لطفا منتظر باشید ...
نشانه هاى خون قاعدگى و شرايط تحقق آن
سيد محمد مسعود معصومي خون حيض به طور غالب داراى صفات زير است:(1)
1- سرخ يا سرخ مايل به سياهى 2- غليظ 3- گرم 4- بيرون آمدن با فشار و كمى سوزش.(2) شرايط خون قاعدگى (شرايط تحقّق حيض)
خونى كه زن مى بيند به فتواى بعضى از فقها با هفت شرط خون حيض است كه اگر يكى از هفت شرط را نداشته باشد، خون حيض نيست ؛ ولى بعضى از فقها كمتر از هفت شرط قائل شدهاند كه در زير شرطهاى مورد اتّفاق و اختلاف را بيان مىداريم: شرايط مورد اتّفاق در خون قاعدگى
.1 بلوغ
خونى كه دختر مى بيند، در صورتى خون حيض است كه بالغ باشد. اما خونى كه پيش از رسيدن به حدّ بلوغ مى بيند (اگرچه صفات و علايم خونِ حيض را نيز داشته باشد) حيض نيست.(3) مسأله: منظور از نُه سال، تمام شدن نُه سال و وارد شدن به ده سالگى است، نه داخل شدن به نه سالگى(4) .2 خون ديدن پيش از سنّ يائسگى
خونى كه زن بعد از پايان يائسگى مىبيند، حيض نخواهد بود، و استحاضه مىباشد.(5) چند نكته
* معناى يائسه: يائسه از يأس؛ به معنى نااميدى است و زنِ يائسه از خون ديدن و آوردن فرزند نااميد است. * زمان پايان حيض و شروع يائسگى: خونى كه زن پس از گذشتن شصت سالِ قمرى مىبيند به اتّفاقِ همه فقها حيض نيست، اگرچه شرايط و صفات حيض را هم دارا باشد. و خونى كه قبل از تمام شدنِ پنجاه سال قمرى مىبيند اگر شرايط و علايم حيض را دارا باشد به اتّفاقِ همه فقها حيض است؛ و اما حكم خونهايى كه پس از تمام شدن پنجاه سال قمرى تا شصت سال مىبيند: 1 - زنهاى سيّده، بعد از تمام شدن شصت سال (قمرى) يائسه مىشوند؛ يعنى خونِ حيض نمىبينند و زنهايى كه سيّده نيستند، بعد از تمام شدنِ پنجاه سال (قمرى) يائسه مىشوند، و اين نظر حضرت امام (ره) و حضرت آيهالله اراكى(ره) و حضرت آيهالله گلپايگانى(ره) و حضرت آيهالله فاضل لنكرانى است. 2 - زنهايى كه سيّده نيستند بعد از تمام شدن پنجاه سال يائسه مىشوند و زنهاى سيّده بعد از تمام شدن پنجاه سال تا تمام شدن شصت سال چنانچه با نشانههاى حيض يا در روزهاى عادتِ خود خون ببينند بنابراحتياط واجب بين تروك حائض و اعمال مستحاضه جمع نمايند. (احتياط كنند) و اين نظر حضرت آيهالله خوئى(ره) مىباشد. 3 - زنهاى سيّده و غير سيّده مطلقاً در سن شصت سالگى يائسه مىشوند و احتياط مستحب آن است كه زنهايى كه قرشيّه نيستند بعد از تمام شدنِ پنجاه سال تا تمام شدنِ شصت سال چنانچه خون را طورى ببينند كه اگر پيش از پنجاه سال مىديدند قطعاً حكم حيض را داشت ميان كارهاى مستحاضه و تروك حائض جمع نمايند و اين نظر حضرت آيهالله سيستانى است. 4 - زنان سيّده و غير سيّده هر دو بعد از تمام شدن پنجاه سال يائسه مىشوند، يعنى اگر خونى ببينند خونِ حيض نيست، مگر زنانى كه از قبيله «قريش» محسوب مىشوند كه آنها بعد از تمام شدن شصت سال يائسه مىشوند و اين نظر حضرت آيهالله مكارم است.(6) مسأله: شصت سال قمرى معادل 58 سال شمسى و 77 روز و 12 ساعت مىشود. و پنجاه سال قمرى معادل 48 سال شمسى و 179 روز مىباشد.(7) مسأله: زنى كه شك دارد يائسه است يا نه خود را يائسه به حساب نياورد.(8) .3 از سه روز كمتر نباشد
چنانچه خونى كمتر از سه روز ديده شود، اگر چه «يك ساعت» كم باشد حيض نيست ولى لازم نيست از اوّل روز ببيند، بلكه اگر روز اوّل، از وسطِ روز شروع شود و تا وسطِ روز چهارم خون ديدنِ او ادامه يابد كافى است. و آيا معيار سه «روز» است، يا سه «شبانهروز»، (كه اگر سه روز و دوشب ببيند كافى نباشد.)؟ بعضى از فقها سه شبانه روز معتبر دانستهاند مانند حضرت آيهالله زنجانى و بقيه سه روز و دو شب را كافى مىدانند.(9) .4 از ده روز بيشتر نباشد
اگر زنى بيشتر از ده روز خون ببيند به مقدار عادتش حيض، و بقيه استحاضه است.(10) .5 استمرار آمدنِ خون در هر سه روز
ديدنِ خون بايد در سه روز استمرار داشته باشد؛ ولى لازم نيست در تمام سه روز، خون بيرون بيايد، بلكه وجود خون در فرج كافى است، و چنانچه در ميان سه روز مختصرى پاك شود و مدّت پاك شدن به قدرى كم باشد كه بگويند در تمام سه روز در فرج خون بوده به فتواى بيشتر فقهاباز هم حيض است. و به فتواى حضرت آيهالله گلپايگانى(ره) بنابراحتياط لازم بايد بين تروك حائض و اعمال مستحاضه جمع كند.(11) شرايط مورد اختلاف در خونِ قاعدگى
.1 توالى (پياپى آمدن خون در سه روزِ اوّل)
زنى كه سه روز پشت سرهم خون ببيند، به فتواى همه فقها حائض و احكام حيض بر او جارى است؛ اما اگر در ضمنِ ده روز، سه روز خون ببيند و صفات و علايم حيض را داشته باشد، منتها پشت سر هم نيايد، مثلاً: روزِ اوّل و پنجم و هشتم را خون ببيند، مشهور فقها حيض نمىدانند؛ زيرا توالى (پشت سر هم بودن) را شرط مىدانند ولى حضرت آيهالله گلپايگانى(ره) فرمودهاند: بنا بر احتياط لازم، در روزهايى كه خون مىبيند، بايد جمع كند ميان كارهاى مستحاضه و تروك حائض و در روزهايى كه خون نمىبيند هم كارهايى را كه بر حائض حرام است، ترك كند و هم عبادتهاى خود را به جا آورد.(12) چند نكته
اوّل: مراد از توالى، (به فتواى كسانى كه توالى را شرط دانستهاند) در سه روزِ اوّل است واگر در روزهاى بعد توالى نباشد ضررى، به حكم نمىرساند.(13) دوم: در اينكه حيض از سه روز كمتر نيست گفته شد كه بعضى از فقها سه شبانه روز و بيشتر فقها سه روز را معيار قرار دادهاند؛ بنابراين، اگر زنى از طلوع فجر حيضش شروع شود و تا غروب آفتابِ روز سوم ادامه يابد به فتواى بيشتر فقها كافى است با اين كه سه روز و دوشب شده است ولى به فتواى كسانى كه سه شبانه روز را معيار قراردادهاند كافى نيست.(14) سوم: به فتواى بيشتر فقها كه سه روز را معيار قرار دادهاند نه سه شبانه روز را، لزوم خون ديدن در شب دوم و سوم به خاطر شرط بودن مسأله استمرار است.(15) چهارم: به فتواى بيشتر فقها كه سه روز را معيار قرار دادهاند نه سه شبانه روز را، اگر ابتداى بيرون آمدنِ خون، اوّل شب و يا به صورت تلفيق باشد، هر سه شب حيض محسوب مىشود.(16) .2 ميان دو حيض حدّاقل ده روز فاصله بيفتد
ميان دو حيض بايد حدّاقل ده روز فاصله بيفتد (اقلّ طُهر ده روز است)؛ بنابراين اگر از حيضِ اوّل، ده روز نگذشته باشد، خونى كه ديده مىشود، حيض نيست؛ و اما اختلاف در اين است كه اگر به طور مثال: سه روز پشت سر هم خون ببيند و قطع شود (و چند روز پاك باشد) و سپس سه روز يا بيشتر خون ببيند، و مجموعِ دو خون با پاكى وسط از ده روز تجاوز نكند كه با اينكه هر دو خون، حيض است چگونه پاكى وسطِ دو حيض كمتر از ده روز است، بدين جهت بعضى از فقها مانند حضرت آيهالله گلپايگانى(ره) و حضرت آيهالله سيستانى و حضرت آيهالله مكارم فرمودهاند: جايز است اقلّ طُهر و پاكى، كمتر از ده روز باشد در صورتى كه اين پاكى ميان يك حيض واقع شود. و نسبت به چند روز پاكى وسط مىفرمايند: بنابر احتياطِ واجب بايد احتياط نموده و بين كارهاى شخص طاهر و زنِ حائض را جمع كند (يعنى نماز بخواند و روزه بگيرد و محرّماتِ بر حائض را انجام ندهد)؛ اما بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آيهالله خوئى (ره) و حضرت آيهالله اراكى(ره) و حضرت آيهالله فاضل فرمودهاند: ايام پاكىِ وسط، جز حيض است.(17) يادسپارى
هرگاه فاصله حداقلّ ده روز بين دو حيض را خون استحاضه ببيند، مانند اين است كه خون نديده و پاك است؛ يعنى دو طرف، محكوم به حيض و وسط محكوم به استحاضه است.(18) * يك بار ديگر شرايط فراهم آمدن خون قاعدگى را مرور مىكنيم. شرايطِ تحقّقِ حيض
شرايط مورد اتفاق
1- بلوغ 2- خون ديدن پيش از سن يائسگى 3- از سه روز كمتر نباشد. 4- از ده روز بيشتر نباشد. 5- استمرار آمدن خون در هر سه روز شرايط مورد اختلاف
.1 توالى (پياپى آمدنِ خون در سه روزِ اوّل) .2 ميان دو حيض، حداقلّ ده روز فاصله بيفتد 1- رجوع به اين صفات، در مورد شك است (دربعضى موارد) وگرنه خونى كه يقين به حيض بودن آن پيدا شده، محكوم به حيض است، اگر چه داراى اين صفات هم نباشد. تحريرالوسيله، ج1، فصل فى غسل الحيض. 2- توضيح المسائل مراجع، مسأله 434. 3- العروه الوثقى، ج 1، فصل فى الحيض. 4- همان. 5- همان. 6- همان؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 435. 7- جامع المسائل، آيهالله فاضل، ج 1، ص62، سؤال 179. 8- العروه الوثقى، ج 1، فصل فى الحيض. 9- همان، مسأله 6؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 444. 10- العروه الوثقى، ج 1،فىالحيض، مسأله 6. 11- همان؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 442. 12- العروهالوثقى، ج 1، فى الحيض، مسأله 6؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 442. 13- العروهالوثقى، ج 1، فى الحيض، مسأله 6. 14- توضيح المسائل مراجع، مسأله 440. 15- العروه الوثقى، ج1، فى الحيض، مسأله 6. 16- العروه الوثقى، ج1، فى الحيض، مسأله 6. 17- همان، مسأله 7 و 18؛ مهذّب الأحكام، ج3، ص 157. 18- العروهالوثقى، ج 1، فصل فى حكم تجاوز الدم عن العشره. سيد مسعود معصومي / احکام روابط زن ومرد
