غسل و شرايط آن

عبدالرحيم موگهى

1ـ در غُسل ترتيبى بايد به نيّت غسل , اول سر و گردن (1) بعد طرف راست بعد طرف چپ بدن را(2) بشويد(3). و اگر عمداً يا از روى فراموشى يا به واسطهء ندانستن مسأله (4) به اين ترتيب عمل نكند(5), غسل او باطل است (6) (م 362.

2ـ نصف ناف و نصف عورت را بايد با طرف راست بدن و نصف ديگر را بايد با طرف چپ بشويد...(7)(م 363.

3ـ براى آنكه يقين كند هر سه قسمت (8), يعنى سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را كاملاً غسل داده ,بايد هر قسمتى را كه مى شويد مقدارى از قسمتهاى ديگر را هم با آن قسمت بشويد...(9) (م 364.

يادآورى

غير از غسل ترتيبى غسل ديگرى وجود دارد كه با فرو رفتن كامل انسان در آب انجام مى شود و به آن <غسل اِرتِماسى > مى گويند. براى دانستن احكام و جزئيات آن به رسالهء توضيح المسائل مرجع تقليد خود مراجعه كنيد.

شرايط غسل

تمام شرطهايى كه براى صحيح بودن وضو گفته شد(10) , مثل پاك بودن آب و غصبى نبودن آن (11) , در صحيح بودن غسل هم شرط است , ولى در غسل لازم نيست بدن را از بالا به پايين بشويد(12). و نيز در غسل ِ ترتيبى , لازم نيست (13) بعد از شتستن هر قسمت فوراً قسمت ديگر را بشويد(14), بلكه اگر بعد از شستن سر و گردن مقدارى صبر كند و بعد(15) طرف راست را بشويد و بعد از مدتى طرف چپ را بشويد, اشكال ندارد...(م 381.

توجه اگر در غسل به اندازهء سرِ مويى از بدن نشسته بماند, غسل باطل است , ولى (16) شستن جاهايى از بدن كه أديده نمى شود, مثل توى گوش و بينى واجب نيست (17) (م 375.(18) در غسل (19) بايد موهاى كوتاهى را كه جزء بدن حساب مى شود بشويد, و بنابر احتياط شستن موهاى :بلند(20) هم لازم (21) مى باشد(22) (م 380.

1ـ تبريزى (م 367 و زنجانى (م 367: اول سر و گردن بعد بدن را بشويد.

2ـ مكارم : بنابر احتياط واجب (م 377.

3ـ تبريزى : و با حركت دادن اعضاى بدن زير آب به قصد غسل ترتيبى , غسل محقق نمى شود (م 367.

4ـ تبريزى (م 367 و زنجانى (م 367: (اگر) بدن را قبل از سر بشويد, غسل او باطل است .

5ـ مكارم : غسل را اِعاده مى كند (و دوباره انجام مى دهد) (م 377 زنجانى : در صورتى كه بدن را قبل ازسر بشويد, لازم نيست غسل را اِعاده كند, بلكه چنانچه بدن را بشويد غسل او صحيح خواهد بود (م 368.

6ـ بهجت : ولى چنانچه قصد قربت داشته , آنچه اگر مقدم داشته اعاده نمايد غسل صحيح است . و احتياطواجب رعايت ترتيب در هر عضو از غسل ترتيبى است به اين صورت كه از بالا شروع كند و به قسمتهاى پايين عضو ختم كند (م 363.

7ـ تبريزى و زنجانى : اين مسأله در رسالهء آنان ديده نشد.

8ـ تبريزى : هر دو قسمت , يعنى سر و گردن و طرف راست و چپ ... (م 369.

9ـ زنجانى : در هر يك از هر دو قسمت , يعنى سر و گردن و بدن بايد يقين كند كه آن قسمت را كاملاً شسته است (م 369.

10ـ زنجانى : تمام شرطهايى كه براى صحيح بودن وضو به نَحْو فتوا يا احتياط ـ از هر قسم ـ گفته شد, درصحيح بودن غسل هم به همان گونه شرط است ... (م 386.

11ـ بهجت : عبارت (غصبى نبودن آن ) را ندارد (م 377 زنجانى : عبارت (مثل پاك بودن آب و غصبى نبودن آن ) را ندارد (م 386.

12ـ بهجت : اما در (غسل ) ترتيبى اَحوَط (و به احتياط نزديكتر) است (م 377.

13ـ تبريزى : (م 386 و زنجانى (م 386: در غسل ترتيبى لازم نيست بعد از شستن سر و گردن فوراً بدن رابشويد.

14ـ زنجانى :... پس اگر بعد از شستن سر و گردن صبر كند و بعد از مدت زيادى بدن را بشويد اشكال ندارد,بلكه لازم نيست تمام سر و گردن يا بدن را يكمرتبه بشويد. پس جايز است كه مثلاً سر را شسته و بعد از مدت زيادى گردن را بشويد... (م 386.

15ـ تبريزى : و بعد طرف راست و چپ را بشويد اشكال ندارد, بلكه لازم نيست تمام سر و گردن يا بدن رايك مرتبه بشويد. پس جايز است مثلاً سر را شسته و بعد از مدتى گردن را بشويد (م 386.

16ـ تبريزى : ولى شستن مثل توى گوش و بينى و هر چه از باطن (و درون ) شمرده مى شود, واجب نيست (م 380.

17ـ زنجانى : در غسل بايد تمام بدن شسته شود, حتى نبايد سر مويى از بدن نشسته بماند, ولى شستن مثل ];آآّّداخل بينى و هر چه از باطن شمرده مى شود واجب نيست (م 380.

18ـ با توجه به اين مسأله بايد جاهايى مانند زير بغل و لاى انگشتان دست و پا و لالهء گوش شسته شوند.

19ـ زنجانى : در غسل شستن موها لازم نيست , بلكه اگر آب را طورى به پوست برساند كه موهاتر نشودغسل صحيح است , ولى اگر رساندن آب به پوست بدون شستن آنها ممكن نباشد, بايد آنها را بشويد تا آب به بدن برسد (م 385.

20ـ مكارم : شستن موهاى بلند و زير آنها هر دو لازم است (م 393.

21ـ تبريزى : شستن موهاى بلند واجب نيست , بلكه اگر آب را طورى به پوست برساند كه آنها تر نشود غسل صحيح است , ولى اگر رساندن آب به پوست بدون شستن آنها ممكن نباشد, بايد آنها را بشويد كه آب به بدن برسد (م 385.

22ـ بهجت : لزوم شستن موهاى كوتاه كه پوست از لاى آنها ديده مى شود, در موقع غسل كردن خالى از قوّت نيست , ولى موهاى بلند لازم نيست (شسته شوند) (م 376.

احكام جوانان و نوجوانان ويژه پسران