موسيقى خانقاه يا موسيقى عرفانى - موضوع شناسی موسیقی نسخه متنی

موسيقى خانقاه يا موسيقى عرفانى

بيشتر محققان بَرآنند كه تصوف را مذهب نمى توان شمرد, بلكه صوفى گرى سلوكى است كه پيروان يك مذهب مى توانند داشته باشند. اين است كه صوفيان سنتى مذهب, ازمذاهب مختلف اهل سنت و صوفيان شيعى در گذشته و حال وجود داشته اند. درباره فرهنگ و آداب خانقاه كتاب و رساله فراوان است, لكن درباره موسيقى اهل خانقاه تلاش چشم گير ى انجام نگرفته است. صوفيان در مراسم خود و عيدهاى مذهبى و هنگامهاى خاص از موسيقى متنوع عميق ومؤثرى بهره ورند كه آن را به حسب كيفيت نغمه ها بايستى در رديف اصلى ترين و ارجمندترين گونه هاى موسيقى قرار داد; برخى از آنها رافهرست وار مى شمريم:

1 . موسيقى قوالى

به صورت تكخوانى و همخوانى همراه با سازهاى محلى درنغمات متنوع و بسيار زيبا و مؤثر, بويژه در عيدها و تولد رسول اكرم(ص) اجرا مى شود.

2 . موسيقى ذكر

نغمه هاى خاصى به ذكر اختصاص دارد كه در فرقه هاى گوناگون متفاوت است.

3 . موسيقى پَرسه

صوفيان شيعى (بيشتر درايران) ضمن گشت وگذار در كوچه ها و برزنها به مداحى و مصيبت خوانى مى پرداخته اند. به اين گشت و گذار, در اصطلاح پرسه زدن گفته مى شده است.

4 . موسيقى جمع, يا جم

در كردستان وبرخى ديگر از نواحى, درمجالس صوفيانه اجرا مى شده است.

5 . موسيقى سماع

نغمه هايى كه مخصوص به چرخ و رقص صوفيانه بوده است. درايران تقريباً فراموش شده است. در نواحى تركيه در بيان مولويان و بكتاشيان رواج دارد.

6 .موسيقى رياضت و زورخانه

اين موسيقى با توحيد و نعت نبى اكرم آغاز شده, با موسيقى شنا (شناى سرنمازى, شناى دو شلاقه و يك شلاقه و شناى پيچ) ادامه يافته, به ضرب نرمش كه بسيار متنوع است, مى رسد و سپس به موسيقى گبورگه يا ميل (تك ـ تُند ـ پيچ) فرجام يافته, با موسيقى انواع پا و سپس انواع چرخ (چمنى, جنگلى, تك فر, دو پر وسه پر وغيره) فرجام مى يابد و در پايان, ضرب كباده گرفته مى شود كه پس از آن به گل كشتى و ضرب كشتى پايان مى پذيرد.