دكتر محمد حسين عزيزي وزوز گوش به درك صدا در گوش يا سر، بي‌ارتباط با منع توليد صورت خاجري، گفته مي‌شود. اين شكايت، از ديرباز شناخته شده است و در آثار پزشكي پيشينيان در بابل، آشور، هند ، مصر و يونان باستان به آن اشاره شده است. نوع سروصدايي كه در گوشهاي افراد ايجاد مي‌شود، متفاوت است. شايعترين آن، صدايي شبيه به صداي جيرجيرك است. ساير صداهايي كه از بيماران بيام مي‌كنند، عبارتند از: همهمه ، بالزدن، خش خش، تيك تيك ، غرش همراه با ضربان، صداي غلغل آب در حال جوشيدن و... هر يك از گوشها نيز ممكن است در يك فرد، صداي متفاوتي را حس كند. شدت وزوز گوش نيز در افراد مختلف با هم فرق مي‌كند. طبق آمارهاي مختلف؛ 6 تا 17درصد جمعيت دچار وزوز گوش مي‌شوند كه دست كم پنج دقيقه طول مي‌كشد و در 3 تا 7 درصد موارد وزوز گوش طوري است كه فرد براي رفع مشكل خود، خواهان كمك مي‌شود. اگرچه تحمل وزوز گوش و تاثير آن بر زندگي فرد، در افراد مختلف يكسان نيست، با اين همه، در 5 تا 5/2 درصد متبلايان، وزوز گوش تاثير عمده‌اي بر زندگي آنها مي‌گذارد. اختلال در تمركز فرد، كاهش مشاركت در فعاليتهاي روزانه اجتماعي و مختل شدن برقراري ارتباط با ديگران، از پيامدهاي نامطلوب وزوز گوش به شمار مي‌رود. وزوز گوش مي‌تواند با تحريك پذيري، عصبانيت، اضطراب، افسردگي، مشكل درك كلام، درد ناحيه سر، گردن و فك همراه باشد. آناني كه دچار مشكلات شنواني هستند، در 59 تا 89 درصد كساني كه به وزوز گوش دچارند، شنوايي عادي است. وزوز گوش در همه سنين از جمله در كودكان رخ مي‌دهد اما در دهه ششم و هفتم عصر بيشتر است. ميزان بروز آن در زن و مرد يكسان است.
نكات عمده‌اي كه بايد درباره وزوز گوش بدانيم؛ كدامند؟
با وجود پيشرفت‌هاي شاياني كه در زمينه شناخت بيماريهاي گوش از دهه‌هاي پيشين به دست آمده است، متأسفانه هنوز در مورد وزوز گوش و مقابله با آن، پرسش‌هاي بي‌پاسخ زيادي وجود دارد. با اين همه، بدترين روش آن است كه به مبتلايان وزوز گوش گفته شود براي رفع مشكل آنها نمي توان هيچ اقدام مثبتي انجام داد. توجه به نكات زير مي‌تواند سودمند باشد: وزوز گوش يك بيماري نيست، بلكه همانند تب، سردرد و ساير شكايات بيماران، تنها يك نشانه است كه به علل مختلفي ايجاد مي‌شود. از اين رو براي بررسي دقيق و انجام اقدام مناسب بايد به پزشك متخصص گوش مراجعه كرد. شايعترين علت بروز وزوز گوش، قرار گرفتن در معرض سرو صداي بيش از حد مجاز در محيط زندگي و محل اشتغال افراد است. لذا افزودن بر آگاه سازي همگاني درباره خطرات آلودگي صوتي بويژه در مشاغل پر مخاطره، لازم است براي پيشگيري از آلودگي صوتي اقدامات ضروري انجام شود. يكي از علل بروز وزوز گوش در بزرگسالان پديده‌اين است كه آن را «پيرگوشي» مي‌نامند. تا حد هفتاد درصد كساني كه به پيرگوشي دچار مي‌شوند، به وزوز گوش مبتلا مي‌گردند. پيرگوشي همانند پير چشمي (كاهش ديد در اثر افزايش سن) با ضعف شنوايي فرد همراه است. از آنجا كه يكي از علل ايجاد وزوز گوش، بويژه در سالمندان، مصرف برخي از داروهاست، از اينرو بايد از مصرف خودسرانه و بي‌رويه داروها جدا پرهيز كرد. بعضي از داروها سبب مسموم شدن گوش داخلي مي‌شوند. بعضي از مبتلايان به «وزوز گوش» بويژه در سالمندان، مصرف برخي از داروهاست، مسموم شدن گوش داخلي مي‌شوند. بعضي از مبتلايان به وزوز گوش بر اين باورند كه بروز آن نشانه وجود سرطان مغز و يا ابتلا به نوعي عفونت وخيم و يا نشانه روان پريشي است. در حالي كه اين تصورات معمولا نادرست است. بايد دانست برخي از علل مولد وزوز گوش، پس از بررسي و تشخيص، با روشهاي مناسب طبي و جراحي برطرف مي‌شوند و يا كاهش مي‌يابند. اين موارد بطور عمده عبارتند از: بيماري مه نيير (افزايش فشار مايع دورن گوش داخلي كه با سرگيجه دوره‌اي، كاهش شنوايي و وزوز گوش همراه است)؛ بيماري اتواسكلروز ( در اثر چسبندگي و سفتي يكي از استخوانچه هاي موجود در گوش مياني رخ مي‌دهد و با افت شنوايي و وزوز گوش معلوم مي‌شود) و توده عصب شنوايي (نوعي تومور خوش خيم عصب شنوايي كه به آن «نورينوم آكوستيك»مي‌گويند).
راهنمايي بيماران دچار وزوز گوش
يكي از عوامل اصلي براي رويارويي موفقت آميز با مشكل وزوز گوش، كارهاي است كه بيمار مي‌تواند انجام دهد تا به حل مشكل خود كمك كند. اينها عبارتند از: 1ـ برخي بيماران دچار وزوز گوش، احساس مي‌كنند بعضي از مواد غذايي، نوشيدني‌ها، داروها و مواد شيميايي سبب افزايش وزوز گوش آنها مي‌شود. شايعترين آنها عبارتند از: - مصرف نمك، از اين رو مصرف غذاي كم نمك در مبتلايان به بيماري مه نيير توصيه مي‌شود. - كافئين (موجود در قهوه و برخي از نوشابه ها) - الكل - سيگار (به علت نيكوتين موجد در آن) - برخي از مركبات و مواد لبني - بعضي داروها مانند آسپيرين (داروي رايج ضد درد ، تب و التهاب) و كدئينين (نوعي داروي ضد مالاريا) - مونوسديم گلوتامات (نمك اسيد گلوتاميك، نوعي اسيد امينه كه در مواد پروتئيني يافت مي‌شود). در اين موارد پيشنهاد مي‌شود هر بار كه بيمار يكي از اين مواد را قطع كند تا دريابد آيا قطع آنها سبب بهبود وزوز گوش مي‌شود يا نه؟ در آن صورت، بطور دائم از آن پرهيز كند. در مورد داروها، اين كار بايد زير نظر پزشك معالج انجام شود. احتمالان آسپيرين و تركيبات حاوي آناز شايعترين داروهاي مولد وزوز گوش هستند كه با قطع دارو معمولا افت شنوايي حاصله و وزوز گوش بيمار در عرض 2 تا 3 روز برطرف مي‌شود.
2ـ آرامش (Relaxation):
وزوز گوش مي‌تواند در اثر تنش عصبي (استرس ) افزايش يابد. از سوي ديگر، خود وزوز گوش هم باعث بروز تنش عصبي در فرد مي‌شود. از اين رو، دور باطلي ايجاد مي‌شود، يعني استرس سبب افزايش وزوز گوش مي‌شود و تشديد وزوز گوش به نوبه خود استرس را در فرد مي‌افزايد. لذا، مبتلايان به وزوز گوش بايد حتي‌المقدور تنش عصبي خود را كاهش دهند. البته پرهيز از موقعيت‌هاي تنش زا، دشوار است اما بيماران با روشهاي ويژه «رفتار درماني» مي‌آموزند تنش خود را مهار و يا آن را به حداقل ممكن برسانند.
3ـ صوت درماني (Therapy Sound) :
صوت درماني به روشهاي مختلفي انجام مي‌شود از جمله: بيماراني كه افزون بر وزوز گوش، دچار افت شنوايي عمده‌اي هستند، توصيه مي‌شود از سمعك استفاده كنند. از آنجا كه وزوز گوش در محيط ساكت و يا آرام افزايش مي‌يابد، هر عاملي كه سبب كاهش آن شود، به بيمار كمك مي‌كند. بسياري از بيماراني كه به وزوز گوش از نوع مزاحم آن دچارند، استفاده از سمعك را مفيد مي‌دانند. پوشش دادن صداي وزوز گوش (ماسكينگ = Masking) عبارت است از استفاده از صورت خارجي طوري كه وزوز گوش فرد را تحت الشعاع قرار دهد. اين روش، نخستين بار در 1825 م به كار رفت اما اولين «ماسكر» در اوايل 1970 م به بازار آمد. استفاده از ماسكر، در برخي از موارد وزوز گوش مفيد بوده است. روش ساده‌تر آن است كه فرد مبتلا به وزوز گوش، به نوارهاي صوتي يا سي دي‌هايي كه اصوات طبيعي مكرر مانند صداي امواج دريا را پخش مي‌كنند، گوش دهد. براي بيماراني كه از وزوز گوش در شب رننج مي برند، امروزه وسايل ويژه‌اي مانند ماسكر وزوز گوش كه در بستر خواب از آن استفاده مي‌كنند (Badside Masker) ، آرام كننده وزوز گوش (Sound Pillows) ابداع كرده‌اند. اين ابزار، صوت لازم را طوري براي پوشش دادن وزوز گوش فرد ايجاد مي‌كنند كه مجبور به استفاده از وسايلي مانند ماسكر در گوش خود نباشند. البته استفاده از وسايلي مانند ساعتي كه تيك تيك مي‌كند و يا پنكه برقي و راديو نيز مي‌تواند اثر مشابهي ايجاد كند، بدون آنكه فرد نياز به پرداخت هزينه اضافي براي تامين وسايل ويژه داشته باشد. دستگاههاي مولد صوت (Sound qenerators) سبب مي‌شوند كه مغز، صداي وزوز گوش را ناديده بگيرد. از اين ابزار مي‌توان در مبتلايان به وزوز گوش در طول روز استفاده كرد.
4ـ داورها:
اگرچه تاكنون داروهاي مختلفي از جمله داروهاي ضد افسردگي و... براي كاهش يا مهار وزوز گوش به كار رفته‌اند اما نتايج بررسي‌ها نشان داده تاثير آنها بيشتر از دارونماها (Placebo) نبوده است.
5ـ جراحي:
همانگونه كه گفته شد، در پاره‌اي از موارد وزوز گوش انجام عمل مي‌تواند مفيد باشد. در سالهاي اخير، سركوب وزوز گوش با انجام روشهاي جراحي ويژه و به كار بردن ابزار مخصوصي براي تحريك الكتريكي بخش حلزون گوش داخلي صورت گرفته است كه تنها در نيمي از موارد نتيجه مثبت داشته است.
لطفا منتظر باشید ...
