نخستین مراحل ورود اسلام به هند نسخه متنی

پس از تميم، حكم بن عوانه كلبي به امارت سند دست يافت. بلاذري مي‏نويسد: در اين زمان همه اهل هند، جز اهل قَصّه (كَسّه) كافر شده‏بودند و ديگر، مسلمانان را مكاني نمانده‏بود كه بدانجا پناه برند. حكم كلبي بناچار در وراي درياچه [?]در سرحد هند شهري براي مسلمانان بساخت و آن را «محفوظه» نام نهاد (همو، 431 ـ 430؛ نيز يعقوبي، 2/285). گويا اين اولين شهر اسلامي است كه در ديار هند ساخته شد. دومين شهر اسلامي نيز در ايام امارت همين حكم، به دست عمروبن محمد بن قاسم ثقفي ـ فرمانده سپاه حكم كه بعدا والي سند شد ـ ساخته و به «منصوره» 29 موسوم گرديد. اين شهر بعدها تختگاه عاملان خليفه در سند شد (بلاذري، 431؛ قس: يعقوبي، البلدان، 8).

آخرين عامل اموي در سند، منصور بن جمهور كلبي بود كه از سال 126 ه·· . از جانب وليدبن يزيد (126 ـ 125) به اين مقام برگزيده شد (ابن كثير، 10/15؛ قس: يعقوبي، 2/316؛ و ابن خياط، 241). وي تا دو سال پس از سقوط امويان در برابر فرستادگان خليفه عباسي ابوالعباس سفاح (136 ـ 132) ايستادگي كرد. بنا بر گزارش بلاذري (ص 431) در آغاز كار دولت عباسي، ابومسلم خراساني، مُغَلَّس عبدي را بر سند گماشت. مغلّس از راه طخارستان وارد سند شد. منصور در برابر او ايستاد و او را كشت و سپاهش را پريشان ساخت. چون اين خبر به ابومسلم رسيد، موسي بن كعب تميمي را روانه سند كرد. موسي، سپاهيان منصور را هزيمت داد و امارت سند را بر عهده گرفت. وي شهر منصوره را بازسازي كرد و مسجد آن را وسعت داد و چند شهر ديگر را از هنديان بازستاند (نيزنك: ابن خياط، ص 271).

از سال 134، سال هزيمت عامل اموي در سند، تا سال 257، سال جلوس يعقوب ليث صفاري، 16 تن از جانب خلفاي عباسي به ولايتداري سند رسيدند (نك: زامباور، 16 ـ 415). سيادت عباسيان بر سند از سال 257 به بعد تقريبا برچيده شد و به دست حكومتهاي محلي و سلسله‏هاي مستقل و نيمه مستقل اسلامي افتاد. پيش از اين نيز به سبب پاره‏اي مشكلات سياسي از جمله تاخت و تاز خوارج، نفوذ اسماعيليان و حاكميت دو باره برخي شاهان محلي سلطه عباسيان بر سند چندان استوار نبود.

در نيمه دوم قرن سوم هجري، منطقه سند كه از طرف دولت مركزي به دست فراموشي سپرده شده‏بود، بين چند امير نشين تقسيم شده بود كه مقتدرترين آنان اميرنشين مولتان و منصوره بود(نك: آرنولد، ص 198؛ و مقاله، «سند» در دايرة المعارف الاسلامية، 12/257). مع الوصف، از قرن چهارم هجري با ظهور غزنويان در ايالت سند و سپس با حكومت غوريان (612 ـ 543)، سلاطين دهلي (962 ـ 602) و خصوصا بابريان (1275 ـ 932) فصل تازه‏اي در تاريخ سياسي هند اسلامي گشوده شد.