موضوع شناسی موسیقی نسخه متنی

مخاطبان قسم اول: عالى(والا )

طبقه تحصيلكرده و اولياء و فضلاى اهل عراق و در گذشته, درباريان عصر قاجاريه بوده اند. از نوازندگان اين طبقه: ميرزا على اكبر تفرشى, آقا غلامحسين, آقا حسينقلى, ميرزا عبدالله و از خوانندگان اين قسم: سيد احمد خان, جناب دماوندى, سيد حسين طاهر زاده و ابوالحسن اقبال را مى توان نام برد.

مخاطبان قسم دوم: (ميانه )

مخاطبان قسم متوسط يا دوم را بايستى بيشتر مخاطبان رسانه اى موسيقى سنتى قلمداد كرد, زيرا اين قسم از موسيقى سنتى در واقع تحت تأثير راديو وتلويزيون به وجود آمده اند. قصه نوازندگى على اكبرخان شهنازى براى ضبط در وسائل صوتى زمانِ وى و تغيير مضراب احمد عبادى به رعايت جانب مردم و ضرورت زمان و محدوديت وسائل پخش و ضبط وتحولاتى كه درويش خان به واسطه زمان ومكان ايجاد كرد و وزيرى و ديگران از پى او رفتند و خوانندگى و نوازندگى خاصى را پى افكند كه بيشتر خوانندگان و نوازندگان خوب دوره ما و پيش از ما, در اين سطح و طبقه خاص قرار دارند. از اين جمله: عبادى, شهناز, وزيرى, صبا و بهارى در زمره نوازندگان وايرج, شجريان, قوامى و ناظرى در زمره خوانندگان مشهورند.

مخاطبان قسم سوم: مطربى يا كوچه و بازارى: (خال طورى )

اين نوع از موسيقى سنتى براى مردم عادى در جشنها و عروسيها و سورهاى ايشان نواخته مى شده است. گروه مطربان يهودى اواخر دوره قاجار و دوره رضاخان و خوانندگان و نوازندگان خراباتى اين دوره را مى توان ازاين قبيل دانست. شكر شيرازى و روحبخش و بسيارى از هنرمندان كوچه بازارى گمنام را از اين گروه مى توان شمرد.

اجراهاى سه گانه موسيقى سنتى و رعايت جانب مخاطب و طبقه او, بر حسب كلام وشعر نيز همين تقسيم بندى را تأييد مى كند.

در قسم نخست ياعالى, شعر آواز از غزليات و شعرهاى عارفانه شاعرانى چون: حافظ و سعدى انتخاب مى شود و تصنيف, عارفانه ياعاشقانه و در مواردى سياسى اجتماعى است و به حسب كلام با موازين ادبى و شعرى برابرى كامل دارد.

در قسم دوم يا متوسط, شعر آواز اگر چه از شعراى معروف انتخاب مى شود, سعى بر آن است كه غزليات ساده و روان و بيشتر عاشقانه و سطحى باشد. در تصنيف و ترانه نيز اين جنبه را كاملاً رعايت كرده, تصانيف ساده ترى را بر مى گزينند.

در نوع سوّم, شعر آواز به لحاظ سبكى كه به سبك وقوع نزديك است و از شعراى درجه دوم كه عوامانه تر سخن گفته اند برگزيده مى شود. در اشعار اين شاعران, گاهى وزن وقافيه رعايت نشده است و از جهت مضمون بسيار ساده وحتى كوچه و بازارى است. تصنيف نوع سوّم, بيشتر خراباتى و عاشقانه و بى پروا,و در بسيارى از موارد از بد آموزى خالى نيست. از جهت ادبى نيز اشكالات عمده دارد, تاجايى كه مى توان آنها را جزو ادبيات عاميانه و فولكلور محسوب داشت.