راه به‏وجود آمدن ارتباط روحى با مهدى‏عليه السلام

حميد رضا محمدي

Friday, June 18, 2004 at 05:04

مقدمه

به‏طور كلى ارتباط روحى با هريك از معصومان‏عليهم السلام نيازمند مقدماتى است كه با تحقق آنها مى‏توانيم به آن دست يافت. به‏عنوان مثال، براى ديدن امام عصرعليه السلام در عالم رؤيا و خواب، دستورالعمل هايى در كتاب‏هاى دعا ذكر شده است كه با انجام آن دستورات مى‏توان در عالم رؤيا به محضر امام عصر ارواحنا فداه شرفياب شد؛ همچنين در ارتباط روحى نيز بايد با انجام اعمالى كه موجب حصول اين ارتباط مى‏شود، خود را آماده‏ى اين نوع ارتباط كرد.

حال اين سؤال پيش مى‏آيد كه مقدمات به‏وجود آمدن ارتباط روحى چيست؟ چه مقدماتى را بايد انجام داد تا به اين مهم دست يافت؟ بديهى است هر شخصى كه بخواهد با خداى تعالى و معصومان‏عليهم السلام مرتبط شود، بايد قبل از هر چيزى نفس خود را تهذيب كرده، روح خويش را از غير خدا منقطع نمايد؛ هر چه اين انقطاع براى او بيشتر حاصل شود، اتصالش با عالم ملكوت بيشتر خواهد شد، به عبارت ديگر وقتى شخص خود را از تمام زخارف دنيوى و مادى، و از تمام مخلوقات غير از معصومان‏عليهم السلام منقطع كرد و به كمال انقطاع رسيد، اين‏جا است كه آن ارتباط روحى مورد بحث تحقق پيدا خواهد كرد و شخص منقطع خود را متصل و مرتبط با خداى تعالى و معصومان‏عليهم السلام خواهد ديد.

حضرت على‏عليه السلام در اين باره مى‏فرمايند:

الوصلة باللّه فى الانقطاع عن الناس ؛ متصل شدن به خداى تعالى، در منقطع شدن از مردم است.

يا در فرازى ديگر مى‏فرمايند:

لن‏تتصل بالخالق حتى تنقطع عن‏الخلق (مخلوق) ؛ هرگز متصل و مرتبط با خداى تعالى و خالق خود نخواهى شد مگر با منقطع شدن از خلق او (مخلوقش).(1)

پس اگر ما اميدى جز او نداشته و فقط دست توسل به سوى او دراز كنيم و او را مؤثر در تمام امور بدانيم، آن زمان است كه داراى ارتباط روحى با او شده و با اين ارتباط روحى به وصال خواهيم رسيد.

در اصول كافى به نقل از حفص بن غياث آمده است كه امام صادق عليه السلام فرمود: اگر يكى از شما مى‏خواهد هر چه را كه از پروردگارش درخواست مى‏كند خدا به او عطا كند، بايد از مردم مأيوس شود، و اميدى جز خداى تعالى نداشته باشد ؛ هنگامى كه خداى تعالى اين را از دل سائل بداند، هر چه او بخواهد، به او عطا مى‏كند.(2)

و به قول شاعر:

انواع انقطاع

الف - انقطاع موقتى (لحظه‏اى) و ويژگى‏هاى آن

اين نوع انقطاع به صورت غيردائم است و بيشتر در حالت‏ها، مكان‏ها و زمان‏هايى خاص به‏وجود مى‏آيد و باعث ارتباط شخص با امام عصر و ساير معصومان‏عليهم السلام مى‏شود. اگر به اشخاصى كه به آنها انقطاع موقت دست داده و لحظه‏اى با معصومان عليهم السلام ارتباط روحى برقرار كرده و مورد لطف مادى و معنوى قرار گرفته‏اند، رجوع كنيم و از چگونگى ارتباط آنها سؤال نماييم؛ بدون استثنا جواب خواهند داد كه در يك جو معنوى و در يك لحظه، تمام تعلقات دنيوى و اميدها را از غير خداى تعالى برداشته و صرفاً متوجه‏ى خداى تعالى و يا امام‏عليه السلام شده‏اند و مورد عنايت و توجهات خاص آنها قرار گرفته‏اند؛ شايد اين نوع انقطاع و ارتباط بارها براى افراد مختلف اتفاق افتاده است و حتى خود بارها به چشم ديده‏ايم.

اما بايد خاطرنشان كرد در اين ارتباط روحى كه در يك لحظه تحقق پيدا مى‏كند، چند ويژگى به چشم مى‏خورد:

نخست اينكه اين نوع ارتباط براى همه‏ى افراد از هر دين مذهبى كه مى‏خواهد باشد، قابل تحقق است و البته اين ارتباط نمى‏تواند دليل حقانيت مذهب و اعتقادشان باشد. دوم آنكه افرادى كه از تمام اسباب و عوامل زمينى مأيوس مى‏شوند، به اين نوع ارتباط روحى دست پيدا مى‏كنند . سوم اينكه در اين انقطاع، بسيار اتفاق افتاده است كه اشخاص پس از برطرف شدن مشكلاتشان و برآورده شدن نيازهايشان، باز به انجام گناهان بازمى‏گردند و خداى تعالى و معصومان‏عليهم السلام را فراموش مى‏كنند. خداى تعالى در آياتى متعدد در وصف اين اشخاص مى‏فرمايد:

فاذا ركبوا فى الفلك دعواالله مخلصين له الدين؛ فلمّا نجّاهم الى البر اذا هم يشركون ؛(4)

زمانى كه سوار كشتى مى‏شوند و از همه‏ى وسايل ديگر قطع مى‏گردند؛ خداى تعالى را با خلوص (كمال انقطاع) مى‏خوانند ؛ ولى وقتى آنها به خشكى باز مى‏گردند،مشرك شده و با ديگران پيوند مى‏كنند.

با توجه به اين سه ويژگى كه براى انقطاع موقت بيان كرديم، اين ارتباط با بروز مشكلات و مصائب گوناگون صورت مى‏گيرد، و پس از رفع آنها، ارتباط نيز دوباره قطع شده و تا رسيدن مصائب، مشكلات و ابتلاءات ديگر برقرار نخواهد شد.

ب - انقطاع دائمى (مستمر) و ويژگى‏هاى آن

انقطاع دائمى، انقطاعى است كه به‏طور دائمى و مستمر صورت گرفته و شخص مرتبط، بدون وقفه با امام زمان‏عليه السلام و معصومان‏عليهم السلام در ارتباط است.

اين انقطاع نسبت به انقطاع غيردائمى بلكه نسبت به تمامى ارتباطاتى كه در مباحث و مقالات گذشته بيان شده است، از اهميت فوق‏العاده‏اى برخوردار است. در اين‏جا به برخى ويژگى‏هاى اين انقطاع اشاره مى‏كنيم:

1- در ارتباط دائمى، مكان و زمان خاصى كه اكثراً در ارتباطات ديگر، خصوصاً ارتباط روحى موقتى، بايد رعايت شود، وجود ندارد و شخص مرتبط هيچگاه، چه در حال خواب و يا بيدارى، چه در مكان‏هاى شلوغ و چه خلوت ، چه شب و چه روز و... از ياد و ذكر و ارتباط با خداى متعال و ائمه معصوم‏عليهم السلام غافل نشده و در همه حال به ياد آن عزيزان خصوصاً امام زمان‏عليه السلام مى‏باشد. خداى تعالى در وصف چنين اشخاصى كه هميشه مرتبط و متذكر خداى تعالى مى باشند، مى‏فرمايد:

رجالٌ لاتلهيهم تجارة و لابيعٌ عن ذكراللّه... .(5)

مردان مهذبى كه هيچ كسب و تجارتى، آنها را از ياد خداى جل جلاله غافل نمى گرداند....

2- اين ارتباط (همان‏طور كه قبلاً به طور مختصر بدان اشاره شد) بهترين راهى است كه مى‏توان و با اراده خود با امام زمان‏عليه السلام مرتبط شويم و مورد ارشاد و راهنمايى آن وجود مقدس قرار بگيريم.

3- اين ارتباط به علت ويژگى‏هايى كه دارد، مختص اولياءالله بوده و عموميت ندارد؛ البته ناگفته نماند كه راه بر روى تمام مردم دنيا براى رسيدن به ارتباط دائمى با امام زمان‏عليه السلام باز است؛ ولى مردم با غفلت از ياد خدا، و امامشان خود را از اين امر مهم محروم ساخته‏اند؛از اين‏رو، اين ارتباط در بين عموم مردم مشاهده نمى‏شود مگر در زمان ظهور امام زمان عجل‏الله‏تعالى فرجه‏الشريف كه آن زمان، زمان حيات طيّبه و دوران زندگى حقيقى بنى‏آدم است.

لوازم و زمينه‏هاى انقطاع دائمى

پس از دانستن معناى انقطاع دائمى و ويژگى هاى آن، نكته‏ى ديگرى كه قابل توجه مى‏باشد اين است كه چگونه مى‏توان از غير خداى تعالى و معصومين بالاخص قطب عالم امكان، حضرت ولى عصر ارواحنافداه منقطع شد؟

در جواب بايد گفت براى مثال دو دوست وقتى مى‏توانند با يكديگر مرتبط شوند و دوستى آنها پابرجا بماند، كه موانعى را كه باعث جدايى بين او و محبوبش مى‏شود برطرف كرده، با انجام خواسته‏هاى محبوبش ، خود را بيش از پيش به او نزديك كند و قرب روحى و معنوى و حتى ظاهرى با او پيدا كند. امامان معصوم‏عليهم السلام بالاخص امام‏عصر ارواحنافداه نيز محبوب شيعيان و محبينشان هستند و بايد به ائمه اطهارعليه السلام محبت كرد؛ زيرا اين اظهار محبت به آنها، واجب است(6) ؛ اما چگونه مى‏توان اين دوستى را پايدار و دائمى كرد و اين دوست و پدر مهربان ؛ يعنى امام زمان‏عليه السلام را از خود راضى كرد تا دائماً با آن عزيز در ارتباط باشيم؟

در جواب بايد گفت: انجام دادن دستوراتى كه مورد عنايت آنها است ، يعنى همان دستوراتى كه شارع مقدس اسلام براى ما قرار داده و ملزم به انجام يا ترك آن فرموده است، مهم‏ترين عامل براى ارتباط و انقطاع مى‏باشد ؛ همان‏طور كه امام عصر ارواحنافداه در نامه‏اى كه براى شيخ مفيد (ره) ارسال داشتند، شيعيان را سفارش و توصيه به اعمالى فرمودند كه انجام آن اعمال باعث نزديكى و قرب به سوى امام عصرارواحنافداه مى‏شود:

فليعمل كل امرءٍ منكم بما يقرب به من محبّتنا، و ليتجنب ما يدينه من كراهتنا و سخطنا؛(7)

بنابراين هر يك از شما بايد كارى كند كه وى را به محبت و دوستى، نزديك كند و از آنچه كه خوشايند ما نبوده و باعث كراهت و خشم ماست، دورى گزيند.

پس اگر حجاب‏هاى بين خود و امام زمان عليه السلام را كه به‏واسطه‏ى انجام گناهان و وجود صفات رذيله و شيطانى در روحمان به وجود آمده است، از ميان برداريم؛ اين ارتباط دو طرفه شده و موجب اتصال و ارتباط روحى با امام عصر ارواحنافداه و معصومان‏عليهم السلام خواهد شد كه گاهى (همان‏طور كه در بحث مشاهد و مكاشفه بدان اشاره شد) اين ارتباط روحى منجر به مشاهده بدنى آن حضرت نيز خواهد شد و آنقدر اين قرب حاصل مى‏شود كه هنگام صحبت و اظهار محبت به آن جناب، اظهار لطف و عنايت آن حضرت را احساس مى‏كنيم ؛ همان‏طور كه شاعر در اين باره گويد:

يو همينك الشوق حتّى كانَّما

اناجيك من قرب و ان لم‏تكن قربى آنچنان شوق تو خيالت را برايم مجسم مى‏كند كه گويى از نزديك با تو آهسته سخن مى‏گويم، هر چند كه نزديك من نباشى.(8)

1) معجم‏الفاظ غرر الحكم و دررالكلم،ج 3، ص 2386.

2) اصول كافى، ج 3، ص 219.

3) ديوان عبدالرحمن جامى.

4) سوره عنكبوت ،آيه‏ى 65.

5) سوره نور، آيه 37.

6) و لكم المودّة الواجبه ؛ خداى تعالى دوستى شما را بر خلق واجب كرد.

7) ابومنصوراحمدبن على بن ابيطالب طبرسى، احتجاج، ج 2، ص 599.

8) محمدتقى موسوى اصفهانى، مكيال المكارم فى فوائد الدعاءالقائم ؛ مترجم مهدى حائرى قزوينى، ج 1، ص 286.