يکي از دغدغه هاي کهن انساني، امکان و شناخت خداوند متعالي است. پيش از پرداختن به اين بحث، نخست لازم است به حقيقت و چيستي علم و عالم و همچنين متعلق شناخت اشاره کنيم تا اصل شناخت خداوند و زواياي آن روشن شود. ذهن و عقل انسان، کرانمند و به انواع کاستيها و حجاب هاي مادي و نفساني مبتلا است که با اين پيش فرض، در صدد شناخت و آفريدگار متعالي و نامتناهي و مجرد از عالم مادي است. از سوي ديگر، حقيقت خداوند، وجود منحصر به فردي است که هيچ شباهتي به سنخ عالم امکان و مادي ندارد و وجودش مستجمع تمام کمالات متصور و غير متصور به نحو لايتناهي است. حاصل آن که شناخت انسان به ذات و حقيقت الاهي که در عرفان از آن به مقام احديت تعبير ميشود، در حد صفر است؛ عنقا شکار کس نشود دام بازچين کانجا هميشه باد به دست است دام را (حافظ، غزل7). اما درباره مقام اسما و صفات الاهي و از آن پايين تر، شناخت خداوند از طريق افعال الاهي، شناخت اجمالي ميتواند عملي باشد که کم و کيف آن در علم و معرفت خود انسان ها متفاوت خواهد بود. رهاورد نکته پيشين اين است که راه ها و ادلّ اثبات خداوند، تصويري از ذات الاهي به ما ارائه نميدهند؛ بلکه مثبت اسما و صفات خداوند هستند؛ براي مثال برهان امکان و وجوب و صديقين، عنوان واجب الوجود؛ برهان حدوث، عنوان خالق و آفريدگار؛ برهان نظم، ناظم و مدير و برهان حرکت، عنوان محرک را ثابت و تبيين ميکنند، هر چند صدق و انطباق و بعض عناوين پيش گفته بر خداوند مانند محرک، و مدبر خود نيازمند دليل ديگري است، در صفحات آينده گفته خواهد شد از تحليل عقلي بعضي عناوين فلسفي مانند واجب الوجود ميتوانيم برخي صفات الاهي را کشف کنيم.
لطفا منتظر باشید ...
