يكي از اهداف پيام حوزه معرفي مراكز علمي، فرهنگي و پژوهشي حوزه علميه است. نوشتار زير چكيدهاي است از گفتگوي پيام حوزه با چند تن از دست اندركاران و مسؤول مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي حجةالاسلام آقاي فقيهي كه در ضمن آن با فعاليتهاي گذشته و برنامهها، اهداف و آرمانهاي اين مركز آشنا ميشويد.پيام حوزه: تشكيلات مركز تحقيقات از چه زماني پايهگذاري شد و در آغاز در چه زمينههايي فعاليت ميكرد؟مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي در سال 62 با فعاليتهاي پژوهشي تاريخ و سيره اهلبيت :، معجم بحار الانوار و پاسخ به سؤالات مذهبي پيريزي شد.پيام حوزه: فعاليتهاي اوليه در چند مرحله گسترش يافت؟شروع كار با پاسخ به سؤالات بود، سپس معجم بحار بدان افزوده شد. اين وضعيت تا سال 65 ادامه داشت. بعد از آن مركز با توجه به وضعيت موجود قم، حوزه علميه و كشور، هدفهاي ديگري را در كنار اهداف گذشته در نظر گرفت و به سوي پايهگذاري تشكيلاتي جديد حركت كرد و واحدهاي احياي آثار، ترجمه و روابط بينالملل، فرهنگ قرآن، واحد خدماتي، تحقيقاتي و كتابخانه در طول سالهاي 65 تا 67 به واحدهاي مركز افزوده شد و واحدهاي ويرايش، نشر و مجله آينه پژوهش نيز در سالهاي بعد به مجموعه ملحق شد. فعاليتهاي عمده مركز تحقيقات به همين منوال و در زمينه خدمات پژوهشي تا سال 1373 ادامه يافت. البته در همين سالها نيز اين مجموعهها گسترش مييافت.از سال 1373 اهداف بزرگتري براي مركز در نظر گرفته شد و متناسب با اين اهداف چارت تشكيلاتي و اساسنامهاي تهيه شد كه اينك مراحل نهايي تصويب را ميگذراند. در اين طرح، مركز به عنوان يك پژوهشگاه و مركب از پژوهشكدههاي متعددي خواهد بود و هر پژوهشكده حداقل سه گروه پژوهشي خواهد داشت.پيام حوزه: محورهاي كلي اهداف مركز تحقيقات ـ به طور مشخص ـ چيست؟بررسي نيازها و اولويتهاي تحقيقاتي حوزه علميه، پاسخگويي به نيازهاي فكري و علمي حوزه علميه و محققان كشور، فراهم آوردن منابع و مراجع و امكانات اطلاع رساني براي طلاب و فضلاي محقق، شناسايي و جمعآوري شبهاتي كه بر اصول و مباني اسلام وارد ميشود و ارائه پاسخهاي مناسب به آن، معرفي اسلام به عنوان مكتبي كه براي همه عصرها و نسلهاست، بررسي و نشر انديشه سياسي اسلام براي نظامهاي ديگر و گسترش روشهاي تحقيق در حوزههاي علميه.در حال حاضر مجموعه نيروهاي مركز در بخشهاي تحقيقاتي و خدمات تحقيقاتي 350 نفر است.شماره 5
معاونت پژوهشي
پيام حوزه: در معاونت پژوهشي چند كتابخانه وجود دارد و «خانه مطبوعات» چگونه فعاليت ميكند و چقدر موفقيت داشته است؟دفتر داراي هفت كتابخانه است، امّا آنچه مركز برآن اشراف دارد سه كتابخانه است:الف) كتابخانه عمومي و اماني؛ كه قديمترين كتابخانه ماست؛ اين كتابخانه از سالهاي 46 ـ 47 فعال بوده است؛ب ) كتابخانه تحقيقات كه از سال 65 تأسيس شد و اكنون حدود هشت هزار جلد كتاب دارد.ج ) يكي ديگر از كتابخانههاي ما، كتابخانه مرجع است. اين كتابخانه به صورت قفسه باز است و از سال 72 افتتاح شده و حدود شش هزار جلد كتاب دارد.خانه مطبوعات از بركت تحولات دفتر در سال 73 شكل گرفت و آرشيوي است از مطبوعات جاري و با اهميت كشور كه در آنجا مطالب بصورت مسلسل تنظيم شده است.پيام حوزه: چند دوره آموزشي در معاونت پژوهشي برگزار شده است؟دورههاي آموزشي نمايهسازي، تندخواني، ترجمه، مرجع و منبع شناسي و اصول مديريت و كلاسهاي تبيين ساختار اصطلاح نامه.
آينه پژوهش
پيام حوزه: فعاليت عمده مجله آينه پژوهش در چه زمينههايي بوده و اساسا در تأسيس اين مجله چه اهدافي را دنبال كردهايد؟با توجه به اينكه در گذشته مجلهاي كه به معرفي و نقد و بررسي آثار اسلامي و حوزهاي بپردازد وجود نداشت، پس از فراز و نشيبهايي، ابتدا در بخشي از مجله حوزه به اين كار پرداختيم و سپس به پيشنهاد مسؤول وقت مركز تحقيقات، مجله آينه پژوهش را طراحي و اولين شماره آن را در اسفند 68 منتشر كرديم. بخشي از مجله به مقالات اختصاص يافت و مفصلترين بخش را نقد و معرفي كتاب تشكيل ميدهد. اين بخش به طور عمده به آثار تازه نشر يافته ميپردازد، البته گاهي نيز كتابهاي قديمي كه قابل بررسي و نيازمند بحث و گفتگو باشد مورد توجه قرار ميگيرد. بخش ديگري از مجله را به معرفي مراكز فرهنگي و پژوهشي جهان اسلام و گفتگو با محققاني كه داراي تجربه و آثار ارزشمند هستند اختصاص داديم. تلاش ما اين است تا آنجا كه امكانات و صفحات مجله اجازه ميدهد آنچه در حوزه فرهنگ اسلامي در طي دو ماه منتشر شده، در حد ساختار و محتواي اجمالي كتاب معرفي شود. كتابشناسيهاي موضوعي هم هست كه هر اندازه كه به ما برسد و پيشنهاد كنيم در اين بخش منتشر ميشود. بخش ديگر اخبار پژوهشي است.پيام حوزه: استقبال از مجله آينه پژوهش چگونه است؟با آينه پژوهش دوگونه برخورد شده است: برخورد مخالفتآميز و استقبال و تأييد، به لحاظ آنكه آينه پژوهش جهتگيري اصليش، نقد كتاب بوده، لذا از سوي بعضيها با عكسالعملهايي روبرو بود به خاطر اينكه نقد كتاب هنوز در حوزه و غير حوزه تلقي به نقصانگويي ميشود. ولي بنظر ما نقد تكميل يك اثر است. امّا علت استقبال آن است كه علاوه بر نثر فارسي سليس و روان آن جاي اين مجله در حوزه خالي بود.
نقد و نظر
پيام حوزه: اهداف و زمينههاي فعاليت مجله نقد و نظر چه بوده است؟آنچه حوزه امروز بايد به آن بپردازد پاسخگويي به مسائل جديد و سؤالاتي است كه در مورد اسلام حتي در باره اصل دين و ديانت مطرح ميشود. نقد و نظر به طور عام توجهش به همين مسأله است.شماره اوّل مجله خيلي محدود و در حدود پانصد نسخه منتشر شد و در اختيار افراد خاصي قرار گرفت. شماره دوم نشر عمومي يافت و خيليها از آن اطلاع يافتند.
واحد سيره
پيام حوزه: در مورد سابقه فعاليت واحد سيره و چگونگي واگذاري اين كار به مركز توضيح دهيد.مؤسس اصلي و مبدأ فكر تاريخ و سيره اهل بيت : جناب آقاي هاشمي رفسنجاني بودند. آن طوري كه ايشان نقل فرمودند از سال 47 ، 48 با جمعي از دوستانشان در آن دوران خفقان قبل از انقلاب شروع به كار كردند. حاصل تلاش اين گروه پيش از انقلاب حدود 148 دفتر است. كه در اختيار واحد تاريخ و سيره است.اين كار در سال 63 ـ 64 به دفتر تبليغات اسلامي واگذار شد. در آن زمان طرح داراي پانزده سرعنوان كلي و 124 زيرمجموعه و موضوع جزئي بود. در سال 65 واحد تاريخ و سيره توسعه پيدا كرد و از آن زمان با حضور بعضي از بزرگان و صاحبنظران 124 عنوان جزئي تبديل به 1800 عنوان شد. مطالعه كتابها و فيشبرداري نظم خاصي گرفت و سعي شد كتابهايي مطالعه شود كه الاقدم فالاقدم هستند هر كتابي كه قديمتر بود براي كار ما ارزش بيشتري داشت هم اكنون كتابهاي قرن پنجم و ششم را در برنامه داريم.اهداف اين واحد ايجاد بانك اطلاعات اهلبيت : ، تدوين زندگينامه و سيره عملي هر يك از ائمه، تدوين دائرة المعارف اهلبيت : ، جمعآوري نظريات، شبهات و اشكالات در باره اهلبيت : و در كنار آن توضيحات و پاسخهاي مربوط است.اخيرا متن كتب را نيز وارد كامپيوتر ميكنيم كه تا به حال متن 35 كتاب به صورت تصحيح شده وارد برنامه شده است.پيام حوزه: تا به حال چه تعداد كتاب بررسي شده و چه تعداد فيش تهيه شده و مورد تأييد گروه محققان شما قرار گرفته است؟تاكنون نزديك به 1500 جلد كتاب مربوط به صدر اسلام تا سده پنجم هجري را شناسايي كردهايم كه 1150 جلد آن انتخاب شده و در حدود يك ميليون فيش استخراج شده كه نزديك به دويست هزار عدد آن در جلسات به تصويب رسيده و در حدود 150 هزار فيش وارد كامپيوتر شده است. اين كار توسط گروه محققان اين مركز كه 25 نفر هستند انجام گرفته است.
واحد معجم بحار
پيام حوزه: هدف مركز تحقيقات از انجام دادن كار عظيم معجم لفظي بحارالانوار چه بوده است؟منظور از اين كار تسهيل دسترسي مبلّغان و محققان به روايات موردنظر و صرفهجويي در وقت آنان بوده است. فايده ديگر آن، اين است كه با جمعآوري روايات مشابه در كنار هم، مشكل مرسل بودن بعضي روايات و نيز ضعف سند برخي ديگر حل ميشود. علاوه بر اينها براي فهم روايات وقتي لغات و واژههاي مشابه در روايات متعدد كنار هم قرار ميگيرد دايره مفهومي كلمات روشن ميشود.براي تسهيل دسترسي به مطلب موردنظر، كار در چهار قسمت متمركز گرديد:1) آيات؛ 2) اشعار؛ 3) أعلام؛ 4) روايات. در مرحله اوّل اينها از همديگر تفكيك و سپس بر طبق الفبا براساس ماده هر كلمه تنظيم گرديد و آنگاه كليه عناوين اعراب گذاري شد و براساس هيأتهايي كه متداول است و چينش خاصي كه در معجم ملاحظه كردهايد، به نظم نهايي رسيد و به حروفچيني و چاپ فرستاده شد. البته در هر يك از اين مراحل، بخش كنترل، كارهاي انجام شده را كنترل ميكرد.پيام حوزه: با توجه به طول نسبي مدت اين كار، چه عواملي باعث كندي انتشار معجم شد؟معجم نگاري با اين سبك و با اين خصوصيت سابقهاي نداشت از اين جهت تحقيقات و بررسيها، و كارهاي مقدماتي آن يك سال طول كشيد. چندين بار پيشنويسي شد و فيش نوشته شد. اعرابگذاري عبارات نيز كار مشكلي بود و امكانات ما محدود بود و اين كار گسترده طبيعتا وقت زيادي را ميگرفت از اين گذشته كار حروفچيني و چاپ و صفحهبندي نيز امكانات ديگري ميخواست و ما از اين نظر با مشكل روبرو بوديم. علاوه براينها وقت زيادي نيز صرف بررسي امكان كامپيوتري كردن برنامه معجم كرديم. همكاران براي اينكه كار را كامپيوتري كنند تلاش بسيار زيادي كردند ليكن قسمتهاي زيادي از نيازهاي جدي را كامپيوتر جواب نداد. در سال 70 ، جلسات متعددي با مركز تحقيقات كامپيوتري داشتيم ليكن در نهايت ديديم آنچه اين مركز قادر به انجام آن هست مستلزم صرف نظر كردن از مزيتهاي زيادي از جمله اعرابگذاري، شروع از صيغه ماضي و ختم به جوامد و... است .پيام حوزه: مزيتها و محاسن اين معجم چيست؟كار خيلي مهمي كه در اين معجم انجام داديم اين است كه اكثر موارد خطاي موجود در بحار كنوني را سعي كرديم با مراجعه به اصل منابع، تصحيح كنيم. ويژگي ديگر اين معجم اين است كه گرچه در اصل، منحصر به روايات است امّا سعي شده است كليه مطالبي كه از معصوم نقل شده است يا حداقل انتساب به معصومين دارد نقل شود.ترتيب دقيق اين معجم براساس علم صرف و نحو است كه مخصوصا براي محققان حوزههاي علميه مأنوستر است. هر جملهاي كه انتخاب شده نشاني كامل آن داده شده است. جملات مشابه يكجا جمع و به ذكر يك جمله و ارائه آدرسهاي جملات مكرر اكتفا شده است. در آخر كتاب، فهرست الفبايي هيأتها آورده شده و اين نكته براي كساني كه نميتوانند ماده يك كلمه را به دست بياورند يا مشكل و يا ترديد دارند خيلي كارساز است. علاوه براينها در فهرست الفبايي هم آدرسها ذكر و تعداد تكرار اين كلمات در كتاب نيز تذكر داده شده است. افزون براينها فهرست تطبيقي چاپهاي مختلف بحار تنظيم گرديده و فهرست ماده كلمات و تعداد هيئات اين مواد و آدرس آن نيز تهيه شده است.
واحد احياء التراث
پيام حوزه: تا به حال چه كتب و آثاري را منتشر كردهايد و اكنون چه كارهايي در دست تحقيق است؟1) اولين كار تحقيقي در سال 1367 تصحيح و تحقيق مختلف الشيعه علامه بود، اين كتاب مجمع آراي مختلف شيعه، و يكي از منابع آراي فقهايي است كه كتابهايشان در دست نيست. تا به حال چهار جلد از اين كتاب منتشر شده و تحقيق بقيه مجلدات هم تمام شده است.2 ) غاية المراد؛ اين اثر، در واقع تحقيق و تصحيح سه كتاب است: تصحيح متن ارشاد، متن غاية المراد كه از شهيد اوّل است و حاشيه شهيد ثاني بر ارشاد همراه اين كتاب چاپ شده است.3 ) عوائد مرحوم مولي احمد نراقي كه ان شاء الله امسال عرضه خواهد شد.4 ) تفسير اَصفي؛ اين كتاب تأليف مرحوم مولي محسن فيض است كه تفسيري است بسيار موجز، و روايي و در حقيقت منتخب خود مؤلف از تفسير صافي است. به اضافه اينكه در بعضي موارد اظهارنظرها و روايات جديد را به آن افزوده است. اين كتاب در دو جلد منتشر ميشود.امّا كارهايي كه در دست تحقيق است از اين قرار است:1 ) مجموعه رسائل منتشر نشده شهيد ثاني.2 ) فوائد القواعد شهيد.3 ) مقاصد عليّه و فوائد مليّه شهيد.4 ) الاسرار الخفيّة مرحوم علاّمه كه به دنبال بازديد رئيس مجلس از اين مركز و پيشنهاد همكاري متقابل بين كتابخانه مجلس و اين مركز، اين كتاب كه تنها دو نسخه آن در ايران وجود دارد، و يكي از آن در كتابخانه مجلس است، در دستور كار اين واحد قرار گرفت.
واحد ترجمه
پيام حوزه: اين واحد تا به حال چند كتاب را ترجمه كرده است و چند مترجم با شما همكاري ميكنند؟با توفيقات خداوند متعال و در نتيجه تلاش علمي برادران واحد ترجمه، تاكنون موفق به ترجمه كتب زير شدهايم كه بعضي منتشر شده، بعضي ديگر آخرين مراحل چاپ و انتشار را ميگذارند و بعضي نيز در دست ويرايش و يا حروفچيني است.در زمينه فلسفه و كلام: 1) براهين اثبات وجود خدا (از انگليسي)؛ 2) فلسفه كانت (از عربي)؛ 3) فلسفه دين (از انگليسي)؛ 4) تفكر ديني در قرن بيستم (از انگليسي)؛ 5) راهنماي سرگشتگان (از انگليسي)؛ 6) الحاد و از خود بيگانگي (از انگليسي).در زمينه تاريخ و علوم اجتماعي: 1) دين در خاورميانه (از انگليسي)؛ 2) اسلام در آفريقاي استوايي (از انگليسي)؛ 3) شيعه در هند (از انگليسي) 2 جلد؛ 4) اسلام و جامعه معاصر (از انگليسي)؛ 5) بيمه در سيستم اقتصادي اسلام (از انگليسي)؛ 6) وقايع تاريخ اسلام چهار جلد (از عربي).در زمينه حقوق: 1) سيستمهاي حقوقي كشورهاي اسلامي (فعلاً 2 جلد از انگليسي)؛ 2) تحول در سيستم حقوقي اسلام (از انگليسي)؛ 3) سيستم عدالت كيفري اسلام (از انگليسي)؛ 4) فلسفه حقوق اسلام (از انگليسي)؛ 5) تأثير دين بر حقوق بينالملل (از انگليسي)؛ 6) تدليس در حقوق اسلام و انگلستان (از انگليسي)؛ 7) اهداف شريعت (از عربي).مجموع برادران عضو واحد ترجمه بيش از بيست نفراند كه همگي آنان از طلاب فاضل بوده و ضمن آشنايي با زبانهاي عربي و انگليسي از تحصيلات دانشگاهي نيز برخوردارند. ولي به دلايل مختلف همگي همكاري دائمي و فعال با اين واحد ندارند.
واحد كلام جديد
پيام حوزه: تشكيل واحد كلام جديد براساس چه ضرورتهايي بوده است؟ما حوزه را طبيب فكري جامعه ميدانيم؛ لذا حوزه بايد جامعه و فضاي فكري را آسيب شناسي كند و داروي مناسبي هم براي آن تهيه كند.مقام معظم رهبري هم فرمودهاند: «امروزه شبهات فراواني در ذهنيات و جامعه بشري هست كه حوزههاي علميه بايد هم اين شبهات را بدانند و هم راه مقابله با آنها را». لذا سال گذشته تصميم گرفته شد واحد كلام پايهگذاري شود. در واحد كلام يك شوراي علمي هست. در اين شورا طرحهاي رسيده بررسي و طرحهايي كه تصويب شود با محقق آن قرارداد بسته ميشود و هر هفته يك بار كنفرانسي در واحد كلام برگزار ميشود و از متفكران و افرادي كه در زمينه مسائل جديد كلامي مطلعند دعوت ميشود. تا به حال حدود بيست طرح پذيرفته و تأييد شده است كه گروهي مشغول كار هستند، و كتب مباني فلسفه مسيحي، معجزه از ديدگاه متفكران غربي، مسائل شرع از ديدگاه متفكران غربي و اسلامي، معاد در عهد عتيق و ترجمه سه جلد كتاب فلسفي زير چاپ است.فعاليت ديگري كه در دست انجام است، دايرة المعارف متكلمان اسلامي است در اين طرح قرار است آرا و عقايد و زندگي متكلمان از صدر اسلام تاكنون تنظيم شود.
واحد تدوين انديشه سياسي
پيام حوزه: ضرورت تشكيل و اهداف واحد جديد الاحداث تدوين انديشه سياسي چيست؟ و تاكنون چه مقدار موفق شدهايد به آن اهداف جامه عمل بپوشانيد؟بعد از تشكيل حكومت اسلامي در ايران و برپايي يك حكومت ديني برپايه احكام اسلام بخصوص انديشه ولايت فقيه، ضرورت معرفي اسلام به عنوان دين حكومتي ضرورت يافت، لذا حوزه بايد براي تدوين مباني و اصول انديشه سياسي اسلام اقدام كند. همچنان كه هر حكومتي كه داراي انديشه سياسي و جهانبيني بوده مباني و اصول خود را تدوين كرده است.زمينههاي اوليه اين كار پس از تشكيل دانشكده باقرالعلوم 7 و تأسيس گرايشهاي انديشه سياسي، فلسفه سياسي، تاريخ اسلام و سياست داخلي بوجود آمد و تحقيقات در فصلنامه آن دانشكده درج شد و مقدمات كار اين واحد فراهم شد و از بهمن ماه سال گذشته گروه تدوين انديشه سياسي اسلام آغاز به كار كرد.در شروع كار به سراغ كتابهاي فقهاي شيعه بخصوص از دوره صفويه به بعد كه به و مشحون از مسائل، مباني و انديشههاي سياسي بود، رفت از جمله روضة الانوار محقق سبزواري؛ تحفة الملوك و ميزان الملوك مرحوم كشفي كه در دوره قاجاريه تأليف شده است و احياي آنها را در اولويت قرار داد.طرح ديگر اين واحد طرح تدوين انديشه سياسي شيعه در دوره صفويه است.يكي از كارهاي مقدماتي در اين زمينه، مشخص ساختن روش تدوين انديشه سياسي است لذا گروهي براي تدوين روش انديشه سياسي مأمور شدهاند و طرحي تهيه شده به نام «فلسفه علوم سياسي اسلام» كه به منظور نقد و بررسي به اساتيد فن واگذار شده و نظرياتشان إن شاء الله جمعآوري خواهد شد.سومين طرح اين واحد بررسي روند تجدّد گرايي در ايران است.پيام حوزه: آيا مركز از امكانات و نيروهاي لازم براي اين كار برخوردار استيا طرحها و برنامههايي كه ذكر كرديد صرفا ايدهآل شماست؟يكي از بزرگترين مشكلات اين است كه نيازمند نيروهايي هستيم كه حداقل يك دوره متناوب خارج خوانده باشند. و همچنين با كتب و منابع سياسي هم آشنايي داشته باشند و نيز مقدماتي را در اين زمينه گذرانده باشند و بتوانند با يك ديدگاه ديني وارد قضيه بشوند نه با ديدگاه غربي.
معاونت مطالعاتي
پيام حوزه: خدمات مطالعاتي در چه زماني آغاز به كار كرده است؟از سال 1367 يكي از بخشهاي عمده مركز، واحد خدمات تحقيقاتي بود كه در آن زمان از چند قسمت تشكيل شده بود. در سال 1372 تحت عنوان معاونت مطالعاتي و نظام اطلاع رساني تحت يك مجموعه قرار گرفت و اساسش آن بود كه اطلاعات متون و منابع به صورت صحيح و استاندارد، طبقهبندي و ذخيرهسازي بشود و اطلاعات از يك مركز واحد به محققان، مراكز و ساير استفادهكنندگان رسانده شود و نيازهاي كامپيوتري و خدمات ماشيني مركز در يك جا برآورده شود.پيام حوزه: هماكنون اين معاونت از چند قسمت تشكيل شده؛ و فعاليتهاي هر قسمت چيست؟معاونت مطالعاتي علاوه بر شوراي اداري و شوراي تحقيقاتي، از چهار مديريت مستقل تشكيل شده: مديريت تهيه و دريافت، مديريت ذخيره و بازيابي، مديريت خدمات آرشيوي و دادهپردازي، مديريت اشاعه و مبادله، در حقيقت تركيب مديريتها به گونهاي است كه اگر ما مجموعه اطلاع رساني را به صورت يك ورود و خروج در نظر بگيريم، كليه مطالب از طريق بخش تهيه و دريافت وارد مجموعه ميشود و از بخش اشاعه و مبادله خارج ميشود.مديريت تهيه و دريافت، هرگونه سند مكتوب اعم از كتاب، نشريه، بولتن، خبرنامه را كه مورد نياز كتابخانهها و خانه مطبوعات و واحدهاي مراكز تحقيقاتي است جمعآوري ميكند و به حوزههاي مربوط تحويل ميدهد. اين وحدت رويه به منظور جلوگيري از اتلاف وقت و دوباره كاريها است.مديريت ذخيرهسازي و بازيابي، قلب نظام اطلاع رساني است. و تمامي اطلاعات موجود در اين بخش ذخيره و طبقهبندي شده و به مديريت دادهپردازي تحويل ميشود.اين مديريت داراي چهار اداره است:الف ) نمايهسازي (فهرست نگاري)؛ب ) اصطلاح نامه علوم اسلامي؛ج ) كنترل و نظارت؛د ) شناسايي مراكز و شخصيتها.به اختصار به روش كار هر يك از اين ادارات اشاره ميشود.
نمايهسازي
يكي از شيوههاي معمول و رايج و مقبول در امر اطلاع رساني، استفاده از روش نمايهسازي است. در ابتدا به منظور كسب تجربه، نمايهسازي مطبوعات را پايهگذاري كرديم. اين كار را از اواخر سال 67 به دو صورت آغاز كرديم.نمايهسازي مجلات تخصصي را نيز آغاز كردهايم كه هماكنون هفتاد مجله مختلف نمايهسازي ميشود. و مدتي است كه به نمايهسازي كتاب پرداختهايم.اصطلاح نامه علوم اسلامي اداره ذخيره و بازسازي به تدوين كار جديد و مهم اصطلاح نامه علوم اسلامي پرداخته است.در بخش اصطلاح نامه در دو قسمت كار ميشود: عمومي و تخصصي. قسمت عمومي اصطلاح نامه، واژهها و اصطلاحات علمي، اعلام، سازمانها و... را يافته و با تعيين مترادفات، آن را در اختيار قسمت نمايه قرار ميدهد. اين بخش همزمان با نمايهسازي و رسما از سال 1371 شروع به كار كرد.در قسمت تخصصي به عنوان اولين كار، اصطلاح نامه علوم قرآن را به عنوان يك كار مبارك و اساسي و به دنبال آن كار اصطلاح نامه فلسفه را آغاز كرديم و اكنون به مباحث الهيات بالمعني الاخص مشغوليم. اصطلاح نامه اصول فقه را نيز در دستور كار داريم.
كنترل و نظارت
اين اداره متكفل بررسي و نظارت بر روند تهيه فيش تا مرحله نمايهسازي كامپيوتري است و آموزشهاي لازم را به نيروهاي مجموعه ميدهد، كه تاكنون 215 نفر آموزش ديدهاند.شناسايي مراكز و شخصيتهااز بدو تشكيل خدمات تحقيقاتي، احساس كرديم لازم است افراد و مراكز شناسايي شوند و از خدمات علمي و فرهنگي آنها آگاه شويم. و به اين وسيله بتوانيم بين مراكز و شخصيتها و محققان همكاري بوجود آوريم.شناسايي مراكز و شخصيتها را از قم شروع كرديم و تلاش كرديم حتيالمقدور محققان پاسخ سؤالات را با دست خط خودشان بنويسند.اينك اطلاعات مربوط به حدود پانصد نفر جمعآوري و طبقهبندي شده است. پس از قم به شناسايي شخصيتها و مراكز و كتابخانههاي مشهد، تهران، اصفهان، اردبيل و تبريز پرداختهايم.همچنين به شناسايي و جمعآوري زندگينامه حافظان و قاريان برجسته قرآن پرداختهايم و نيز زندگينامه تعدادي از شخصيتهاي اهل سنت را جمعآوري و آماده ميكنيم.
مديريت اشاعه و مبادله
جمعآوري كليه دستاوردهاي مركز و مبادلات نرمافزاي از طريق مديريت اشاعه و مبادله است. نرمافزارهايي كه ساير مراكز حوزوي انجام دادهاند توسط اين مديريت براي استفاده عموم طلاب تهيه ميگردد. سرويس دهي به دو طريق حضوري و غيرحضوري است. بولتن «تازههاي مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي» و نشريه «اطلاعرساني داخلي» نيز از فعاليتهاي اين مديريت است.علاوه براين دو، جزوههايي تحت عنوان «گزيده مطبوعات» از برنامههاي كامپيوتري و نمايه و... تهيه و تنظيم شده كه تاكنون 25 عنوان از اين گونه اطلاعات منتشر شده است.استقبال از بانك اطلاعات اين مديريت نيز بسيار خوب است.پيام حوزه: چه برنامههاي كامپيوتري در اين مركز تهيه شده است؟برنامههايي كه تا به حال در اين مركز توسط مديريت دادهپردازي آماده شده چهارده نرم افزا است؛ برنامه اهلبيت : كه شامل زندگينامه و تاريخ و سرگذشت ائمه در تمام جهات زندگيشان است كه نگارش 2 اين برنامه آماده شده و در حال عرضه است و حجم اين برنامه حدود 20 ميگ است.برنامه دوّم نمايه نگارش 3 است كه فقط آدرس مطالب روزنامهها و مجلات را در اختيار ميدهد. حجم اين برنامه حدود 50 ميگ است كه در حال افزايش است.برنامه بعدي «مطهر و رهبر» است كه شامل آثار مقام معظم رهبري و شهيد مطهري است. اين برنامه روي سه ديسكت ضبظ شده و به صورت رايگان اهدا ميشود. در برنامه رهبر متن پانزده كتاب و برنامه مطهر متن پانزده كتاب موجود است كه در حال تكميل آن هستيم.برنامه ديگر اصطلاح نامه علوم قرآن و فلسفه اسلامي است كه در آن اصطلاحات قرآني و فلسفي به شكل نظام يافته الفبايي و درختي در اختيار محققان قرار ميگيرد و اميدواريم در يك ديسكت بتوانيم آن را ارائه دهيم.برنامه ديگر، برنامه فرزانگان يعني شخصيتهاي اسلامي معاصر است كه شامل سرگذشت و زندگينامه علما و فضلا است.برنامه ديگر اشعار ائمه است؛ اشعاري كه يا خود ائمه گفتهاند و يا در كلام گهربارشان به آنها استناد كردهاند. اين برنامه آماده شده و احتمالاً روي دو ديسكت ارائه ميشود و اگر موفق شويم در آينده با ترجمه فارسي عرضه ميكنيم.برنامه ديگر؛ تصوير عشق است كه در مورد جبهه و تصاوير زنده از شهدا و جانبازان است. تصاويري از شهدا و زندگينامهها و وصيتنامههاي فرماندهان و افراد ويژه و سرداران جبهه. اين برنامه به زبان «باسكال» آماده شده و در آينده به صورت گرافيكي خاص و با استفاده از سيستم «WINDOZ» آماده خواهد شد.برنامه ديگر، تمثال است كه تصاوير بنيانگذار جمهوري اسلامي و مقام معظم رهبري به شكلهاي مختلفي نمايش داده ميشود.برنامه ديگر، برنامه فارسيساز است. اين برنامه صفحه كليد و صفحه نمايش را فارسي ميكند كه به صورت رايگان عرضه ميشود.برنامه ديگر، بلاغ است كه بنابر توصيه مركز آموزشهاي تخصصي تبليغ تهيه شده و شامل اسامي و آمار دانشجويان و اساتيد و مواد درسي آن مركز است.برنامه ديگر، آداب است كه شامل كليه آداب اسلامي مانند آداب سفر، آداب نماز خواندن است.
لطفا منتظر باشید ...
