استان فارس با بيش از 228 چشم انداز و آثار تاريخي يکي از استانهاي ديدني کشور است وجود جاذبه هاي طبيعي مانند آب و هواي مطلوب ، غار هاي طبيعي ، تنوع ناهمواري ها ، وجود مناطق ييلاقي و قشلاقي ، درياچه ها ، رودخانه ها ، چشمه ها ي آب معدني ، نواحي جنگلي ، پارک هاي حفاظت شده ، حيات وحش و زيبايي پوشش گياهي اين استان از جمله پديده هايي محسوب مي شوند که مي توانند در جذب گردشگران و مسافران به استان موثر باشند که خود مي تواند به توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي استان کمک نمايد . مناظر و چشم اندازها علاوه بر جاذبه هاي طبيعي ، آثار بازمانده از ايران پيش از اسلام که جزء ميراث جهاني محسوب مي شوند از چنان جاذبه هايي برخوردارند که گردشگران خارجي را از نقاط مختلف دنيا به سوي خود جلب مي نمايند . بنابراين حفظ و نگهداري ، جاذبه هاي طبيعي و ميراث هاي فرهنگي و تاريخي استان که پاره اي از آن جزء ميراث هاي فرهنگي جهاني به شمار مي رود بسيار ضروري است .
جاذبه هاي گردشگري استان فارس
سرزمين فارس مهد تمدن و فرهنگ ايران ، هم در قبل و بعد از اسلام ، بوده است و همواره اهميت و اعتبار فراوان داشته است . اين خطه نخستين مرکز بسط و گسترش تمدن و فرهنگ پارسي به نقاط مختلف جهان بوده است ، چنان که طرح منشور حقوق بشر براي نخستين بار توسط پارسيان ( کورش هخامنشي ) نوشته شد . در طلاع فجر اسلام نيز سلمان فارسي ( که گويند از حوالي کازرون برخاسته بود ) از نخستين ياوران حضرت محمد ( ص) و به آن حضرت ايمان آورد . بعد از اسلام بزرگاني چون شيخ روزبهان ، ابن مقفع ، باباکوهي ، ملاصدرا ، سيبويه و عبدالله خفيف در اين ديار پرورده شدند و کلام گهربار و مسرور کننده حافظ و سعدي از آسمان همين سرزمين به سراسر عالم طنين انداز شد . زبان فارسي که مردم ايران به آن تکلم مي کنند و در ادبيات جهان نيز جايگاه مهمي دارد از همين سرزمين برخاسته و گسترش يافته است . آثار و ابنيه هاي کهني مانند نخت جمشيد ، پاسارگاد ، نقش رستم ، شهر استخر ، تخت ابونصر ، بيشاپور ، غار شاپور ، کاخ و آتشکده اردشير ، قلعه ضحاک ، مجموعه زنديه و صدها اثر و اماکن بازمانده از دوره هاي مختلف تاريخي جلوه خاصي به اين استان داده و جهان گردان را از نقاط مختلف دنيا به سوي خود مي کشد . علاوه بر اين از نظر مذهبي و زيارتي نيز استان فارس جاذبه هاي خاص خود را دارد . اماکن متبرکه اي مانند مرقد حضرت احمد بن موسي (ع) و حضرت سيد علاءالدين حسين (ع) و سيد مير محمد (ع) و نيز مساجد تاريخي چون مسجد جامع عتيق ( که توسط عمروليث صفاري ساخته شده ) و مسجد نو که اتابکان فارسي ساخته اند و مسجد وکيل که توسط کريم خان زند ساخته شد ، زائران بسياري را از ساير استان ها و حتي برخي کشورهاي مسلمان به خود جذب مي نمايد . با توجه به مطالب ذکر شده ، استان فارس از توان قابل توجهي جهت گردشگري برخوردار است و چنانچه مسئولان امر به برنامه ريزي صحيح و توجه خاص به معيارهاي اسلامي و اتخاذ تدابير مختلف ، گردش گري فارس را مورد توجه قرار دهند کمک بزرگي به اقتصاد کشور خواهد بود .
جاذبه هاي فرهنگي و تاريخي
پاسارگاد :
کورش بنيان گذار سلسه ي هخامنشي در سال 546 ( ق . م ) پايتخت جديد خود را در 130 کيلومتري شمال شيراز کنوني به نام پاسارگاد بنا نهاد . از پاسارگاد جز مقبره کورش ، که اکنون در سه کيلومتر غرب جاده شيراز - اصفهان واقع شده است ، اثري باقي نيست . از حفاري هاي به عمل آمده چنين بر مي آيد که در بناي پاسارگاد ترکيبي از معماري هاي آناتولي و بين النهرين و ايران به طور ماهرانه به يکديگر تلفيق شده است . محلي را که آمگاه کورش درآن واقع شده است مشهد مرغاب مي نامند .
نقش رستم :
نقش رستم در شش کيلومتري شمال غرب تخت جمشيد واقع شده است و در آن نقش هاي مختلفي ، از دوران پيش از هخامنشي تا دوران اسلامي ، در دامنه کوه مشاهده مي شود .
شهر استخر :
خرابه هاي شهر استخر در هفت کيلومتري شمال تخت جمشيد واقع شده است . آتشکده آناهيد در اين شهر بوده است .
کاخ و آتشکده اردشير :
نخستين بناي طاق دار سبک ايراني است که از دوران ساساني به جا مانده و در فيروز آباد قرار دارد .
بيشاپور و غار شاپور :
اين شهر که بقاياي آن امروزه در نزديکي کازرون ، کنار رودخانه شاپور ، قرار دارد . داراي نقش هايي از شاپور ساساني است که تسلط وي را بر والريانوس ، امپراتور روم ، نشان مي دهد .
تخت ابونصر :
در شش کيلومتري شيراز واقع شده و داراي آثاري از دوره اشکانيان و ساسانيان مي باشد . اکنون ويرانه هاي آن باقي است .
قلعه ضحاک در فسا :
اين قلعه در مجاورت ويرانه هاي ماقبل از تاريخ ساخته شده است و مربوط به عهد ساساني است . در کتيبه هاي هخامنشي ، نام فسا پسله يا پيشي بوده که نشان دهنده تاريخ باستاني اين شهر است .
مجموعه زند :
اين مجموعه عبارت است از ارگ کريم خان زند ، بازار وکيل ، حمام وکيل ، آب انبار وکيل ، مسجد وکيل ، باغ نظر يا موزه پارس که به عمارت کلاه فرنگي معروف است .
ارگ کريم خان :
بناي افراشته ارگ کريم خان نظر هر تازه واردي را به خود جلب مي کند . چهار برج و باروي نسبتا بلند ، با ديوارهاي ستبر ختنه ي کريم خان زند را در بر گرفته اند . بخش داخلي ارگ با اتاق ها و ايوانهاي نقاشي شده ، نيز آبنما ها و باغچه ها از زيبايي و ظرافت ويژه اي برخوردار است.
بازار وکيل :
اين بازار که در ايران کم نظير مي باشد توسط کريم خان زند در امتداد و مجاور مسجد ، حمام و آب انبار وکيل ساخته شده است . بازار وکِل در گذشته همواره قلب اقتصاد شهر بوده و امروزه نيز يکي از مراکز بزرگ اقتصادي شيراز مي باشد .
مسجد وکيل :
مسجد وکيل از مساجد دو ايوان است که ايوان شمالي آن به طاق مرواريد معروف است . در طرفين ايوان چندين رواق با سقف هاي عرقچين به رواق هاي ممتد ، اضلاع غربي و شرقي متصل مي شوند .
مساجد و زيارتگاه هاي استان فارس :
مسجد جامع عتيق :
بناي اوليه و قديم مسجد جامع عتيق توسط عمروليث صفاري در 281 ( هـ . ق ) گذاشته شد . زلزله هاي مکرر و مخرب شيراز بناي اوليه را تقريبا از ميان برد ، تجديد بناي اين مسجد در زمان صفويه انجام گرفت .
مسجد شهدا :
اين مسجد به وسيله اتابکان ساخته شده است ، و يکي از مساجد قديمي ايران محسوب مي گردد . مسجد شهدا ، مانند مسجد عتيق ، تاکنون دو بار بر اثر زلزله ويران شده است .
مسجد نصير الملک :
از ساختارهاي دوران قاجاريه ( 1305 هـ . ق ) است . سر در ورودي ، راهروها ، طاق ها ، کتيبه ها ، مقرنس ها ، ديوارها ، ، جرزها و خلاصه گوشه به گوشه ي بنا از کاشي کاري هاي متنوع و نفژسي پوشيده شده است که دلالت بر سليقه و استعداد هنرمندان کاشي کار گذشته ايران دارد . ستون هاي سنگي شبستانهاي مسجد از جلوه و شکوه ويژه اي برخوردار است . استان فارس از ديدگاه زيارتي نيز بقاع متبرکه ي منحصر به فردي را به خود اختصاص داده است که مهمترين آنها عبارتند از :
آستان مقدس احمدي (ع) ( شاهچراغ ) :
اين آستان مرقد مطهر حضرت سيد مير احمد برادر حضرت امام رضا (ع) است . آن حضرت در زمان خلافت مامون عباسي به هنگام عزيمت به طوس درگذر از شيراز به دست عوامل حکومت به دست عوامل حکومت به درجه شهادت رسيد . قبر حضرت بعدها در زمان امير عضدالدوله ي ديلمي ، کشف و بقعه اي بر آن بنا شد و در قرون گذشته نيز مرتبا مرمت گرديده است .
حرم حضرت سيد مير محمد (ع) :
بقعه ي مطهر حضرت سيد مير محمد (ع) برادر حضرت سيد مير احمد (ع) شاه چراغ در دويست متري شرق بقعه ي شاه چراغ واقع است .
حرم حضرت سيد علاء الدين حسين (ع) :
از ديگر بقاع متبرکه و مقدس شيراز آستانه سيد علاءالدين حسين (ع) واقع در خيابان آستانه است . حضرت ميرعلاءالدين حسين (ع) در اواخر قرن دوم هجري هنگامي که براي ديدار برادر خود امام رضا (ع) از راه شيراز عازم طوس بود در شهر شيراز شهيد شد . بناي بقعه در اوايل دوره صفويه ساخته شده است .
حرم حضرت علي بن حمزه (ع) :
بقعه ي حضرت مير علي حمزه (ع) برادر حضرت سيد مير احمد (ع) شاه چراغ در خيابان حافظ جنب شمالي پل اصفهان واقع است . از ديگر آثار ديدني شيراز که زيارتگاه ادب دوستان و اهل دل است آرامگاه دو شاعر گرانمايه ي ايران و جهان مصلح الدين سعدي و خواجه شمس الدين محمد حافظ است . از ديگر اماکن مورد علاقه گردش گران ايراني و خارجي باغ هاي زيباي شيراز مي باشد ، که معروف ترين اين باغها عبارتند از :
باغ ارم :
باغ ارم که يکي ازباغ هاي بي نظير ايران است به علت سرونازهاي زيبايش شهرت يافته و امروزه به نام باغ ارم يا باغ گياه شناسي معروف است.
باغ دلگشا :
اين باغ در شرق شيراز و تقريبا نزديک به آرامگاه سعدي بنا شده و به سبب نارنجستان زيبا و بزرگ و آب نماهاي ديدني اش شهرت يافته است .
باغ عفيف آباد :
اين باغ بزرگ و زيبا در انتهاي خيابان عفيف آباد بنا شده است . از سبک معماري آن بر مي آيد که مربوط به دوره قاجاريه باشد ، و باغ عفيف آباد در حال حاضر موزه اسلحه شناسي ايران است . از ديگر باغهاي ديدني شيراز مي توان باغ گلشن در غرب ، باغ خليلي در شمال غربي و باغ تخت را در شمال شهر نام برد . يکي ديگر از بناهاي شيراز که توجه هر تازه واردي را که از جاده اصفهان - شيراز به شهر در آيد ، به خود جلب مي کند دروازه قرآن است . اين دروازه که در شهرهاي ايران کم نظير است بنايي است ساده و در عين حال زيبا که در آن قرآني نگهداري مي شود و به همين علت دروازه قرآن ناميده شده است . انديشه احداث اين دروازه گويا مبتني بر اين سنت اسلامي است که به موجب آن مستحب است فرد مسلمان هنگام عزيمت به سفر يا بازگشت از سفر ، از زير قرآن عبور کند . يکي از ويژگي هاي مهم استان فارس وجود مکان هاي مذهبي در آن است که علاوه بر مسجد و حسينيه ها تعداد 835 بقعه را نيز شامل مي شود ، که حدود 135 مورد آن داراي امکانات جهت جذب و پذيرايي زائران مي باشد .
مدرسه خان :
اين مدرسه از بناهاي قديمي شيراز است و جزئي از حوزه ي علميه شيراز مي باشد که طلاب علوم ديني در آن درس مي خوانند . در يکي از حجره هاي اين مدرسه ملاصدراي شيرازي درس مي خوانده و اکنون به حجره ملاصدرا معروف است . مدرسه خان داراي کاشي کاري هاي زيبايي مي باشد که مورد توجه بازديد کنندگاه قرار مي گيرد .
نقش رجب :
4 نقش برجسته بازمانده از دوره ي ساساني درون شکاف صخره اي در نقش رجب نزديک تخت جمشيد به چشم مي خورد . که يکي از آن شاپور اول شاه ساساني را که سوار بر اسب جنگي خويش نشسته است ، نشان مي دهد