در جهان,دين و آيينى وجود ندارد كه موسيقى نداشته باشد. در اصل, براساس تحقيق بسيارى از محققان, زادگاه اصلى موسيقى دين و روحيه پرستش و آيين گرائى بشر است. در ايران اسلامى به جزدين ومذهب فراگير ما, آيينهاى رسمى ديگرى نيز هستند كه از هنر موسيقى برخوردارند. در فهرست از نام و نوع موسيقى آنها صرف نظر مى كنيم وتنها به موسيقى آيينى اسلامى مى پردازيم; در ضمن توضيح اين نكته را لازم مى دانيم كه توجه جدّى به موسيقى آيينى, با تنوع و ارجمندى فوق العاده آن براى رسانه ها و تبليغ, امرى حياتى است. استفاده جزء كوچكى از اين موسيقى در زمان جنگ تحميلى, ارزش و اعتبار اين موسيقى را به همگان نشان داد; در حالى كه متأسفانه بى توجهى به اين جنبه از هنرهاى دينى هميشه سبب خُسران بوده است. آثارى كه به عنوان موسيقى دينى توليد مى شود, كيفيت مناسب را ندارد و به همين دليل آن چنان كه بايد مؤثر واقع نمى شود. حال آن كه ذخيره موسيقى مذهبى و دينى, در خور مقايسه با ساير موسيقيهاى موجود درايران نيست و از طرفى هيچ يك از گونه هاى موسيقى اين مقدار مخاطب و شنونده داوطلب ندارد. اينها نكاتى است كه مسؤولان نبايستى از آن غافل بمانند. در زير, موسيقى دينى و آيينى را طبقه بندى كرده و با اشتهار آن از توضيح اضافه خوددارى مى شود.
ب. طبقه بندى موسيقى آيينى
موسيقى آيينى را اجمالاً مى توان به چهار دسته تقسيم كرد. اين دسته بندى جنبه علمى ندارد, زيرا بسيارى از عناوين و مصاديق احتمالاً ناديده گرفته مى شود; ليكن براى ورود به مطلب كافى است.1 . موسيقى مساجد يا موسيقى عبادت.2 . موسيقى تكايا يا موسيقى عاشورايى.3 . موسيقى خانقاه ها ياموسيقى عرفانى.4 . موسيقى متفرقه مذهبى.