حوزه علميه دزفول

بدنبال معرفي تعدادي از مدارس و حوزه‏هاي علميه شهرستانها در اين شماره به معرفي مدرسه علميه آيه‏الله قاضي شهرستان دزفول پرداخته‏ايم. اين مقاله برگرفته از گفتگو با دو تن از فضلاي آن شهرستان و پاسخ كتبي مدير محترم آن مدرسه به سؤالات پيام حوزه مي‏باشد.

شماره 3

لطفا در مورد تاريخچه و سوابق مدارس علميه دزفول در گذشته و مؤسسين آن توضيح دهيد.

متأسفانه از گذشته دور اطلاع دقيقي در دست نيست، امّا آنچه وجودش از سابق مسلّم است محلي است به نام اتاق شيخان يا اتاق شيخ ، كه مرحوم شيخ انصاري 1 در آنجا تدريس مي‏كرده و طلاب را پرورش مي‏داده است الآن هم اين مركز وجود دارد و نوادگان شيخ در آنجا مشغول تدريس هستند.

ديگر مدرسه آية‏الله معزّي است. اين مدرسه قديمي را مرحوم حاج شيخ محمّد رضا معزي تأسيس كرده است. او در زمان رضاخان و در بحران براندازي حوزه‏ها با حكمت و دورانديشي خود، حوزه دزفول را حفظ كرد. بعد از ايشان حاج شيخ محمّدعلي معزّي صاحب تجديد الدوارس آن را ادامه داد و هم‏اكنون يكي از شاگردان حاج محمّدعلي معزّي مشغول تدريس و پرورش طلاب هستند.

ديگر مدرسه آية‏الله نبوي است كه يكي از مراجع تقليد ايران و منشاء بركات زيادي در احياي فقه جواهري بوده و دهها مجتهد را در درس خارج خود پرورش داده‏اند. اين مدرسه وسيعتر از مدرسه آية‏الله معزّي است.

تأسيس مدرسه علميه آية‏الله قاضي

پس از انقلاب مرحوم آية‏الله قاضي امام جمعه دزفول به منظور رفع ركود حوزه و ايجاد رونق بيشتر به فكر تأسيس مدرسه‏اي افتادند و علي‏رغم كمبود امكانات با همكاري مردم خيّر و مساعدت بعضي بزرگان، مدرسه‏اي بنا كردند. اين مدرسه چهارده حجره دارد و در سال 62 فعاليت خود را آغاز كرد و هم‏اكنون به عنوان حوزه علميه دزفول مطرح است و با حوزه علميه مركز هماهنگ مي‏باشد.

مدتي بعد تعداد دوازده حجره ديگر به مدرسه افزوده شد و در حال حاضر بيست حجره مخصوص برادران و شش حجره به خواهران اختصاص دارد.

در اين مدرسه از مقدمات تا سطوح عالي تدريس مي‏شود. حدود نود طلبه از آقايان و چهل نفر از خواهران به تحصيل اشتغال دارند و ان شاءالله از سال آينده درس خارج هم

شماره 4

داير خواهد شد و اساتيد اين مدرسه از بزرگان و همچنين فضلايي هستند كه در همين حوزه تحصيل كرده‏اند.

علاوه بر طلاب حاضر حدود پنجاه تن از فضلايي كه درسهايي مقدماتي خود را در دزفول گذرانده‏اند جهت سيراب شدن از سرچشمه فياض علم و اجتهاد، در سالهاي گذشته راهي قم شده‏اند كه معمولاً در ايام تبليغ به شهرستان دزفول مراجعت مي‏كنند.

نظام آموزشي و كيفيت تعليم و تعلّم در آن حوزه را بيان بفرماييد.

حوزه علميه دزفول براساس برنامه مديريت حوزه قم كارش را شروع كرده و دروس معمول حوزه را تدريس مي‏كند و مطابق برنامه‏هاي حوزه قم پيش مي‏رود، البته گاهي با كمبود استاد مواجه مي‏شود؛ مثلاً در مباحث فلسفي كه به دروس عمومي افزوده شده است با كمبود استاد روبرو است.

حوزه علميه مكتب الزهراء

حوزه علميه خواهران نيز از بدو تأسيس با استقبال فراوان خواهران روبرو شد و علاوه بر تعداد زيادي كه طلبه رسمي هستند و از مقدمات تا كفايه به تحصيل مشغولند، عده‏اي از خواهران نيز به صورت متفرقه به دروس حوزوي مشغول شده‏اند و خوشبختانه چون دزفول شهري مذهبي است و در ايام محرم و صفر در مساجد و منازل، مجالس عزاداري برقرار است، از وجود اين خواهران در جلسات زنانه استفاده مي‏شود. علاوه برآن در آموزش و پرورش و جمعيت زنان و بسيج خواهران نيز خواهران طلبه فعالند.

برنامه فرهنگي، تبليغي و ارشادي در آن منطقه چگونه است و حوزه در آنها چه نقشي دارد؟

يكي از برنامه‏هاي مهم و مستمر، جلسات قرائت قرآن در سطوح مختلف اعم از مدارس و دانشگاه است. اين جلسات مورد توجه طلاب حوزه قرار دارد و توسط آنان اداره مي‏شود و در ضمن اين جلسات، عقايد و تفسير و اخلاق بيان مي‏گردد.

همچنين اين آقايان امام جماعت ادارات، نهادها و... را نيز برعهده دارند و مجالس وعظ و عزاداري را در ايام تبليغي اداره مي‏كنند. خوشبختانه دزفول از جهت نيروهاي مبلغ در ايام محرم و صفر تأمين است.

علاوه بر اينها، كارهاي متفرقه ديگري هم طلاب آنجا به عهده دارند؛ مثلاً، طرح تابستاني براي دانش‏آموزان ابتدايي و راهنمايي؛ هم‏اكنون در برنامه‏هاي تبليغي شهركهاي اطراف دزفول از طلاب استفاده مي‏شود و در اردوهايي كه مراكز و نهادهاي انقلابي برگزار مي‏كنند يا اردوهاي آموزشي تربيتي، خلاصه در تمام كارهاي فرهنگي و آموزشي شهر نقش دارند.

در اين مدرسه چه امكاناتي براي اساتيد و فضلا فراهم شده است؟

در مدرسه آية‏الله قاضي دو دستگاه منزل براي اساتيد در نظر گرفته شده كه متأسفانه كم است، در عين حال اقداماتي براي واگذاري زمين توسط زمين شهري به طلاب متأهّل صورت گرفته است.

مدرسه از نظر مالي چگونه تأمين مي‏شود؟

علاوه بر وجوه شرعي، چند سالي است كه از سوي مديريت حوزه قم مبالغي براي

اداره مدرسه فرستاده مي‏شود كه چندان كافي نيست.

در عين حال طرحي اقتصادي براي تأمين هزينه‏هاي حوزه در حال اجراء است كه عمده سهام آن متعلّق به حوزه است. اين طرح هنوز ثمر نداده است، اگر ثمره بدهد مي‏تواند حوزه را تأمين كند، در اين طرح يك مرغداري و گاوداري در نظر گرفته شده و مقداري زمينهاي كشاورزي نيز در اختيار طرح است.

نظر شما در باره اشراف مديريت و شوراي عالي بر حوزه‏هاي شهرستانها چيست و چه پيشنهادي در اين مورد داريد؟

مديريت و اشراف عالي حوزه علميه قم بر حوزه‏هاي شهرستانها بسيار خوب و ضروري است ولي لازم است بزرگواراني كه در رأس امور قرار دارند فقه را به بلنداي نظام بنگرند و چشم‏انداز رسالت حوزه را از مسائل فردي و فرعي وسيعتر قرار دهند و به مسائل جهاني و نياز دنياي اسلام به فقه پوياي تشيع نگاه كنند. در گذشته اين كمبود وجود داشته و اميدواريم كه در مديريت جديد و ساختار فعلي، اين موضوع مورد توجه قرار گيرد.

اصولاً تمامي گروهها و سازمانهاي فكري و فرهنگي و نظامي با مخاطبان خود و علاقه‏مندانشان از طريق مجله، نشريه، راديو، تلويزيون حرف مي‏زنند و آنان را تغذيه مي‏نمايند، و شايد سهل التناول‏تر از همه اينها راديو باشد كه مردم در حال كار و تلاشِ روزانه قادر به شنيدن آن هستند و از آنجا كه حوزه مقدسه قم امروز رسالت تغذيه فكري دنياي اسلام را به دوش دارد بايد كانال فعال راديويي و كانال نيمه‏وقت تلويزيوني در اختيار داشته باشد و براي همه زنان و مردان عاشق معارف الهي و حتي مردم شاغل كه علاقه‏مندند دروس حوزوي را در جنب امور زندگيشان فرا بگيرند، به روي آنها بايد باب معرفت باز باشد. و با راه‏اندازي «صدا و سيماي حوزه» تمامي برنامه‏هاي درسي حوزه در سطوح مختلف از ادبيات تا دروس خارج و دروس عمومي تاريخ، تفسير، كلام، عقايد در مقاطع مختلف پخش شود. وقتي ما در خانه‏داري به حوزه شهرستان مراجعه مي‏كند و علاقه‏مند است با گوش دادن به نوار، دروس حوزه را فرا گيرد، وقتي درجه‏دار نيروي هوايي مراجعه و اظهار علاقه مي‏كند كه خارج از وقت اداري، استاد خصوصي به او درس بدهد، بايد ام‏القراي دنياي اسلام (قم) در باره جوابگويي به اين تمايلات تصميم بگيرد.

مسؤوليت حوزه‏ها در قبال نظام اسلامي چيست؟

مسؤوليت حوزه‏ها در قبال نظام اسلامي، تغذيه فكري و تأمين طرحهاي ناب اسلامي براي حكومت است. اگر حوزه‏ها منسجم و با برنامه‏ريزي به پيش بروند بايد مواد خام همه بخشنامه‏هاي دولت را كه هيأت وزيران تصويب مي‏كند يا مجلس ابلاغ مي‏كند را حوزه‏ها در اختيار آنها بگذارند. آيا در عمق كلام ائمه اطهار و «قال الصادق» و «قال الباقر» اساس حكومت صالحان در شؤون مختلفش موجود نيست؟ چرا كارشناس اقتصادي كه تحصيل كرده غرب است بخشنامه اقتصادي ما را تدوين كند، آيا اين رسالت حوزه‏ها نيست؟ چرا حوزه مقدس قم از فضلا و مجتهدان در جهت خط دادن به سيستم حكومتي و محتواي نظام اسلامي استفاده نمي‏كند؟ چرا حوزه‏ها كه عمق مفاهيم بلند فرهنگ ناب محمّدي 9 را در آيات و روايات اهل‏بيت لمس كرده‏اند، براي تربيت انسانها و نسل انقلابي امروز در كنار مسؤولان مملكتي براي ارائه برنامه جايگاهي ندارند؟

اين حوزه در ايام دفاع مقدس توفيق چه خدماتي را داشته است؟

در طول هشت سال دفاع مقدس به دليل نزديك بودن جبهه‏هاي جنگ با شهر دزفول و اصرار رژيم بعث بر اشغال دزفول، همه جوانان شهر و از جمله طلاب اداي وظيفه كردند به طوري كه در همه ماموريتهاي لشكر هفتم ولي‏عصر (عج) طلاب جوان دوشادوش گردانهاي عملياتي در منطقه حاضر بوده‏اند و دهها تن از اميدهاي علمي و عملي حوزه از سربازان امام عصر (عج) در مأموريتهاي مختلف به فيض عظماي شهادت نايل آمدند، فقط در يك عمليات كربلاي چهار بيش از ده تن از طلاب جوان اين شهرستان شهيد و مفقود شدند. البته فرماندهان سپاه اسلام اعتراف داشتند حضور طلاب در جبهه‏ها و گردانهاي عملياتي، تأثيري قابل توجه در تقويت روحيه رزمندگان و پيروزي آنها داشته است.

نظر شما در باره كارهاي اقتصادي توسط حوزه‏ها به منظور رفع نيازهاي مالي چيست؟

به نظر مي‏رسد حوزه بايد پشتوانه اقتصادي قوي و مستقلي داشته باشد تا در اجراي برنامه‏هاي آموزشي و تربيتي طلاب با كمبود مواجه نباشد، تكيه حوزه‏ها به شهريه مراجع و سهم امام 7 كافي نيست بخصوص حوزه‏هاي شهرستانها كه از امكانات كمتري برخوردارند. به اين جهت پيشنهاد مي‏شود هر حوزه شهرستان چند

هكتار زمين زراعي يا چند دستگاه ماشين‏آلات سنگين به عنوان پشتوانه اقتصادي داشته باشند تا اگر به طرح توسعه حوزه و فضاي آموزشي يا ساير موارد نياز دارند، بتوانند با قوّت و دست‏باز به اهدافشان نايل آيند.

چه انتظاراتي از شوراي عالي و مديريت حوزه علميه قم داريد؟

از شوراي عالي و مديريت انتظار داريم كه: اوّلاً طرحهايي را به اجرا درآورند كه در حوزه‏هاي شهرستانها مسائل آموزشي و غناي علمي و مسائل رفاهي طلاب فراهم شود تا از تمركز طلاب در حوزه علميه قم جلوگيري شود. ما معتقديم شوراي‏عالي بايد فضلاي قم را جهت نورافشاني علمي و اخلاقي به سوي حوزه‏هاي شهرستانها گسيل دارد تا فقر فرهنگي مردم تقليل يابد.

ثانيا : موضوعي كه حوزه‏هاي شهرستانها را بشدت تهديد مي‏كند فقدان اساتيد اخلاق است؛ ما معتقديم تمام هويت يك طلبه تهذيب نفس و كسب ملكات فاضله در كنار درس و بحث است. اگر طلبه از جهت علمي خوب پيشرفت كند ولي از تهذيب نفس و اخلاق و خودسازي و سبقت در تعبّد الهي بدور باشد، خطر اين طلبه براي دنياي اسلام بيش از منفعت اوست و لذا يا از طريق «صداي حوزه» و «سيماي حوزه» يا ارسال اساتيد مبرز اخلاق و لو در حدّ چند جلسه در طول سال تحصيلي اين نقيصه مرتفع گردد.

انتظار ديگر: توجه بيشتر به وضعيت برگزاري و تصحيح اوراق امتحاني حوزه‏هاي شهرستانهاست، زيرا در اين مورد اعتراض زيادي مي‏شود.

اگر حوزه‏هاي شهرستانها از لحاظ استاد تقويت شود و همان استاد امتحان بگيرد و اوراق امتحاني تصحيح كند، مشكلات كم مي‏شود.

حوزه علميه دزفول در حال حاضر با چه مشكلاتي روبرو است؟

در مسائل جاري در وهله اوّل مشكل كمبود استاد در سطح عالي داريم. مشكل ديگر كمبود جاست، چون فقط يك مدرسه است، و بيست حجره كفاف طلاب موجود را نمي‏كند، چه برسد به اينكه هر سال عده‏اي را هم گزينش كنند. نتيجه اين مي‏شود كه طلاب بعد از خواندن شرح لمعه غالبا به قم مي‏روند در حالي كه بايد اينها را همين جا حفظ كرد، چون يك طلبه كه به قم مي‏رود در واقع يك مسجد و يك محلّه خالي مي‏شود.

در خاتمه توفيق و سعادت دارين را براي همه دست‏اندركاران دلسوز مباني اخلاقي و علمي، فرهنگي از ايزدمنان خواستاريم.