وظايف دشوار بعضى از بانوان‏

سيد محمد مسعود معصومي

بعضى از بانوان، گرفتارى‏هايى دارند كه عموم بانوان ندارند، كه در زير نمونه‏اى از سؤالاتِ آنان را از مراجع تقليد نقل مى‏كنيم، تا هم كسانى كه گرفتارند با وظايفشان آشنا شوند و هم كسانى كه گرفتار نيستند براى رفع گرفتارى آنان دعا كنند و خداوند را بر اين نعمت سپاسگزار باشند.

سؤال: زنى است كه خودش به آداب و احكام دين و حجاب اسلامى مقيّد است؛ ولى همسرى دارد كه او را از داشتن حجاب جلوگيرى مى‏كند تا جايى كه مى‏گويد يا بايد اين عمل را انجام دهى و يا طلاقت مى‏دهم؟

جواب: اگر شوهر يكى از دو كار را واقعاً دنبال مى‏كند زن بايد طلاق گرفتن را انتخاب كند مگر طلاق مفاسد و مشكلاتى غير قابل تحمّل داشته باشد كه بايد به مقدار ضرورت اكتفا نمايد.(1)

سؤال: آيا مرد مى‏تواند و اختيار دارد كه همسر خود را مجبور به برداشتن چادر و رفع حجاب نمايد يا نه لطفاً حكم خدا را بيان فرماييد؟

جواب: چون بر زن حجاب واجب است بر مرد جايز نيست او را اجبار به بى‏حجابى و خلاف شرع بنمايد و بر زن هم واجب نيست اطاعتِ شوهر در معصيت خدا كند (لاطاعَه لِمَخْلُوقٍ فى‏ مَعْصِيَه الْخالِقِ).(2)

سؤال: زنى در خانه شوهر آزادى كافى در انجام واجبات ندارد، فقط شوهرش چند روزى از ماه مبارك را روزه مى‏گيرد و نماز مى‏خواند و بقيّه سال را بدون عذر نماز نمى‏خواند. وظيفه همسرش بعد از مراحل امر بمعروف و نهى از منكر و عدم تأثير چيست؟ آيا حقِ جدايى دارد؟

جواب: اگر جدايى اثرى در وى نداشته باشد، وجهى براى آن نيست. مگر اين كه عدم آن، تأثير سؤ تربيتى روى بچّه‏ها داشته باشد.(3)

سؤال: منزل مسكونى من غصبى است و شوهرم اجازه بيرون رفتن براى اداى نماز نمى‏دهد تكليف من چيست؟

جواب: در اين مورد تحصيلِ اذن از شوهر لازم نيست و بايد هر چند شوهر نهى كند در مكان مباح نماز بخواند و ماندن و تصرّف در مكان غصبى به‏هر نحو حرام است و شوهر نمى‏تواند زن را الزام به توقّف در خانه غصبى بنمايد.(4)

سؤال: وظيفه شرعى فرزندِ تحت تكفّلِ پدرى كه رعايت موازين شرعيّه را درباره كسب و درآمد حلال نمى‏كند چيست؟ با فرض اين‏كه امر و نهى تأثير ندارد؟

جواب: اگر خمس نمى‏دهد، بايد فرزند خمس آنچه را استفاده مى‏كند بپردازد. و اگر كسب او حرام است، فرزند نمى‏تواند در آن خانه و زندگى بماند.(5)

سؤال: از آن‏جا كه در خانواده‏اى زندگى مى‏كنم كه از مال حلال مخلوط به حرام زندگى‏مان مى‏چرخد و سرپرست خانواده هم، نمى‏خواهد مال حلال مخلوط به حرام را جدا كند و خمس هم نمى‏دهد ومن هم هيچ‏كارى نمى‏توانم بكنم؛ تكليف پولى كه مى‏گيرم و لباس‏هاى مورد استفاده و اشيا و غذاهايى كه مى‏خورم و مكان نمازم چيست؟

جواب: اگر يقين داريد اموالى كه تحت تصرّف شما قرار مى‏گيرد از مال حرام است يا با مال حرام تهيّه شده، تصرّف جايز نيست مگر آن كه با اجازه حاكم شرع، مال حرام يا مقدار خمسِ مال را جدا كنيد.(6)

سؤال: شخصى با اطّلاع به اين‏كه پدرش خمسِ مال خود را نمى‏پردازد و تا به حال نپرداخته است، آيا با وجود اين‏كه داراى ثروت و درآمد كافى است مى‏تواند از آن پول جهت تأمين مايحتاج خود بگيرد؟ مثلاً خريد خانه، ازدواج، خرج روزمرّه، خرج تحصيلى؟ حكم كسى كه تا به حال از اين پول استفاده مى‏كرده و نمى‏داند چه مقدار استفاده كرده چيست؟ و در صورتى كه خودش هيچ درآمدى نداشته باشد چطور؟

جواب: اگر يقين دارد كه در آنچه تصرّف كرده يا مى‏كند خمس هست بايد به حاكم شرع مراجعه و استجازه كند.(7)

سؤال: اين‏جانب همسر شهيد بوده و با دختر چهار ساله‏ام تنها زندگى مى‏كنم ولى كسب و كار پدرم از راه حرام است و از طرف ديگر دختر من علاقه شديدى هم نسبت به مادرم دارد بفرماييد آيا ما به منزل آنها برويم و پاى سفره آنها بنشينيم يا نه؟ و آيا آن غذا براى ما حرام است يا فقط براى شخصى كه از راه حرام پول در مى‏آورد حرام مى‏باشد؟

جواب: اگر يقين داريد غذا و چيزهاى ديگرى كه مورد تصرّف و استفاده شما واقع مى‏شود با پول حرام تهيّه شده تصرّف جايز نيست، ولى اگر يقين نداريد تصرّفات مانع ندارد ان‏شأالله موفق باشيد.(8)

1- صراط النجاه، ج 1، ص 322، سؤال 875 و ج 2، ص 371، سؤال 1136، مطابق با فتواى حضرت آيه الله خوئى‏1 و آيه الله تبريزى.

2- مجمع المسائل حضرت آيه الله گلپايگانى‏1، ج 2، ص 203، سؤال 534.

3- جامع المسائل حضرت آيه‏الله فاضل، ج 1، ص 488، سؤال 1744.

4- مجمع المسائل، ج 2، ص 205، سؤال 535 مطابق با فتواى حضرت آيه الله گلپايگانى‏1.

5- جامع المسائل حضرت آيه‏الله فاضل، ج 1، ص 639، سؤال 2240 مطابق با فتواى حضرت آيه الله فاضل لنكرانى.

6- استفتاآت امام، ج 1، ص 414، سؤال 209.

7- همان، سؤال 210.

8- استفتاآت امام، ج 2، ص 512، سؤال 24.

سيد مسعود معصومي / احکام روابط زن ومرد