهاي مناسب درمان شود. 3) كاهش سطح ايمني بدن: به هر دليلي كه سطح ايمني بدن پايين آيد، مثلاً در كساني كه پيوند عضو شده و دارو مصرف ميكنند، احتمال پيدا شدن سرطان پوست افزايش مييابد. اين زخمهاي سرطاني در كساني كه پوست روشن دارند، بيشتر از تيره پوستان ديد ميشود. محلهاي شايع زخمها عبارت است از گونهها، پلكها، بيني، گردن، پوست سر و هر جايي كه بيشتر در معرض تابش آفتاب قرار گيرد.
درمان
اگر چه درمان زخمهاي سرطاني پوست )SCC, BCC( برحسب اندازه و محل قرار گرفتن آنها فرق ميكند اما بهترين روش درماني هنوز هم جراحي است كه بايد زخم بهطور كامل با حاشيههاي سالم برداشته شود. معمولاً اين زخمها نجيب هستند و به اين درمان جواب داده و كاملاً خوب ميشوند. در مواردي كه زخمسرطان پوست عود ميكند و يا به دليل محل قرار گرفتن آن نميتوان با حاشيه كاملاً سالم آن را برداشت، از اشعه درماني (راديوتراپي) كمكي هم استفاده ميشود. در زخمهاي كوچكتر كه در آنها بيمار تمايل به جراحي ندارد و يا اصلاً نميتواند كانديد خوبي براي عمل باشد، بهطور اوليه از اشعه درماني استفاده ميشود كه تقريباً معادل جراحي نتيجه خوب خواهد داشت.