آزاده صبوري - آوا بابازاده لحظه‌اي كه با تمام وجود قدم به درون مسجد کبود نهاديم، با آنكه از آن همه زيبايي چيز زيادي به جاي نمانده، باز هم اين فضاي ايراني - اسلامي است كه روحمان را با دنيايي از عرفان و ملكوت گره مي‌زند. در مرکز استان آذربايجان شرقي هستيم، استاني که در طول تاريخ مردمان غيورش مرزهاي آن را از تجاوز قبائل مختلف در امان نگه داشته و هنرمندان ايراني نيز با ساخت بنايي چنين آسماني مرهمي بر دردهاي مردم اين خطه کهن بودند. هنگامي که در اين شهر تاريخي به گشت و گذار پرداختيم در خيابان امام خميني بعد از چهارراه منصور، در پاركي حقير، بنايي اصيل نظرمان را به خود جلب کرد. مسجد کبود كه عمارت مظفريه نيز خوانده مي‌شود به دستور جهانشاه بن شاه يوسف از فرمانروايان قره قويونلو ساخته شده است. ولي ادامه كار بنا به خواست خاتون جان بيگم زوجه جهانشاه و در سال 870 ه. ق به پايان رسيد. اين بناي تاريخي به دليل اهميت زيادي که دارد، بار ديگر مورد توجه قرار گرفته و به دست جوانان هنرمند ايراني در حال بازسازي است. در محوطه بيروني مسجد اين غازهاي سفيد و کودکان در حال بازي هستند که به استقبال بازديد کنندگان مي‌آيند. پس چه شد آن همه عظمت که اين بنا در طول تاريخ شاهد آن بوده؟!... همانطور كه از نامش پيداست، اين عمارت تماما با كاشي‌هاي لاجوردي و فيروزه فام پوشيده شده است؛كاشي‌هايي از جنس دريا و آسمان. در لابلاي اين فيروزه‌ها، كاشي‌هايي به رنگ سياه و سفيد نيز خود نمايي مي‌كنند كه به سبك و سياق معرق در كنار هم با نظمي‌چشم‌نواز چيده شده‌اند. سر در اصلي مسجد با كاشيكاري معرق و كتيبه‌هاي به خط ثلث و تابلو‌هايي با خط كوفي شامل سوره‌هاي قرآن از كاملترين نمونه‌هاي معرق دوران اسلامي‌به شمار مي‌روند. در آرامگاه بنا، هنرمند، از كاشي‌هاي شش ضلعي لاجوردي براي تزئين استفاده كرده است. ازاره‌ها با تخته سنگ‌هايي از جنس مرمر و با كتيبه‌هايي حجاري شده به نقوش اسليمي‌ظريف تزيين شده‌اند. با آنکه هنرمند کاشيکار تمام ظرافت خود را در ساخت آن بکار گرفته است ولي نبود نور کافي درون مسجد، ديده شدن اين ظرافت‌ها را با مشکل مواجه کرده است. کاش مي‌شد اين همه ذوق سليم را با جلوه بيشتري در انظار بازديد کنند گان نمايان ساخت تا از قدرت نقوش اسليمي آن کاسته نشود. گنبد عظيم مسجد يكي از بزرگترين ساخته‌هاي آجري معماران دوره ايلخاني به شمار مي‌آيد. تقسيم وزن گنبد بر روي پايه‌هاي متعدد آن كه از داخل به خوبي ديده مي‌شود بزرگترين دست آورد هنرمندان ايراني در طول تاريخ معماري ايران است كه ريشه در دوران ساساني دارد. به گفته كارشناسان در هيچ نقطه‌اي از دنياي اسلام اين همه ظرافت و عظمت يك جا و در كنار هم پديد نيامده است. ذهن با ديدن اين همه زيبايي به آرامشي بديع دست مي يابد ولي چه کوتاه زماني ست که اين احساس ناب با روح آدمي درگير است زيرا وجود قهوه خانه‌اي با ميزو صندلي‌هاي پلاستيکي رنگارنگ در پارک اطراف مسجد انسان را دوباره به زندگي دنيوي باز مي گرداند. سقف آرامگاه و گنبد خانه اصلي مسجد در زلزله‌اي كه در سال هزاروصد و نودوسه (هجري قمري ) تبريز را لرزاند تخريب گرديد، بخش‌هاي تخريب‌شده به همت مرحوم استاد رضا معماران در سال 1352 با نظارت سازمان ملي حفاظت آثار باستاني بازسازي گرديد. كاشيكاري محراب مسجد، جلوه‌اي بديع از اين هنر را در مسجد به نمايش گذارده است كه مقرنس‌هايي با پوشش معرق و طرح‌هاي اسليمي‌و كاشيكاري‌هايي به رنگ‌هاي فيروزه‌اي، لاجوردي، سفيد و طلايي را در برابر ديدگان قرار مي‌دهد. هنگامي که قدم به بيرون نهاديم، با وجود آنکه مسجد کبود تبريز به همت گوهر شناسان در حال بازسازي است، اما کاملا نبود فضايي مناسب در اطراف چنين بناي کم نظيري را حس کرديم. انتظار مي‌رود مسئوليني که با نگاهي متفاوت به خود بنا مي‌نگرند به نماي بيروني اين اثر ارزشمند و چشم‌انداز خارجي آن نيز توجه کنند. بي‌گمان، فراهم آوردن محيطي آرام و شايستة معماري اصيلِ مسجد كبود، كمترين كاري است كه مي‌توان براي اين بناي كهن انجام داد.
لطفا منتظر باشید ...
