مهادنه نسخه متنی

انحصار چنين حقى گاه نيز به معناى آن است که در طول امام ـيعنى در فرض نبود و يا عدم حضورش تنها کسان خاصى صلاحيت بستن پيمان صلح را دارند و اين حق قابل تسرى به ديگران و عامه نيست. در اين صورت بايد به اين مساءله بپردازيم و ببينيم چه کسانى در زمان غيبت امام واجب الاطاعه از اين حق برخوردارند. بنابر اصل ولايت عامه فقيه در زمان غيبت، ولايت او همچون ولايت شخص امام است و بعيد نيست مقصود فقها از واژه «امام» در تعبيراتشان، اعم از امام معصوم باشد. در اين صورت کسانى که اقدام به جهاد ابتدايى را در زمان غيبت جايز مى دانند، به فحواى ادله تشريع جهاد، اقدام به بستن پيمان صلح را نيز براى ولى فقيه جايز خواهند دانست، چون همان طور که آشکار است، جهاد ابتدايى بسيار مهم تر و سترگ تر از مهادنه است، زيرا آن يک برافروختن آتش جنگ است و اين يک خاموش کردن آن. اما در صورتى که جهاد ابتدايى در زمان غيبت جايز دانسته نشود، باز با ادله ولايت فقيه، مى توان ولى فقيه را صاحب اختيار در بستن پيمان صلح دانست. اين مطلبى است که از سخنان صاحب جواهر(ره) به دست مي آيد.

اما کسى که فقيه نيست ولى در طبقات بعدى ولايت در زمان غيبت قرار دارد ـبنابر قول به ولايت غيرفقيه از جهت حسبه در صورت فقدان فقيه در عصر غيبت به دليل حسبه متولى انعقاد پيمان صلح خواهد بود و در عرض او ديگر مردمان در اين مورد حق دخالت ندارند. ظاهرا مقصود کاشف الغطاء(ره) همين است آن جا که مى فرمايد: «و ليس لغير الامام او نائبه الخاص او العام او الامراء و الحکام مع عدم قيام من تقدم، المهادنه، لان سائر الرعيه لايرجع اليهم امر الحروب; يعنى جز براى امام يا نائب خاص يا عام او و يا اميران و حاکمان ـدر صورت نبود افراد مقدم بر آنان حق بستن پيمان صلح نيست. زيرا امور جنگ به ديگر مردمان ارجاع داده نمى شود.» چه بسا مقصود صاحب جواهر(ره) از تعبير «نائب الغيبه» که آن را به صورت مطلق در کلام خود آورده، همين باشد.101

اما گفتگو درباره کسانى که ولايت شرعى در زمان غيبت ندارند مانند اميران و حاکمانى که با قدرت و غلبه کرسى حکومت را به چنگ آورده اند، نيازمند تفصيل بيشترى است.