شوراي مساجد صوفيان در نيجريه ، برسيستمي ساده استوار شده كه به نام «السمع و الطاعة » يعني: «فقط بشنو و اطاعت كن» مشهور است. شيوخ صوفي ادعا به برگزاري شورا درمساجد مي كنند، اما نه تنها اين موضوع به طور ثابت و دائم قابليت اجرايي نداشته ، بلكه دراكثر موارد ، عملي هم نبوده است. برخي از مردم عادي و كساني كه در صنف گروه هاي صوفي نيستند، معتقدند كه شيوخ مذكور خود رأي و ديكتاتورند. زنان و فرزندان ، درمساجد صوفيان نيجريه نقشي نداشته و فعاليت هاي مختلف مساجد مورداشاره تاكنون نتوانسته است حتي جنبش يا سازماني دررابطه با زنان و كودكان تأسيس كرده يا آنان را آموزش و تحت تعليم و تربيت قراردهد. مشابه همين رفتارها در رابطه با كودكان نيز انجام مي شود. به طوري كه ، كوشش هاي اندكي در رابطه با رشد و ترقي آنان درنيجريه انجام يافته است كه ازجمله آنها، مطالعه و تلاوت آيات قرآن كريم و تأكيدبرحفظ آن است. نكته ديگر در رابطه با كودكان، آن است كه ازنظر آموزشي نيز به طوركلي ، كاري درخصوص انان انجام نپذيرفته است، به طوري كه حتي به اندازه 5 درصد از ا دبيات و معارف اسلامي به آنان معرفي نمي شود. مساجد صوفي در نيجريه ، اغلب از «شيوخ» به عنوان «رهبر» ، «مقتدا» و «پيشوا» ياد مي كنند كه همانند فرشتگان و افراد شجاع و قهرمان همه چيز را مي دانند. آنان مادام كه زنده اند ، همواره به عنوان رئيس و اداره كننده مسجد مطرح اند. وقتي كه شخصي به عنوان «امام» تعيين مي شود ، تا پايان عمرش «امام» باقي مي ماند و هرگز تغييرنخواهدكرد. مساحد صوفيه درنيجريه ، هيچگاه با مباحث و گفت و گوهاي ايدئولوژيكي و عقيدتي درمسجد موافق نبوده ، بلكه با روش هايي سعي داشته اند تا جلوي طرح آنها را درسطوح زيربگيرند: 1- درسطوح داخلي و ميان هواداران ومريدان مساجد فوق الذكر. 2- با ساير سازمان هاي اسلامي و امامان مساجد ديگر. 3- با گروه ها و مذاهب غيراسلامي و بعضاَ سكولار كه به نوعي به دخالت «دين» در «سياست» اعتقادي ندارند. به طوركلي ، مي توان اذعان كرد كه مساجد نيجريه نتوانسته اند به طور واقعي ، وحدت شكلي و فكري را درميان پيروان خود بوجود آورند، شايد دليل عمده اين مسئله آن باشد كه سخنان ائمه مساجد به طورعمومي وكلي بيان شده ومقاصد موردنظر به صراحت درآن سخنان مطرح نمي شوند مساجد نيجريه ، در زمينه ارتباطات و نحوه برقراري رابطه با خارج از مسجد، دچار غفلت شده و آن را فراموش كرده اند و دير زماني است كه به پيروان خود اين امكان را نداده اند تا از فضاها و موقعيت هاي مختلف استفاده كنند. غالباَ درمساجد بسياري ، پيروان و مريدان نسبت به ائمه جماعات پاسخگواند. درحالي كه ائمه هيچگونه وظيفه اي براي پاسخگويي به مردم ندارند. امام از مأمومين و مريدانش همواره توقع دارد چه درمواقع سختي و مشقت و چه در زمان راحتي و آسايش از وي اطاعت و پشتيباني كنند. دربسياري از موارد، تربيت پيروان ومريدان مساجدبستگي به آموزش هاي تعصب آميزي دارد كه درآن مساجدكسب كرده اند. بدين ترتيب درمباحث و گفت و گوها، مريدان صرفاَ ازيكي از طرفين مباحثه حمايت و طرف ديگر را محكوم مي كنند. براساس آنچه گفته شد، افراد تحصيل كرده و پيروان فعال و باهوش، مساجدي را كه فعال نيستند رهاكرده و درنتيجه چنين ميوه رسيده اي سهم افراد ديگر مي شود و آنان جذب مساجد گروه هاي ديگر مي شوند و فقط افراد كم سواد يا بي سواد كه از توانايي كمي برخوردارند براي مساجد باقي مي مانند و لذا مساجد بزرگي مشاهده مي شوند كه پيروان اندكي دارند و در صورتي هم كه برخي از آنها پيروان زيادي داشته باشند ولي افراد انديشمند اندكي با آنان ارتباط دارند و درنتيجه چنانچه بخواهند درخصوص مسئله اي حياتي و اجتماعي تصميم بگيرند، نمي توانند به سرعت اعلام موضع كنند. اما صوفيان دراين كشور سابقه ديرينه دراين زمينه دارند وشيوخ اين طايفه با بيش از 100 سال سابقه درخشان و از زماني كه اين درتلاش بوده اند تا اسلام را در غرب آفريقا زنده نگه دارند. آنان در حدود 43 سال است كه فعاليت هاي تبليغي خود را آغاز و مساجدي را نيز به منظور تمركز دراقدامات تبليغي موردنظر خود تأسيس كردها ند، ليكن علي رغم كوشش هاي به عمل آمده ، مردم نيجريه استقبال چنداني از آئين مذكور به عمل نياورده اند. يكي از ويژگي هاي مساجد طريقت هاي صوفي درنيجريه، داشتن «زوايه» است كه ممكن است به مساجد مذكور متصل يا با فاصله اندكي از آن قرارگرفته باشند. «زوايه» مكاني است كه از آنجا شيخ به مريدان خود تعليم مي دهد. مساجد «انصارالدين» تنها مساجد قبيله اي درنيجريه اند كه غالباً به وقوع «يوروبا» كه اكثراَ درجنوب غربي نيجريه ساكنند، تعلق دارند. شيوخ وعلماي مساجد فوق الذكر اكثراَ محافظه كار و پيروسنت هاي قديمي اند. آنان داراي قوانين و مقررات مدون و نظام مندند كه درمساجد آنان ، لازم الاجراست. كليه مساجد نيجريه به روش هاي زير خدمات ارائه مي دهند: دعوت مردم براي گرايش به اسلام ، برگزاري مراسم عروسي و نامگذاري نوزادان ، افتتاح ساختمان جديد، برگزاري مراسم جشن تولد، كمك به اعضايي كه بازنشسته شده اند (افرادي كه درخدمت دولت بوده اند يا كارمند بخش خصوصي بوده باشند) ، برگزاري مراسم خاكسپاري اموات و مجالس ترحيم و سوم ، هفتم و چهلم و سالگرد يا هرگونه مراسم ديگري كه از سوي اعضاي مسجد پيشنهاد مي شود. براساس آنچه بيان شد، چگونگي فعاليت هاي مساجد درنيجريه و ائمه جماعات مطلوب نيست. مسيحيان باوجود كمبود ادلّه و براهين كافي ولي با دراختيار داشتن افراد و رهبراني كه قدرت سخنگويي و جذب مردم را دارند، توانسته اند اكثر آنان را به سوي كليسا جذب كرده و احساس برتري كنند، اما ائمه مساجد، علي رغم دراختيار داشتن ادله برتر و ممتاز همچون كتاب مقدس - قرآن كريم - و ساير براهين ديگر، به لحاظ نداشتن مبلغين تأثيرگذار و توانا، دركشاندن مردم به مساجد،موفقيت زيادي نداشته اند ولذااحساس كوچكي وعدم توانايي مي كنند.
لطفا منتظر باشید ...
