پيچ خوردگي و كشيدگي در مفاصل

آقايي 25 ساله با درد شديد ناحيه مچ پا به اورژانس مراجعه مي‌كند. او به دنبال پريدن از روي جوي دچار درد شديد ناحيه مچ پا همراه با تورم ناحيه آسيب ديده شده است. در هنگام معاينه، حساسيت بر روي ناحيه مبتلا مشهود است. بيمار كمي نگران است و احساس مي‌كند پايش شكسته است. او قادر به حركت بر روي پاي آسيب ديده نيست. پزشك بعد از معاينات مناسب و انجام عكس راديولوژي به بيمار اطمينان مي‌دهد كه پايش نشكسته و تنها دچار كشيدگي شده است. بيمار با توصيه هاي لازم مرخص مي‌شود.

وقتي كه از لحاظ جسماني زياد فعاليت كرده‌ايد يا هنگام راه رفتن از وضعيت‌هاي مناسبي استفاده مي‌كنيد، معمولا دردي ناگهاني را در يك مفصل يا عضله تجربه كرده‌ايد. اين حالت مخصوصا در استفاده از ورزش‌هاي كششي يا تغيير جهت ناگهاني به هنگام راه رفتن و يا پريدن به طور ناگهاني رخ مي‌دهد. اين آسيب‌ها يا به صورت پيچ خوردگي و يا به صورت كشيدگي است.

پبچ خوردگي: كشيده شده يا پارگي رباط‌هاست. رباط‌ها از طريق نوارهاي فيبري پك استخوان را به استخوان ديگر وصل مي‌كنند. رباط‌ها باعث ثبات مفاصل مي‌شوند و از حركت شديد آنها جلوگيري مي‌كنند. پيچ‌خوردگي‌ها به طور شايع به دنبال تغيير سريع حركت در جهت ديگر و يا برخورد و تصادم با چيزي رخ مي دهند و غالبا مچ پا، زانو يا انگشتان دست را درگير مي‌كند. هر چند هر مفصلي مي‌تواند دچار آن شود. مفاصل دچار پيچ خوردگي معمولا در هنگام فعاليت دچار درد مي‌شوند.

كشيدگي عبارت است از كشيده شدن يا پارگي عضله.اين نوع آسيب وقتي كه ماهيچه‌ها به طور ناگهاني و شديد منقبض مي شوند يا به طور غير معمول كشيده مي‌شوند، رخ مي‌دهد. آسيب‌هاي ساق پا شايع است كه معمولا با آسيب‌هاي ناشي از استفاده بيش از حد همراه هستند.

علائم و نشانه‌هاي پيچ‌خوردگي بسته به شدت آسيب متفاوت است. مشخصه پيچ خوردگي‌ها درد است كه در اغلب موارد همراه با تورم ناحيه آسيب ديده است. در نوع خفيف آسيب، رباط‌ها به شدت كشيده مي‌شوند، ناحيه مبتلا دردناك است، مخصوصا در هنگام حركت. در لمس حساسيت ناحيه مبتلا وجود دارد اما تورم يا وجود ندارد و يا خفيف است. بيمار در اين حالت مي‌تواند وزن خودش را بر روي مفصل آسيب ديده قرار دهد. در نوع متوسط آسيب، فيبرهاي درون رباط‌ها پاره شده‌اند مفصل آسيب ديده، حساس، دردناك و حركت دادن آن مشكل است. معمولا ناحيه آسيب ديده متورم و تغيير رنگ به صورت قرمزي ديده مي‌شود. در اين حالت مي‌تواند وزن خودش را بر روي مفصل آسيب ديده قرار دهد. در نوع متوسط آسيب ديده، حساس، دردناك و حركت دادن آن مشكل است. معمولا ناحيه آسيب ديده متورم و تغيير رنگ به صورت قرمزي ديده مي‌شود. در اين حالت اگر وزنتان را بر روي پاي آسيب ديده متورم و تغيير رنگ به صورت قرمزي ديده مي‌شود. در اين حالت وزنتان را بر روي پاي آسيب ديده بيندازيد احساس بي‌ثباتي مي‌كنيد. چون قابليت حركت طبيعي در مفصل آسيب ديده كاهش يافته است. در نوع شديد يك يا بيشتر رباط‌‌ها پاره شده‌اند، ناحيه آسيب به شدت دردناك است، تورم شديد و قرمزي يا كبودي ناحيه آسيب ديده كاهش يافته است. در نوع شديد يك يا بيشتر رباط ها پاره شده‌اند، ناحيه آسيب به وجود مي‌آيد. حركت مفصل به طور طبيعي يا قرار دادن وزن بدن بر روي پاي آسيب ديده ممكن نيست. در اين حالت افتراق از شكستگي يا در رفتگي بسيار مشكل است و ممكن است نياز به استفاده از گچ گرفتن يا بي‌حركت كردن مفصل و يا ترميم جراحي باشد. علائم و نشانه‌هاي كشيدگي نيز براساس شدت آسيب متغير است. در نوع خفيف معمولا درد و سفتگي همراه با حركت كردن مفصل و يا ترميم جراحي باشد. علائم و نشانه‌هاي كشيدگي نيز براساس شدت آسيب متغير است. در نوع خفيف معمولا درد و سفتگي همراه با حركت وجود دارد و ممكن است چند روز طول بكشد. در نوع متوسط پارگي نسبي عضله ايجاد مي‌شود كه باعث درد شديد و تورم ناحيه آسيب مي‌شود. در نوع شديد ماهيچه پاره شده است و خونريزي ممكن است رخ دهد، تورم در اطراف عضله مبتلا مشهود است و ماهيچه ممكن است هيچ كاركردي نداشته باشد. اگر عضله از استخوان جدا شده باشد حتما نياز به ترميم جراحي است.

علل كشيدگي معمولا با آسيب‌هاي ناشي از استفاده بيش از حد همراه است. معمولا وقتي ماهيچچچه به طور ناگهاني و با شدت منقبض مي‌شود اين حالت رخ مي‌دهد. وقتي كه روي يخ ليز مي‌خوريد و يا در حال دويدن و پريدن يا بلند كردن يك شي سنگين هستيد احتمال ايجاد كشيدگي بسيار زياد است. پيچ خوردگي‌ها معمولا ثانوي به سقوط كردن، حوادث اتومبيل رخ مي دهند. وقتي كه روي يك سطح ناصاف راه مي‌رويد ممكن است دچار پيچ خوردگي زانو و مچ پا شويد. قدم زدن نامناسب، يا پريدن از بلندي نيز از علل پيچ خوردگي است. مچ پا به خاطر ضعف ناشي از ساختمان تشريحي خود، موقعيت سطيحي آن و استرس كه در ورزش و فعاليت‌هاي تفريحي تحمل مي‌كند بيشتر آسيب مي‌بيند. گاهي افتراق پيچ خوردگي از كشيدگي عبارتند از: 1ـ خستگي: ماهيچه‌ هاي خسته حمايت خوبي براي مفصل‌ها فراهم نمي‌كنند. وقتي كسي خسته است احتمالا يك حركت ناجور و نامناسب را هم به خود مي‌گيرد كه باعث آسيب مفصل يا كشيدگي بيش از حد ماهيچه مي‌شود.

2ـ چاقي، 3ـ آسيب‌هاي ناشي از تصادف و سقوط از بلندي، 4ـ ورزش و فعاليت بيش از حد بدني، 5 ـ گرفتن وضعيت‌هاي نامناسب به هنگام حركت، 6ـ استفاده از كفش‌هاي نامناسب به هنگام حركت، 7ـ اسكيت سواري، سرخوردن روي برف يا يخ. كوهنوردي، اسكي و صخره نوردي. علائم و نشانه‌هاي باليني معمولا كليد تشخيص است. در معاينه معمولان پزشك در پي حساسيت مفصل يا خونريزي در مفصل و ماهيچه است. عكس راديولوژي حتما درخواست مي‌شود تا شكستگي استخوان رد شود. درمان پبچ خوردگي و كشيدگي بسته به شدت آسيب متغير است. براي موارد خفيف معمولا اقدامات محافظتي و ضد درد توصيه مي‌شود. در موارد شديد معمولا پزشكان ناحيه آسيب را يك گچ با آتل بي‌حركت مي‌كنند ندرتا جراحي نياز مي‌شود. بي‌حركت كردن ناحيه براي حفاظت از آسيب بيشتر با استفاده از آتل، جوراب‌هاي كششي يا گچ، مفيد است. در مواردي كه تحمل وزن بر روي پاي آسيب ديده غير ممكن است از عصا مي‌توان استفاده كرد. از هرگونه فعاليتي كه باعث درد تورم يا ناراحتي مي‌شود بايد دوري كرد. اما از همه فعاليت‌هاي جسماني نبايد اجتناب كرد يعني بايد از فعاليت‌ با پاي آسيب ديده اجتناب كرد و مي‌توان با كمك عصا يا چوب دستي پياده روي كرد. در 24 ساعت اول روي مفصل آسيب ديده يخ بگذاريد. يخ را در يك كيسه پلاستيكي گذاشته، با يك پارچه نازك آن را از پوست جدا كنيد و با دست خود يا يك بانداژ كشي آن را روي مفصل نگه داريد. بسته به توانايي تان در تحمل سرما به طور مداوم يا متناوب كيسه يخ را روي مفصل تا 2 ساعت نگه داريد. درمان با يخ را با فواصل 2 ساعته به مدت 24 ساعت ادامه دهيد.

سرما باعث كاهش درد، تورم و التهاب در بافت هم بند، مفاصل و ماهيچه آسيب ديده مي‌شود و اگر پارگي رخ داده باشد سرما باعث كاهش خونريزي مي‌شود. اگر ناحيه آسيب ديده رنگش سفيد شد، درمان با يخ را متوقف كنيد چون اين نشانه‌اي از سرمازدگي است. اگر بيماري عروقي يا ديابت و يا كاهش حس داريد قبل از استفاده از يخ حتما با پزشك مشورت كنيد.

بعد از 24 ساعت مي‌توان درمان با يخ را ادامه داد (معمولا با 48 يا 72 ساعت يا به گرم كردن تبديل كرد. براي گرم كردن مفصل را در آب داغ قرار دهيد يا هر 2 ساعت يا هر وقت كه ممكن باشد به مدت 15دقيقه از گرما استفاده كنيد. حتما توجه داشته باشيد كه در 24 ساعت اول به هيچ وجه از گرم كردن استفاده نكنيد. چون در اين حالت موجب افزايش خونريزي، تورم و طولاني شدن زمان بهبود مي‌گردد. كمپرس با يك بانداژ كششي براي كاهش تورم مفيد است و اين كار را تا زمان توقف تورم ادامه دهيد. البته بانداژ را به طور محكم نبنديد چون گردش خون ناحيه مبتلا را مختل مي‌كند، در صورت درد شديد هم بانداژ را شل مي‌شود. هر وقت كه ممكن باشد، مفصل را بالا ببريد (به ويژه هنگام خوابيدن) تا تورم كاهش يابد. مي‌توان پا را بر روي چند بالش گذاشت تا بالاتر از سطح قلب قرار بگيرد كه در اين حالت افزايش تخليه مايع باعث كاهش تورم مي‌شود. از مسكن‌هاي بدون نياز به نسخه مثل استامينوفن با بروفن استفاده كنيد البته افرادي كه ناراحتي‌هاي معده يا زخم اثني عشر دارند از بروفن نبايد استفاده كنند. از مصرف آسپرين حتما پرهيز كنيد چون باعث افزايش احتمال خونريزي مي‌شود. بعد از دو روز استراحت تمرين دادن ملايم مفصل را آغاز كنيد اما وزن خودتان را بر روي آن نيندازيد. ممكن است براي به دست آوردن قدرت مجدد و استفاده طبيعي از مفصل فيزيوتراپي پيشنهاد شود. توجه داشته باشيد كه بهبودي به طور تدريجي رخ مي‌دهد. موارد خفيف تا متوسط با درمان مناسب و استراحت بين دو تا شش هفته طول مي‌كشد. بسته به شدت آسيب بهبودي ممكن است بيشتر طول بكشد. ممكن است براي پيچ خوردگي‌هاي شديد يا پس از جراحي، آتل لازم باشد. بعد از برداشتن آتل بايد تا مدتي از بانداژهاي حمايت كننده استفاده كنيد. ممكن است براي ترميم رباط‌هايي كه به شدت دچار پارگي شده‌اند، جراحي لازم باشد.

براي پيشگيري از ايجاد پيچ خوردگي و يا كشيدگي حتما تناسب جسمي خودتان را در سطح مناسبي حفظ كنيد و از چاقي بپرهيزيد. قبل از فعاليت هاي طاقت فرسا مفاصل ضعيف را با بانداژهاي حمايت كننده ببنديد. حتما قبل و بعد از ورزش، حركات كششي عضلات را انجام دهيد. براي پيشگيري از عود با ورزش عضلات ضعيف را تقويت كنيد.